Η ηθική διάσταση της Τεχνητής Νοημοσύνης

Με κεντρικό άξονα συζήτησης τα μεγάλα ηθικά ερωτήματα που εγείρει η ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (Τ.Ν.) και την ανάγκη διαμόρφωσης ενός ρυθμιστικού πλαισίου, πραγματοποιήθηκε εκδήλωση του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου με θέμα “Artificial Intelligence & Ethics: A Policy Discussion”, με την υποστήριξη της Microsoft υπό την αιγίδα του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης.
Το συνέδριο άνοιξε η Λίτσα Παναγιωτοπούλου, γενική γραμματέας του Ελληνο-Aμερικανικού Εμπορικού Επιμελητήριου, η οποία κατά τη διάρκεια του χαιρετισμού της αναφέρθηκε στην ανάγκη να προετοιμαστεί η κοινωνία μας για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που προκύπτουν από τη ραγδαία εξέλιξη, εξάπλωση και εφαρμογή της «πιο ισχυρής αναδυόμενης τεχνολογίας στον πλανήτη», ενώ τόνισε ότι «η δημιουργία του πλαισίου διακυβέρνησης είναι επείγουσα και επιτακτική». «Το επιμελητήριο διοργάνωσε σε συνεργασία με τη Microsoft αυτήν την ημερίδα ως μία αρχή συζητήσεων και ανταλλαγής απόψεων, πάνω στο πολύ ενδιαφέρον αλλά και κρίσιμο θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης, το οποίο δεν πρέπει να θεωρείται ούτε να παρουσιάζεται ως επιστημονικό μόνο, αλλά ως μία διαδικασία αλλαγής του τρόπου λειτουργίας της κοινωνίας μας στην καθημερινότητά».
H Πέγκυ Αντωνάκου, CEO της Microsoft για Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα, έκανε εκτενή αναφορά στην 4η βιομηχανική επανάσταση και τα σημαντικά θέματα ηθικής που εγείρει: «Τα ζητήματα ηθικής βρίσκονται στον πυρήνα του θέματος, ακριβώς επειδή καθορίζουν την προσέγγιση που τα κράτη θα ακολουθήσουν σε επίπεδο άσκησης πολιτικής. Η ρυθμιστική πολιτική που θα ακολουθηθεί, οι αποφάσεις και το πώς θα διαμορφώνονται, είναι ζητήματα καθοριστικής σημασίας για το μέλλον και την εξέλιξη των τεχνολογιών αυτών», τόνισε. Και συνέχισε: «Η επανάσταση της οποίας προ των πυλών βρισκόμαστε, θα είναι πολύ πιο καταλυτική. Είμαστε πολύ κοντά και θα πρέπει να μας βρει προετοιμασμένους».
Ο Χρήστος Σίμος, γενικός γραμματέας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, εκπροσώπησε το Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, ενώ για τους σκοπούς του Συνεδρίου ήρθαν στη χώρα μας δύο κορυφαία στελέχη της Microsoft, ο Jeff Bullwinkel, Associate General Counsel and Director of Corporate, External & Legal Affairs, Microsoft Europe, και ο Sid Espinosa, Director of Philanthropy and Civic Engagement, Microsoft, καθώς και ο καθηγητής Θεόδωρος Σκαλτσάς, καθηγητής Φιλοσοφίας, School of Philosophy Psychology and Language Sciences, Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, και ο Μιχάλης Μπλέτσας, Research Scientist and Director of Computing, MIT Media Lab. Στην εκδήλωση παρέστησαν οι μετυαξύ άλλων οι Βασίλης Κικίλιας, τομεάρχης Άμυνας της ΝΔ, Παναγιώτης Βλάχος, τομεάρχης Καινοτόμου Επιχειρηματικότητας, ΚΙΝΑΛ, Άννα Διαμαντοπούλου, πρόεδρος του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, η Μαρία Δαμανάκη, ο καθηγητής Θάνος Βερέμης, αντιπρόεδρος ΕΛΙΑΜΕΠ κ.α.
Σκιαγραφώντας ένα «νέο Όρκο του Ιπποκράτη» οι ομιλητές που συμμετείχαν στην πρώτη ενότητα έθιξαν ηθικά ερωτήματα που προκύπτουν από την υιοθέτηση της Τεχνητής Νοημοσύνης, καθώς και τρόπους προσέγγισης σε επίπεδο άσκησης πολιτικής.
«Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι φιλική, όχι απειλητική για τους πολίτες. Αποστολή μας είναι να προετοιμάσουμε τους πολίτες έγκαιρα. Να εξοπλίσουμε τη χώρα με τα κατάλληλα εφόδια ώστε να μη μείνει κανείς πίσω», ανέφερε ο Χρήστος Σίμος, ανοίγοντας με την ομιλία του το πρώτο μέρος του συνεδρίου.
Αναφερόμενος στα αποτελέσματα της έρευνας “Greece: With an AI to the Future” που εκπόνησε η Accenture σε συνεργασία με τη Microsoft, ο Jeff Bullwinkel, τόνισε το γεγονός ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει σωρευτικά σε άνοδο του ελληνικού ΑΕΠ κατά 195 δισεκατομμύρια δολάρια στα επόμενα 15 χρόνια.
