Άγνωστοι Έλληνες: Ευστράτιος Δημητρίου

Ο Ευστράτιος Δημητρίου ή Demetrio Stratos (Αλεξάνδρεια, 22 Απριλίου 1945 – Νέα Υόρκη, 13 Ιουνίου 1979) ήταν Έλληνας τραγουδιστής, συνθέτης, στιχουργός, πολυοργανίστας και μουσικός ερευνητής, συνιδρυτής και τραγουδιστής του ιταλικού progressive rock, jazz fusion μουσικού συγκροτήματος AreA – International POPular Group, γνωστότερων ως Area ή AreA(Αρέα).

Ο Demetrio Stratos (Ευστράτιος Δημητρίου) γεννήθηκε στις 22 Απριλίου του 1945 στην Αλεξάνδρεια από Έλληνες της Αιγύπτου, τους Ιωάννη Δημητρίου και Αθανασία Αρχοντογιώργη. Έζησε έως τα 13 του χρόνια στην Αλεξάνδρεια, όπου σπούδασε πιάνο και ακορντεόν στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών και την Αγγλική γλώσσα στο British Boys School.
Η ελληνορθόδοξη θρησκευτική πίστη της οικογένειάς του συνέβαλε στην πρώιμη γνωριμία του με την Βυζαντινή μουσική, ενώ στα ακούσματά του επίσης περιελαμβάνετο η παραδοσιακή Αραβική, όπως απαντάται στην περιοχή της Αλεξάνδρειας και η, εν τη γενέσει, Rock & Roll δισκογραφία· ένα ετερόκλητο φάσμα μουσικών ειδών, το οποίο απαντάται και επέδρασε χαρακτηριστικά στο σύνολο του καλλιτεχνικού του έργου.
Ο ίδιος θα επισημάνει αργότερα ότι, το γεγονός της γέννησης του στην Αλεξάνδρεια τον έκανε να αισθάνεται ένας «ιδιαίτερος και προνομιούχος αχθοφόρος ενός διεθνούς ξενοδοχείου, προορισμένος να ζει το πέρασμα των ανθρώπων και να συμβάλλει στην αληθινή πολιτισμική/διαπολιτισμική κυκλοφορία της ευρύτερης Μεσόγειου, της τόσο μεστής ποικίλων εθνικών ομάδων και εντόνων μουσικών χρωμάτων».
Το 1962 μετακόμισε με την οικογένειά του στο Μιλάνο της Ιταλίας και γράφτηκε στην Αρχιτεκτονική σχολή του Πολυτεχνείου. Το 1963 δημιούργησε το πρώτο του μουσικό συγκρότημα και με την ιδιότητα του πιανίστα/οργανίστα εμφανίστηκε αρχικά στο Casa dello studente Festival του Μιλάνου και έπειτα σε τοπικές παμπ όπως η Santa Tecla και η Intra’s al Corso.
Το ρεπερτόριο του συγκροτήματος εκείνο τον καιρό αποτελείτο από Σόουλ, Μπλουζ και Ρυθμ & Μπλουζ μουσική. Αφορμή για την εκκίνηση της λαμπρής ιστορικά καλλιτεχνικής σταδιοδρομίας του Δημητρίου στάθηκε η αντικατάσταση του, απόντος εκείνη την ημέρα λόγω τροχαίου ατυχήματος, τραγουδιστή απ’ τον ίδιο. Κατά την ίδια περίοδο, ο Δημητρίου επίσης συμμετείχε επαγγελματικά, με την ιδιότητα του εξωτερικού συνεργάτη, (σέσιον) ως οργανίστας σε διάφορα στούντιο ηχογράφησης του Μιλάνου.
Το 1967 προσχώρησε σαν οργανίστας και τραγουδιστής στην Ιταλική beat band «I Ribelli» (Ι Ριμπέλι-“Οι Επαναστάτες”). Η δημοσιότητά του αυξήθηκε χαρακτηριστικά έκτοτε, έπειτα από πλειάδα εμπορικά επιτυχημένων singles, μεταξύ αυτών τα “Chi mi aiuterà”, “Oh Darling!” και το “Pugni chiusi”, τραγούδι που θεωρήθηκε ηχητικό σύμβολο-συνώνυμο της Ιταλίας της δεκαετίας του ’60
Το 1969, το συγκρότημα των I Ribelli κυκλοφορεί τον ομώνυμο στούντιο δίσκο του και την αμέσως επόμενη χρονιά ο Δημητρίου αποχώρησε από τη σύνθεσή τους, δημιουργώντας ένα καινούργιο μουσικό συγκρότημα, στη σύνθεση των οποίων και κάποιοι Εγγλέζοι μουσικοί, όπως ο ντράμερ Jan Broad.
