Φθινοπωρινό κύμα μέτρων. Μείωση αφορολόγητου και ιδιωτική ασφάλιση.

Φθινοπωρινή επίθεση σε τρία μέτωπα ετοιμάζει η κυβέρνηση, επιδιώκοντας την επίτευξη δημοσιονομικής ισορροπίας για το 2020 ενόψει της ανόδου του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, στη Θεσσαλονίκη για τη ΔΕΘ και του κρίσιμου γύρου διαπραγμάτευσης με τους δανειστές στα τέλη Σεπτεμβρίου.
Το κυβερνητικό μενού περιλαμβάνει παρεμβάσεις στη φορολογία με κορυφαία την έμμεση μείωση του αφορολόγητου, τη θεσμοθέτηση της ιδιωτικής ασφάλισης στα επικουρικά ταμεία και την προώθηση νέου αναπτυξιακού νομοσχεδίου με διευκολύνσεις των επενδυτών, αλλά χωρίς φορολογικά κίνητρα για την προσέλκυση αναπτυξιακών κεφαλαίων στην οικονομία.
Του Σωτήρη Καψώχα
[email protected]
Η ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ -η πρώτη του ως πρωθυπουργού- στις 7 Σεπτεμβρίου, η άφιξη στην Αθήνα των τεχνικών κλιμακίων των δανειστών στις 16 Σεπτεμβρίου και η έλευση των επικεφαλής στις 23 του μήνα διαγράφουν ένα κρίσιμο χρονικό «τρίγωνο», μέσα στο οποίο η κυβέρνηση θα πρέπει να έχει καταλήξει στους τελικούς άξονες του προϋπολογισμού του 2020, ενός προϋπολογισμού που στην πράξη θα καθορίσει και την εφαρμογή ή μη των φοροελαφρύνσεων που υποσχέθηκε προεκλογικά η κυβέρνηση. Οι εκτιμήσεις της Κομισιόν για την ύπαρξη «μαύρης τρύπας» κοντά στα 2 δισ. ευρώ για το 2020 και οι πιέσεις για δημοσιονομικές παρεμβάσεις δεν αφήνουν σημαντικά περιθώρια για γενναίες φορολογικές αλλαγές που θα ανακουφίσουν την υπερφορολογούμενη μεσαία τάξη.
Μέχρι στιγμής και όπως ανακοινώθηκε από τον ίδιο τον πρωθυπουργό σε συνέντευξή του σε γαλλική εφημερίδα, το μόνο δεδομένο είναι ότι στις φορολογικές ρυθμίσεις που θα κατατεθούν το επόμενο διάστημα θα περιλαμβάνονται η μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων (από 28% σε 24%) με άμεση ισχύ και η περαιτέρω σταδιακή μείωση του ΕΝΦΙΑ. Ούτε αυτό το νομοσχέδιο όμως πρόκειται να κατατεθεί πριν υπάρξει συνεννόηση με τους θεσμούς -κυβερνητικές πηγές δεν αποκλείουν να παραπεμφθεί και στον Νοέμβριο μαζί με το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού- ενώ, πέραν τούτων, ασαφή παραμένουν το πλαίσιο και ο χρόνος υλοποίησης των πρωθυπουργικών προεκλογικών δεσμεύσεων για μείωση των φορολογικών συντελεστών για τα φυσικά πρόσωπα.
Αφορολόγητο στα 6.500 ευρώ
Το μεγάλο πρόβλημα είναι το δημοσιονομικό κενό που διαπιστώνεται από όλες τις πλευρές για το 2020, κάτι που καθιστά δύσκολη την υλοποίηση της δέσμευσης για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Στο πλαίσιο αυτό, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης διεργάζεται διάφορα σενάρια «δημιουργικής λογιστικής» αλλά και παρεμβάσεις που θα επιβαρύνουν κυρίως μισθωτούς και συνταξιούχους. Η πρώτη κυβερνητική ανατροπή που ήδη δρομολογείται από το υπουργείο Οικονομικών είναι η διαμόρφωση ενός «ελαστικού» και «κυμαινόμενου» αφορολόγητου ορίου, που στην πράξη όμως σημαίνει μείωσή του για χιλιάδες φορολογούμενους που έχουν χαμηλά και μικρομεσαία εισοδήματα.
Συγκεκριμένα, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το σχέδιο που προωθείται προβλέπει σταθερό αφορολόγητο όριο εισοδήματος στα 6.500 ευρώ για μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες (από 8.636 που είναι σήμερα), το οποίο όμως θα μπορεί να αυξάνεται με επιπλέον ηλεκτρονικές συναλλαγές που ενδεχομένως θα πραγματοποιούν οι φορολογούμενοι.
Δηλαδή, μισθωτοί και συνταξιούχοι θα έχουν σταθερό αφορολόγητο 6.500 ευρώ, χτίζοντάς το με ηλεκτρονικές συναλλαγές που θα αντιστοιχούν στο:
* 10% του εισοδήματος για τους έχοντες εισοδήματα έως 10.000 ευρώ.
* 15% του ετήσιου εισοδήματος για φορολογούμενους με εισοδήματα από 10.001 έως 30.000 ευρώ.
* 20% για εισοδήματα από 30.001 ευρώ και πάνω.
Οι ίδιοι θα μπορούν να προσαυξάνουν αυτό το αφορολόγητο ξανά έως τα 8.636 ευρώ αν πραγματοποιούν πρόσθετες δαπάνες με ηλεκτρονικό χρήμα. Κοινώς, η διατήρηση του σημερινού αφορολόγητου ορίου των 8.636 ευρώ θα κοστίζει ακριβότερα στους φορολογούμενους, καθώς θα προϋποθέτει αυξημένες δαπάνες.