Η πρώτη θεματική ενότητα ολοκληρώθηκε με συζήτηση πάνελ, στο οποίο ο καθηγητής Θεόδωρος Σκαλτσάς μίλησε για το παράδοξο της Τεχνητής Νοημοσύνης αναφέροντας ότι «η super-intelligence», όπως την ονομάζει, «θα είναι καλύτερη από εμάς στα πάντα. Όσο πιο χρήσιμη είναι, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος. Δεν υπάρχει καλή ή κακή χρήση του ΑΙ. Η πρόκληση είναι η αυτονομία», ενώ από την πλευρά της η Άννα Διαμαντοπούλου είπε: «Θα πρέπει να οργανωθούμε και να προετοιμαστούμε για μεγάλα ηθικά διλλήματα. Η τεχνολογία αποκτά την ηθική του ανθρώπου που την παράγει» και η Μαρία Δαμανάκη αναφέρθηκε στην αναλογία μεταξύ ιατρικών πράξεων και σχέσης ιατρού-ασθενή με τις εφαρμογές Τεχνητής .
Οι κοινωνικές αντιλήψεις για την Τεχνητή Νοημοσύνη
Το σημαντικό ζήτημα περί διακρίσεων και αποκλεισμού ορισμένων κοινωνικών ομάδων αποτέλεσε το αντικείμενο συζήτησης της δεύτερης θεματικής ενότητας του συνεδρίου με τον καθηγητή Θάνο Βερέμη να τοποθετείται: «Η εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης στη συλλογή ποσοτικών στοιχείων για την ενσωμάτωση ή τον αποκλεισμό κοινωνικών ομάδων από δραστηριότητες του κράτους προϋποθέτουν ένα δίκαιο δημοκρατικό σύστημα μέσα στο οποίο θα λειτουργεί το κράτος. Από την πρώτη γνωριμία με την Τεχνητή Νοημοσύνη γεννιέται το ερώτημα αν η εφαρμογή της είναι πάντοτε συμβατή με την ηθική».
Ο Μιχάλης Μπλέτσας τόνισε ότι: «Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν έχει καμία σχέση με την ανθρώπινη, σε πολύ συγκεκριμένα πεδία κρίνει πολύ καλύτερα από τον άνθρωπο. Γι’ αυτό και την χρησιμοποιούμε. Για να πάρουμε αποφάσεις με βάση τα δεδομένα πρέπει να έχουμε δεδομένα. Επομένως θα πρέπει να δούμε πώς τα δεδομένα θα γίνουν διαθέσιμα επί ίσοις όροις σε όσους θα μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν για να πάρουν αποφάσεις».
Μιλώντας για τον τομέα εξειδίκευσής του ο Βασίλης Κικίλιας ανέφερε μεταξύ άλλων ότι υποστηρίζει την Αριστοτελική μεσότητα. Την αίσθηση, δηλαδή, να μπορεί να καταλάβει ένας άνθρωπος, μία κοινωνία, ένα μηχάνημα, τη χρυσή ισορροπία που να ικανοποιεί όλους. «Υπάρχουν θέματα και στο δικό μου τομέα, τον τομέα άμυνας. Στην παγκόσμια βιομηχανία αυτά που φέρνει η τεχνολογία ως επανάσταση εφαρμόζονται πρώτα ή αγοράζονται πρώτα από τις αμυντικές βιομηχανίες. Η λέξη κλειδί είναι η απόφαση»
Ο Sid Espinosa μας «ταξίδεψε» στις ΗΠΑ και στο τί συμβαίνει εκεί σχετικά με την εξέλιξη και την καθημερινή εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης, δίνοντας παράλληλα τη δική του οπτική, καταλήγοντας: «Οι αλλαγές που προκύπτουν από την Τεχνητή Νοημοσύνη συμβαίνουν τώρα, με δισεκατομμύρια επενδύσεις κάθε χρόνο. Δεν είναι κάτι που μπορούμε να διαπραγματευτούμε. Προκειμένου να μη μείνουμε πίσω είναι απαραίτητο να πάρουμε κρίσιμες αποφάσεις συλλογικά. Ενθαρρύνω όλους να σκεφτούν τον κοινωνικό και πολιτικό αντίκτυπο και το πώς θα εμπλακούμε συλλογικά στη συζήτηση αυτή». Ενώ για την ελληνική πραγματικότητα ο Παναγιώτης Βλάχος σημείωσε ότι: «Μπαίνουμε σε ένα σταυροδρόμι, όπου έννοιες όπως η αυτοματοποίηση, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, η Τεχνητή Νοημοσύνη, το VR το AR θα γίνουν αναγκαστικά κομμάτι της πραγματικότητας. Είναι στο δικό μας χέρι να βρούμε τους θεσμούς, τους ηγέτες και τη γνώση να μπορέσουμε να τα εντάξουμε στην παραγωγική διαδικασία στη μεταποίηση, στη δημόσια διοίκηση».
Το συνέδριο έκλεισε με μία φράση που μοιράστηκε η κυρία Αντωνάκου που αποδίδει την πραγματική διάσταση της Ηθικής: «Η κακή πρόθεση και η καλή είναι καθαρά ανθρώπινο προνόμιο. Είναι ανθρώπινο μονοπώλιο».