Παράλληλα αφοσιώθηκε στη μελέτη της φωνητικής λειτουργίας και της μουσικής, πειραματιζόμενος επάνω στα φωνητικά φαινόμενα, ενδιαφέρον το οποίο ξεκίνησε έπειτα από την παρατήρηση της κόρης του, Αναστασίας (1970-σήμερα). Ούσα βρέφος και ως όλα, δεν άρθρωνε λόγο όμως παρήγαγε πρώιμες ηχητικές μορφές. Ο Δημητρίου θεώρησε το γεγονός αυτό ως “παιχνίδισμα και πειραματισμό”, του οποίου ο ηχητικός πλούτος χάνεται εν καιρώ, με την ανάπτυξη της λεκτικής ομιλίας. Η παρατήρησή του «το παιδί χάνει τον ήχο για να οργανώσει λόγο» στάθηκε καθοριστική στην έρευνά, στην φωνητική του ερμηνεία καθώς και στο σύνολο του έργου του.
Το 1971 κυκλοφόρησε από την Numero Uno, δισκογραφική εταιρία ανήκουσα στους καλλιτέχνες Mogol και Lucio Battisti, το single “Daddy’s dream”, κυκλοφορία φέρουσα το επίσημο ιταλικό του όνομά Demetrio Stratos, και αποτελούσε το τελευταίο του εγχείρημα σχετικό με την εμπορική μουσική της εποχής.
Area (1972–1978)
Το 1972 ο Δημητρίου και ο ντράμερ Giulio Capiozzo ίδρυσαν τους Area, ένα progressive rock, jazz fusion μουσικό συγκρότημα, το οποίο έως και σήμερα θεωρείται ένα εκ των σημαντικότερων και δημοφιλέστερων στην Ιταλία. Η αρχική σύνθεση συμπεριελάμβανε τους Eddie Busnello (σαξόφωνο), Patrick Djivas (μπάσσο), Leandro Gaetano (πιάνο) και Johnny Lambizzi (κύρια ηλεκτρική κιθάρα). Σύντομα οι Busnello και Djivas αποχώρησαν από τη σύνθεση στην οποία προστέθηκαν οι Patrizio Fariselli (πιάνο, αρμόνιο) και Paolo Tofani (κύρια ηλεκτρική κιθάρα, συνθεσάϊζερ, VCS 3). Ο Djivas αντικαταστήθηκε από τον Ares Tavolazzi (μπάσσο, τρομπόνι) όταν αργότερα προσχώρησε στους Premiata Forneria Marconi (PFM).
Ο Δημητρίου ηχογράφησε και κυκλοφόρησε με το συγκρότημα των Area αρκετούς στούντιο και ζωντανά ηχογραφημένους δίσκους μέσω της δισκογραφικής εταιρίας Cramps Records η οποία κυκλοφόρησε και τις δημιουργίες του ως Demetrio Stratos.
To 1973 o Δημητρίου συμμετείχε στην 8η Μπιενάλε του Παρισιού και παράλληλα οι Area κυκλοφόρησαν το πρώτο στούντιο άλμπουμ τους, Arbeit Macht Frei (“Η Εργασία Απελευθερώνει», τίτλος-αναφορά σε επιγραφή στην είσοδο του Άουσβιτς.
Το 1974, οι Area συμμετείχαν σε φεστιβάλ της Γαλλίας, της Πορτογαλίας και της Ελβετίας. Ο Δημητρίου αρχίζει σταδιακά να εμβαθύνει στον ανεξερεύνητο κόσμο της φωνητικής λειτουργίας, πλατύνοντας παράλληλα την έρευνα του επάνω στη σημασία και στην ποιότητα της φωνητικής άσκησης στην Ασία και στους πολιτισμούς της Μέσης Ανατολής. Στο Μιλάνο συνεργάστηκε με τους Gianni Emilio Simonetti, Juan Hidalgo, και Walter Marchetti, των Zaj, πειραματικού και performance art καλλιτεχνικού συγκροτήματος, ιδρυθέντος το 1959, στα πλαίσια του Fluxus, διεθνούς δικτύου καλλιτεχνών, συνθετών και σχεδιαστών/γραφιστών, με κύριο αντικείμενό τους την ανταλλαγή και σύνθεση καλλιτεχνικού έργου και αρχών.
Αργότερα συνέβαλε στη μουσική του John Cage, τραγουδώντας στο άλμπουμ του “Sixty-Two Mesostics Re Merce Cunningham” σε μια διασκευή για σόλο φωνή, έργο το οποίο εν συνεχεία παρουσιάστηκε σε πολλά φεστιβάλ, ακροατηρίων αποτελούμενων κυρίως από νεανικά πλήθη, όπως στο φεστιβάλ της προλεταριακής νεολαίας στο Λάμπρο Παρκ του Μιλάνου, όπου ο Δημητρίου παρουσίασε το έργο αυτό σε κοινό 15,000 ατόμων.
