Μάρτιν Χάιντεγκερ -Από τις πλέον αμφισβητούμενες προσωπικότητες του εικοστού αιώνα

Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ (γερμανικά: Martin Heidegger, 26 Σεπτεμβρίου 1889 – 26 Μαΐου 1976) ήταν Γερμανός φιλόσοφος. Υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές αλλά και αμφισβητούμενες προσωπικότητες του εικοστού αιώνα.

Φωτογραφία από: britannica
Από τη μια πλευρά ο ενεργός του ρόλος, ως πρύτανη και συμβούλου σε θέματα παιδείας στη ναζιστική Γερμανία και οι (σύμφωνα με τη γνώμη των επικριτών του) ρατσιστικές του αντιλήψεις, κι από την άλλη η βαρύτητα του φιλοσοφικού του έργου, που επηρέασε ένα από τα σημαντικότερα φιλοσοφικά ρεύματα της σύγχρονης εποχής, τον υπαρξισμό, και γέννησε θερμούς υποστηρικτές και φανατικούς επικριτές.
Η σημαντικότερη μαθήτριά του ήταν η Χάνα Άρεντ, με την οποία είχε μάλιστα μια ερωτική περιπέτεια στα χρόνια της δεκαετίας του ’20.
Φυσιογνωμία του έργου του
Μαθητής του πατέρα της φαινομενολογίας Χούσερλ, ο Χάιντεγκερ θεωρείται ο θεμελιωτής του υπαρξισμού, αν και ο ίδιος ποτέ δεν αποδέχτηκε αυτόν τον χαρακτηρισμό.
Ξεκινώντας από το κορυφαίο Πλατωνικό ερώτημα «τί ποτε βούλεσθαι σημαίνειν όποταν όν φθέγγησθε» («τι εννοούμε όταν λέμε ον)» προσπάθησε να εξετάσει την έννοια του όντος προσδιορίζοντας κατ’ αρχήν την ανθρώπινη ύπαρξη, το υποκείμενο δηλαδή που καλείται να κατανοήσει αυτήν την έννοια. Απέφυγε όμως να δώσει έναν ορισμό καθώς για να οριστεί το Είναι, πρέπει να χρησιμοποιηθεί το ίδιο το Είναι (είτε εκφράζοντας είτε υπονοώντας το) μέσα στον ίδιο τον ορισμό του. «Το ότι δεν μπορεί όμως να δοθεί ορισμός για το είναι δεν μας απαλλάσσει από το ερώτημα για το νόημά του».
Είναι και Χρόνος
Η ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης είναι το ότι κατανοεί το Είναι. Ο άνθρωπος που κατανοεί το Είναι, είναι για τον Χάιντεγκερ ένα ον, που είναι αυτό που είναι, συν τη δυνατότητά του να γίνει κάτι που ακόμα δεν είναι. Είναι δηλαδή ένα ον μπροστά από τον εαυτό του, ένα ον καθ’ υπέρβαση, που στοχεύοντας πέρα από αυτό που είναι, επιδιώκει να γίνει αυτό που δεν είναι ακόμα. Η υπερβατικότητα, η έκσταση, που χαρακτηρίζει την ανθρώπινη ύπαρξη, είναι περιορισμένη εντός των ορίων του κόσμου στον οποίο βρίσκεται. Ο άνθρωπος ως ύπαρξη που υπερβαίνει το Είναι του μέσα στον κόσμο ονομάζεται από τον Χάιντεγκερ Εδωνά Είναι (Dasein στο πρωτότυπο του κορυφαίου του έργου Είναι και Χρόνος).
Έργα του Χάιντεγκερ στα νέα ελληνικά
«Σημεῖα » , Λεβιάθαν, 8 (1990), σσ. 87-96
«Η ανάλυση της [αριστοτελικής] φρονήσεως». Μετάφρ. Παύλος Κόντος. Δευκαλίων 17/2 (1999), 195-212.
«Η καταγωγή της τέχνης και ο προορισμός της σκέψης». Υπόμνημα στη Φιλοσοφία 5 (2006), 19-32.
«Η τελευταία συνέντευξη». Μετάφρ. Ελευθέριος Ν. Πλατής. Ευθύνη 63 (1977), 157-163. 64 (1977), 208-215.
«Γιατί μένουμε στην επαρχία;». Μετάφρ. Τιτίκα Δημητρούλια. Διαβάζω 161 (1987), 26-28
«Η προέλευση της τέχνης και ο προορισμός της σκέψης». Μετάφρ. Άννα Χουρμουζιάδη. Διαβάζω 161 (1987), 42-43
«Από την εμπειρία του στοχασμού». Μετάφρ. Κώστας Μιχαηλίδης. Ευθύνη 181 (1987), 18-21.
«Επιστολή της 4ης Νοεμβρίου 1945. Προς την Πρυτανεία του Πανεπιστημίου Άλμπερτ-Λούντβιχ», Μετάφρ. Σόνια Κουμαντάρου. Ευθύνη 173 (1986), 251-255.
«Πραγματεία περί θανάτου». Πρόλογος-Μετάφρ.-Σχόλια Γιάννης Τζαβάρας. Εποπτεία 53 (1981), 5-26.
Η προέλευση του έργου τέχνης, μετάφραση Γιάννης Τζαβάρα (Αθήνα: εκδ. Δωδώνη, 1986).
Τι είναι η φιλοσοφία; = Was ist das – die Philosophie?, μετάφραση Βαγγέλης Μπιτσώρης (Αθήνα: εκδ. Άγρα, 1986).
Είναι και χρόνος, μετάφραση Γιάννης Τζαβάρας, τομ. 1, 2η εκδ. (Αθήνα: Δωδώνη, 1985).
Εισαγωγή στη μεταφυσική, μτφρ. Χρήστου Μαλεβίτση, (Αθήνα: εκδ. Αρμός, 2010).
Περί Πολιτικής, περί Αλήθειας, περί Τεχνικής, Εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια Δημήτρης Τζωρτζόπουλος (Αθήνα: εκδ. Ηριδανός 2011).
«Εκλογή κειμένων». Εισαγωγή-Εκλογή-Μετάφρ. Ν. Σεβεριάδου. Εποχές 25 (1965), 35, 76-100.
«Τι είναι η φιλοσοφία;». Μετάφρ. Αγησίλαος Ντόκας. Εποχές 26 (1965), 3-10.
«Πού βαδίζει ο σημερινός άνθρωπος; – Συζήτηση». Οικονομικός Ταχυδρόμος 12 και 19 Μαρτίου 1970.
«Ο Χαίλντερλιν και η ουσία της ποιητικής δημιουργίας». Μετάφρ. Μανόλης Μαρκάκης. Νέα Εστία 87 (1.6.1970), 718-725.
«Τρία κείμενα (Α: Από την εμπειρία της σκέψης, Β: Επιστολή στον Ζαν Μπωφραί, Γ: Επιστολή σε έναν σπουδαστή)». Εισαγωγή-Μετάφρ.-Σχόλια Χρήστος Μαλεβίτσης. Λωτός 1 (1971), 145-165.
«Το τέλος της φιλοσοφίας και η αποστολή της σκέψης». Μετάφρ. Λ. Σκάμη – Π. Σκαραμαγκάς. Εποπτεία 18 (1978), 3-15
wikipedia