ΣΗΜΕΙΑ ΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΑ ΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΟΡΤΑΣΜΟΥ ΤΗΣ 155ης ΕΠΕΤΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΤΑΝΗΣΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΜΗΤΕΡΑ ΕΛΛΑΔΑ
Κύθηρα, 21.5.2019
Κύριε Δήμαρχε,
Κυρίες και Κύριοι,
Συνιστά ξεχωριστή τιμή για μένα το γεγονός ότι ξαναβρίσκομαι σήμερα εδώ, στα Κύθηρα, προκειμένου να συνεορτάσουμε, με συγκίνηση και υπερηφάνεια αλλά και με την δέουσα λαμπρότητα, την 155ηΕπέτειο της Ένωσης των Επτανήσων με την Μητέρα Ελλάδα.
I. Είχα επισημάνει το 2015 -όταν ο Δήμος σας μου έκανε και την μεγάλη τιμή να με ανακηρύξει Επίτιμο Δημότη του- και το επαναλαμβάνω σήμερα, ότι η επιλογή μου να εορτάσω στο Νησί σας το, μεγάλης σημασίας, Ιστορικό γεγονός της Επετείου της ενσωμάτωσης των Επτανήσων στον Εθνικό μας Κορμό δεν είναι τυχαία. Όλως αντιθέτως, είναι πολλαπλώς συμβολική.
Α. Πρώτον, διότι τα Κύθηρα βρίσκονται, από αρχαιοϊστορική άποψη, στην, μέσω του Αιγαίου, διαδρομή ανάμεσα στον Μινωικό Πολιτισμό και στον υπόλοιπο Πολιτισμό της Ελλάδας, δηλαδή σ’ έναν μοναδικό, από πλευράς Ιστορίας και Πολιτισμού, θαλάσσιο χώρο. Είχα δε αναφερθεί τότε και στο ότι, επιπλέον, από την μελέτη των ευρημάτων του Ναυαγίου των Αντικυθήρων -κυρίως του περίφημου, πλέον, Μηχανισμού των Αντικυθήρων- αποδεικνύεται ότι οι Αρχαίοι Έλληνες δεν ανέπτυξαν απλώς τις θεωρητικές Επιστήμες αλλά ήσαν πρωτοπόροι, σε βαθμό που μέχρι πρόσφατα κανείς στην Διεθνή Επιστημονική Κοινότητα δεν θα μπορούσε να διανοηθεί, και όσον αφορά την ανάπτυξη της Τεχνολογίας. Αποτελεί, λοιπόν, γεγονός αναμφισβήτητο ότι το Ελληνικό Πνεύμα είναι ένα «αβύθιστο σκάφος» που, ανά τους αιώνες, ταξιδεύει στον «ωκεανό» του Παγκόσμιου Πολιτισμού. Απ’ όπου κι αν ξεκίνησε εκείνο το καράβι, είτε από τη Ρόδο είτε από την Πέργαμο -δεν το ξέρουμε και, ενδεχομένως, να μην το μάθουμε ποτέ- μια είναι η ουσία: Ότι πήγαινε στην Ρώμη. Πήγαινε να μεταφέρει τα δημιουργήματα του Ελληνικού Πνεύματος σε μια Ρώμη που δίδαξε, βεβαίως, στην πορεία του χρόνου την Ευρώπη τι είναι Κράτος και τι είναι Θεσμοί, αλλά πήρε από την Ελλάδα και έμαθε από αυτήν τι θα πει Πνεύμα και Πολιτισμός.
Β. Δεύτερον, προσπάθησα, τότε, το 2015, να επισημάνω και έναν άλλον, επίσης εξαιρετικά ουσιώδη, συμβολισμό που εκπέμπουν τα Κύθηρα -το εμβληματικό αυτό Νησί που έχει μια Εκκλησιά για κάθε μέρα του χρόνου- αναδεικνύοντας την σημασία της ακατάλυτης ενότητας, στο επίπεδο της Εθνικής Συνείδησης των κατοίκων του, μεταξύ του Ελληνισμού και του Χριστιανισμού. Συμπληρώνοντας την, ευρέως γνωστή, ερμηνεία τόσο του πίνακα του Βατώ, «Η αναχώρηση για τα Κύθηρα» όσο και του κινηματογραφικού έργου του Θεόδωρου Αγγελόπουλου, «Ταξίδι στα Κύθηρα», ότι τα Κύθηρα συμβολίζουν την ουτοπία, καθώς όταν φθάνει κάποιος στο Νησί βρίσκει κάτι άλλο από αυτό που περίμενε, υποστήριξα ότι, όταν φθάνεις στα Κύθηρα, βρίσκεις όχι μόνο αυτό που ονειρεύτηκες, αλλά και κάτι παραπάνω. Ξεκινώντας από μια φράση που είχε διατυπώσει ο Γιώργος Σεφέρης -σε δύσκολα χρόνια για την Κύπρο, γράφοντας στην Αμμόχωστο την εισαγωγή στα Κυπριακά του Ποιήματα- ότι δηλαδή «η Κύπρος είναι ένας τόπος όπου το θαύμα λειτουργεί ακόμα», τόνισα πως το ίδιο μπορούμε, κατ’ αναλογία και απολύτως δικαιολογημένα από ιστορική και πολιτισμική άποψη, να πούμε και για τα Κύθηρα. Στα Κύθηρα, λοιπόν, το θαύμα λειτουργεί ακόμα. Και αυτό έχει μεγάλη σημασία όχι μόνο για να κατανοήσουμε, ως Λαός και ως Έθνος, από πού ερχόμαστε και ποιοι είμαστε, όπως και το ποια είναι η θέση μας μέσα στον Δυτικό Πολιτισμό, αλλά και για να χαράξουμε, με αυτοπεποίθηση και με ορθό προγραμματισμό, την πορεία μας, ως Ελλήνων, μέσα στον σύγχρονο Κόσμο.