Αργότερα, συμπεριλήφθηκε στις ηχογραφήσεις του άλμπουμ Nova Musicha N. 1: John Cage (CRSLP 6101), που κυκλοφόρησε από την Cramps Records, εγκαινιάζοντας τη σειρά “Nova Musicha”. Παράλληλα οι Area ηχογραφούν και κυκλοφορούν το 2ο στούντιο άλμπουμ τους, Caution Radiation Area.
Το 1975, οι Area κυκλοφορούν το τρίτο studio album τους, Crac!. Εκείνο τον καιρό, ο Δημητρίου επέκτεινε την υπάρχουσα φωνητική του έρευνα του προς τη συγκριτική μουσικολογία, στα προβλήματα της παγκόσμιας φωνητικής καθώς και στις φωνητικές μεθόδους της μουσικής στην Ανατολική Ασία, ειδικότερα σε εκείνες που απαντώνται στο Αρμονικό Τραγούδι, αποτέλεσμα του οποίου πονήματος παρουσιάστηκε στο πρώτο ολοκληρωμένο προσωπικό του έργο φέρον το επίσημο ιταλικό όνομά του, Demetrio Stratos, τον δίσκο Metrodora. Ο τίλος και το ομώνυμο κομμάτι αποτελούν αναφορά στη Μετροδώρα, Βυζαντινή φυσικό του 6ου αιώνα μ.Χ.
Την ίδια χρονιά περιόδευσε με τους Area σε φεστιβάλ της Γαλλίας και της Πορτογαλίας, ενώ με τους Patrizio Fariselli (prepared piano), Paolo Tofani (ηλεκτρική κιθάρα και συνθεσάιζερ), Paul Lytton (κρουστά) και Steve Lacy (σοπράνο σαξόφωνο), παρουσίασαν την παράσταση “Aula Magna” στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, το ηχητικό ντοκουμέντο της οποίας, Event ’76, κυκλοφόρησε το 1979 από την Cramps Records.
Κατά την περίοδο αυτή ο Δημητρίου σπούδαζε ψυχανάλυση, σε μια προσπάθειά του να εξερευνήσει τη σχέση ομιλούσας γλώσσας και ψυχής, ενώ παρουσιάστηκε και ως ομιλητής σε πολυάριθμα σεμινάρια του Ινστιτούτου Γλωσσολογίας και Φωνητικής (Istituto di Glottologia e Fonetica) του Πανεπιστημίου της Πάντοβα στην Ιταλία, διαμορφώνοντας την προσωπική του «Παιδαγωγική της φωνής». Στην Πάντοβα, επίσης, συνεργάστηκε με το Κέντρο Φωνιατρικής (Centro Medico di Foniatria) για τους σκοπού των μελετών του επάνω στα όρια της γλώσσας. ΚΑτά την ίδια περίοδο, ήρθε σε επαφή με την Emile Leipp, διευθύντρια του Εργαστηρίου Ακουστικής (Laboratory of Acoustics) της Σχολής Επιστημών του Paris VI University, στο Παρίσι.
Ο Δημητρίου, συνδυάζοντας την υπάρχουσα έρευνά του με τις καινούργιες σπουδές και μελέτες του, θεωρείται ότι επεσήμανε τη σχέση γλώσσας και ψυχής και προσέφερε γνώση επάνω στη σχέση των δύο τελευταίων με τους ήχους που παρήγαγαν οι δικές του φωνητικές χορδές, τις οποίες θεωρούσε ως μια ενότητα συνιστώσα μουσικό όργανο.
Το 1977, οι φωνητικές του ικανότητες έγιναν αντικείμενο έρευνας του καθηγητή Franco Ferrero, του Πανεπιστημίου της Πάντοβα, σε ντοκιμαντέρ, το αποτέλεσμα της οποίας κατέληξε σε δύο επιστημονικές εκδόσεις και σε ένα ντοκιμαντέρ με τον τίτλο “Suonare la voce”. Παράλληλα ο Δημητρίου πραγματοποίησε κάποιες προσωπικές ζωντανές εμφανίσεις στο θέατρο “Arsenale” και στην «Γκαλερί Μαρκόνι» στο Μιλάνο, ενώ στα Παρίσι ήρθε σε επαφή με τον καλλιτέχνη της παραδοσιακής Βιετναμέζικης μουσικής Tran Quang Hai.
Σε συνέντευξη του Tran Quang Hai, ανταποκρινόμενου στην ερώτηση του Albert Hera για τη γνώμη του για τον Δημητρίου:
Διδάχτηκε από εμένα κάποια στιγμή στη Γαλλία το 1977. Μας έφερε σε επαφή ο manager του, μεταφέροντας μου την επιθυμία του Master Demetrio Stratos να διδαχθεί τις τεχνικές μου. Έμεινε μαζί μου και σε δύο ώρες είχε μάθει τα πάντα. Έπειτα επέστρεψε στην Ιταλία, όπου χρησιμοποίησε τις τεχνικές μου στις προσωπικές του μελέτες.
Διαβάστε τη συνέχεια εδώ.