Ο Βύρων Λεοντάρης και η «ποίηση της ήττας»

Έλληνας ποιητής της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς και δοκιμιογράφος, στον οποίο οφείλεται ο όρος «ποίηση της ήττας». Πιο γνωστό του ποίημα «Η ομίχλη μπαίνει από παντού», που μελοποίησε το 1975 ο Γιάννης Σπανός με τη φωνή της Αρλέτας.

Ο Βύρων Λεοντάρης γεννήθηκε το 1932 στη Νιγρίτα Σερρών, όπου ο πατέρας του υπηρετούσε ως δημόσιος υπάλληλος. Ήταν το τελευταίο από τα πέντε παιδιά μιας αριστερής οικογένειας από την Σάμο. Σύντομα, η οικογένειά του επέστρεψε στο νησί και το 1939 εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αθήνα.
Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του, ο Βύρων Λεοντάρης πήρε πτυχίο νομικής από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη συνέχεια δικηγόρησε στην Αθήνα.
Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1954 με την ποιητική συλλογή «Γενική Αίσθηση». Από τότε δημοσίευσε ποιήματα και κριτικά κείμενα σε διάφορα περιοδικά. Ανήκε στη συντακτική ομάδα του περιοδικού «Μαρτυρίες» (1962-1966) και ήταν μέλος της εκδοτικής ομάδας του περιοδικού «Σημειώσεις» από το 1973. Το 1997 τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο ποίησης για τη συλλογή του «Εν γη αλμυρά».
Η ποίηση του Λεοντάρη είναι συνδεδεμένη με τα γεγονότα, που ακολούθησαν τον εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα και με τη συντριβή του κοινωνικού οράματος της Αριστεράς. Ταυτόχρονα, είναι και ποίηση που απηχεί τις πρώτες κρίσεις αξιών και ιδεών, οι οποίες εμφανίστηκαν την ίδια περίοδο στον ελλαδικό χώρο. Είναι η «ποίηση της ήττας», ορισμό που αυτός πρώτος ονοματοθέτησε στο ομώνυμο δοκίμιο του 1963 και έκτοτε επικράτησε. Με αυτόν ορίζει την ποίηση που γράφτηκε από αριστερούς ποιητές τη δεκαετία του ’40, καθώς και την ηθική στάση των ποιητών αυτών και το φρόνημα της ποίησής τους τα επόμενα χρόνια.
Ο Βύρων Λεοντάρης πέθανε στις 6 Αυγούστου 2014, σε ηλικία 82 ετών. Ήταν νυμφευμένος με την ποιήτρια Ζέφη Δαράκη (γ. 1939) και είχε ένα γιο, τον σκηνοθέτη Γιάννη Λεοντάρη (γ. 1965). Αδελφός του ήταν ο δοκιμιογράφος και κριτικός Μανόλης Λαμπρίδης (Μανόλης Λεοντάρης).
Εργογραφία
Ποίηση
Γενική αίσθηση (1954)
Ορθοστασία (1957)
Ομίχλη του μεσημεριού (1959)
Ανασύνδεση (1962)
Κρύπτη (1968)
Ψυχοστασία (1972)
Μόνον δια της λύπης… (1976)
Ψυχοστασία. Ποιήματα 1949-1976 (1983)
Εκ περάτων (1986)
Εν γη αλμυρά (1996)
Έως… (2003)
Μόνον δια της λύπης (2006)
Δοκίμια
Η ποίηση της ήττας· Ελληνικά κείμενα και μελέτες (1983)
Καβάφης ο έγκλειστος· Δοκίμιο υπεράσπισης του ποιητή έναντι της ποίησης. (1983)
Δοκίμια για την ποίηση (1985)
Γραφή και βιβλίο (1990)
Κείμενα για την ποίηση (2001)
sansimera