II. Σε αυτή την αυτοσυνειδησία συμβάλλει η εις βάθος κατανόηση της μεγάλης σημασίας της σημερινής, λαμπρής, Επετείου. Στο σημείο αυτό, επιτρέψατέ μου να διατυπώσω μερικές σκέψεις που, παρά τον αποσπασματικό τους χαρακτήρα, έχουν το δικό τους ενδιαφέρον:
Α. Είναι γνωστό ότι τα Ιόνια Νησιά, ευρισκόμενα σ’ έναν ευαίσθητο από στρατηγική άποψη χώρο, είχαν γνωρίσει, κατά την διάρκεια των Νεότερων Χρόνων, διάφορες μορφές ξένης κυριαρχίας: Την ενετική, την γαλλική, την ρωσική και, τέλος, την αγγλική.
Β. Οι γενικότερες πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στην τότε Ευρώπη, ιδίως στην Γαλλία, που οδήγησαν σταδιακώς στην υποχώρηση της φεουδαρχίας παντού στην Ήπειρό μας καθώς και οι αλλαγές στους συσχετισμούς των ναυτικών δυνάμεων της περιοχής, συνέβαλαν, με τον τρόπο τους, στην τελική Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα, στις 21 Μαΐου του 1864. Την ημέρα εκείνη, ο Θρασύβουλος Ζαΐμης, σ’ επίσημη τελετή στην Κέρκυρα, παραλάμβανε τα Επτάνησα ως πληρεξούσιος του νέου βασιλιά, Γεωργίου του Α΄.
Γ. Αξίζει, όμως, να υπογραμμισθεί ότι το θεσμικό καθεστώς, υπό το οποίο τα Επτάνησα ενώνονταν με την Ελλάδα, θα ήταν προβληματικό, εάν ο Χαρίλαος Τρικούπης δεν είχε διαπραγματευθεί, ως πληρεξούσιος, την τελική διατύπωση της Συνθήκης «Περί της παραχωρήσεως της επί των Ιονίων Νήσων προστασίας της Α.Μ. και της Ενώσεως των Νήσων τούτων μετά της Ελλάδος». Η ενεργός συμμετοχή της Ελληνικής πλευράς στις διπλωματικές διεργασίες, που οδήγησαν στην αλλαγή κυριαρχίας επί των Ιονίων Νήσων, εντοπίζεται στο χρονικό διάστημα μεταξύ Νοεμβρίου 1863 και Μαρτίου 1864. Στις 29 Μαρτίου 1864, υπογράφεται η τελική Συνθήκη, τέσσερις μήνες μετά την υπογραφή της προκαταρκτικής, από τις πέντε Μεγάλες Δυνάμεις, κατά την οποία, δυστυχώς, η Ελλάδα απουσίαζε λόγω αναστολής, χάριν οικονομίας, της λειτουργίας των Ελληνικών πρεσβειών στο εξωτερικό! Η συγκριτική αντιπαραβολή των κειμένων των δύο Συνθηκών καταδεικνύει την έκταση των μεταβολών που επιτεύχθηκαν κατά την διατύπωση του κειμένου της τελικής Συνθήκης και έγιναν προς όφελος της Ελληνικής πλευράς.
Δ. Τα Κύθηρα, ως μέρος των Επτανήσων, ακολουθούν τα υπόλοιπα νησιά στην Ένωσή τους με την Ελλάδα. Στο μεταξύ, έχουν γνωρίσει και εκείνα τις διαδοχικές ξένες κατοχές αλλά και τις εσωτερικές αλλαγές στην δομή της κοινωνίας τους, με κορυφαία την σύγκρουση των ευγενών με τους αστούς και τους αγρότες. Σύγκρουση, η οποία οδήγησε σε μια περίοδο -από τις 22 Ιουλίου 1800 ως το τέλος του 1802- κατά την οποία δεν υπήρχε καμία κεντρική εξουσία στο Νησί σας και η οποία ονομάζεται «περίοδος της αναρχίας», όπως προκύπτει από αρκετά ενδιαφέροντα έγγραφα της εποχής εκείνης, που έχουν διασωθεί και φυλάσσονται στο Αρχείο των Κυθήρων.
ΙΙΙ. Από τα προαναφερθέντα προκύπτουν αβιάστως και τ’ ακόλουθα συμπεράσματα, τα οποία αποτελούν χρήσιμα διδάγματα και πολύτιμους «δείκτες πορείας» για την περαιτέρω πορεία του Λαού μας και του Έθνους μας.
Α. Η Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα υπήρξε το αποτέλεσμα του Ηρωϊκού αγώνα των Επτανησίων για αυτοδιάθεση και Ένωση με τους υπόλοιπους Έλληνες, στο πλαίσιο μιας κοινής Πολιτειακής οργάνωσης, δηλαδή μιας ενιαίας και αδιαίρετης Ελλάδας. Συνιστά, όμως, και επίτευγμα της εξαιρετικής διπλωματικής ικανότητας του Χαριλάου Τρικούπη, ο οποίος διαπραγματεύθηκε, μ’ εξαιρετική επιτυχία, το τελικό κείμενο της Συνθήκης.
Β. Το πανανθρώπινο μήνυμα της Ελευθερίας, ως υπαρξιακής αρχής της Δημοκρατίας και του Πολιτισμού που ταιριάζουν στον Άνθρωπο, ενέπνευσε τους Επτανήσιους στον ιερό Αγώνα τους για την Ένωση με την Μητέρα Ελλάδα. Και εμπνέει πάντοτε τον Λαό μας και το Έθνος μας στους Αγώνες τους για Ελευθερία και Πρόοδο.
Γ. Εμείς, οι Έλληνες, θεωρούμε, διαχρονικώς, την Πατρίδα μας ως αναπόσπαστο μέλος της Διεθνούς Κοινότητας και ως βασικό Εταίρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του σκληρού πυρήνα της, της Ευρωζώνης.
1. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο επιδιώκουμε την φιλία και καλή γειτονία με όλα τα κράτη της περιοχής, ενώ ευνοούμε, εμπράκτως, την ευρωπαϊκή προοπτική όσων από αυτά δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής μας Οικογένειας. Όμως αυτή η φιλία, η καλή γειτονία και η ευρωπαϊκή προοπτική έχουν ως θεμελιώδη προϋπόθεση τον εκ μέρους τους πλήρη και ειλικρινή σεβασμό του συνόλου του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Προς αυτή την κατεύθυνση δεν νοούνται, από την πλευρά μας, ουδεμίας μορφής εκπτώσεις ή υποχωρήσεις. Επισημαίνω δε -και αυτή η επισήμανση απευθύνεται ιδίως προς την γείτονα Τουρκία- ότι ο ως άνω σεβασμός συνεπάγεται και τον πλήρη και ειλικρινή σεβασμό των Συνόρων, του Εδάφους, της Κυριαρχίας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Ελλάδας, προσθέτοντας και το εξής αυτονόητο: Ότι ουδείς μπορεί να παραβλέπει ότι πρόκειται και για Σύνορα, Έδαφος και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
2. Τα όσα προανέφερα αφορούν, όπως είναι ευνόητο, και την Κύπρο, ως επίσης αναπόσπαστο μέλος της Διεθνούς Κοινότητας και ως βασική Εταίρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του σκληρού πυρήνα της, της Ευρωζώνης. Λαμβάνοντας δε υπόψη τις πρόσφατες προκλητικές παραβιάσεις, εκ μέρους της Τουρκίας, της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου, δηλώνουμε ότι δεν πρόκειται ν’ αποδεχθούμε, κατ’ ουδένα τρόπο, παραβιάσεις του Δικαίου της Θάλασσας -κατά την Συνθήκη του Montego Bay του 1982, η οποία δεσμεύει την Τουρκία με την μορφή γενικώς παραδεδεγμένων κανόνων του Διεθνούς Δικαίου- πολλώ μάλλον όταν κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σ’ ένα εξαιρετικά αρνητικό και επικίνδυνο προηγούμενο αμφισβήτησης της in concreto Διεθνούς Νομιμότητας και από άλλα κράτη.
3. Το πόσο ισχυρή είναι η κατά τ’ ανωτέρω θέση της Ελλάδας και της Κύπρου καταδεικνύεται, μ’ ενάργεια, και από το ότι αποτελεί και θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ.
Με τις σκέψεις αυτές σας ευχαριστώ θερμώς για την ευκαιρία που μου δώσατε να βρίσκομαι σήμερα, κατ’ αυτή την μεγάλη Επέτειο, στα Κύθηρα, παίρνοντας δύναμη, για την άσκηση των καθηκόντων μου ως Προέδρου της Δημοκρατίας, από την αδάμαστη ψυχή σας και την λαμπρή Ιστορία του Νησιού σας.