Λογιστικά τρικ
Στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές, από το υπουργείο Οικονομικών γίνεται προσπάθεια να συνυπολογιστούν στα έσοδα του προϋπολογισμού οι επιστροφές των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα που διακρατούν οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες και συμπεριλαμβάνονται στη συμφωνία ρύθμισης του χρέους. Οι επιστροφές αυτές για τον επόμενο χρόνο υπολογίζονται περίπου στο 1,3 δισ. ευρώ, ποσά που θα μπορούσαν να καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος της δημοσιονομικής τρύπας. Από την πλευρά των δανειστών, ωστόσο, εγείρονται σοβαρές ενστάσεις. Οπως υποστηρίζεται, εκτός του ότι αλλάζει ο στόχος της επιστροφής των κερδών, που δεν είναι άλλος από την εξυπηρέτηση του χρέους, στην ουσία πρόκειται για έκτακτα και όχι μόνιμα έσοδα, ως εκ τούτου η ενσωμάτωσή τους στον προϋπολογισμό είναι ευκαιριακή.
Ομως το σημαντικότερο κυβερνητικό τρικ βασίζεται στην επέκταση της λεγόμενης επισκόπησης δαπανών σε όλα τα υπουργεία και τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης σε βάθος διετίας και μέσω αυτής στην εξοικονόμηση πόρων, οι οποίοι θα αξιοποιηθούν για τη μείωση των φορολογικών συντελεστών. Με βάση την εισήγηση που έχει ήδη ετοιμάσει ο αρμόδιος υφυπουργός Θεόδωρος Σκυλακάκης, μέσα από αυτή τη διαδικασία εκτιμάται ότι μπορεί να προκύψει δημοσιονομικός χώρος 1 δισ. ευρώ ετησίως. Επί της ουσίας, πρόκειται για ένα μοντέλο απλής δημιουργικής λογιστικής χωρίς χειροπιαστά αποτελέσματα, όμως, όπως έχουν δείξει κατά το παρελθόν, οι δανειστές δεν αποδέχονται τέτοιες αστήρικτες προτάσεις. Συνήθως όπου υπάρχει δημοσιονομική αβεβαιότητα οι δανειστές απαιτούν «μαχαίρι» στις πραγματικές δαπάνες, με το ερώτημα που τίθεται να είναι αν σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο η κυβέρνηση θα καταφύγει στις περικοπές κοινωνικών επιδομάτων και σε συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας.
Ιδιώτες στο επικουρικό
Τον Σεπτέμβριο ανοίγει τα χαρτιά της η κυβέρνηση για το ασφαλιστικό, σχεδιάζοντας παρεμβάσεις που θα ισχύσουν από το 2020, χωρίς όμως να καταργεί τον νόμο Κατρούγκαλου. Οσον αφορά στις επικουρικές συντάξεις, καθιερώνεται ένα απόλυτα κεφαλαιοποιητικό σύστημα με τη λογική του «κουμπαρά», στο οποίο θα συμμετέχουν ιδιωτικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις ή τράπεζες και άλλοι χρηματοοικονομικοί φορείς.
Η αλλαγή θα αφορά σε όσους ασφαλιστούν για πρώτη φορά από το 2021 και μετά και θα προβλέπει ότι ο ασφαλισμένος στη λήξη του εργασιακού του βίου θα λάβει τα ποσά που ο ίδιος έχει καταβάλει συν τις αποδόσεις που έχουν συσσωρευτεί στο διάστημα αυτό. Από τις εισφορές των νέων ασφαλισμένων (σήμερα είναι 6,5%, δηλαδή 3,25% για τον εργοδότη και 3,25% για τον εργαζόμενο) δεν θα πληρώνονται οι τρέχουσες επικουρικές συντάξεις. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα χρησιμοποιούνται οι εισφορές των νέων για την πληρωμή των επικουρικών συντάξεων των ήδη συνταξιούχων.
Η επικουρική ασφάλιση θα είναι υποχρεωτική για τους νέους ασφαλισμένους, αλλά θα έχουν δυνατότητα επιλογής. Είτε θα ασφαλίζονται στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (ΕΤΕΑΕΠ) είτε θα επιλέγουν τα επαγγελματικά ταμεία, τα οποία θα συσταθούν από ιδιωτικούς φορείς, αλλά θα εποπτεύονται από την Τράπεζα της Ελλάδος και άλλους φορείς. Στα επαγγελματικά ταμεία θα έχουν αυξημένο ρόλο -αν όχι αποκλειστικό- ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Για τις αλλαγές στην επικουρική ασφάλιση δεν θα εκφράσουν αντιρρήσεις οι θεσμοί, αλλά θεωρούνται βέβαιες οι αντιρρήσεις τους για τις σχεδιαζόμενες μειώσεις των εισφορών, οι οποίες θα ανοίξουν τεράστια τρύπα στον προϋπολογισμό του ΕΦΚΑ.
Το κόστος των παρεμβάσεων στο ασφαλιστικό υπολογίζεται σε 2,5 δισ. ευρώ, απειλώντας τα πλεονάσματα που εμφανίζει μέχρι τώρα ο ΕΦΚΑ. Το κυβερνητικό σχέδιο, το οποίο θα ενταχθεί στο νομοσχέδιο που θα κατατεθεί τον Σεπτέμβριο στη Βουλή, θα προβλέπει μείωση των εισφορών -θα ανέλθει σε 5 εκατοστιαίες μονάδες- αλλά σταδιακά σε κάθε τετραετία και από το 2020 μέχρι και το 2023.
Οι βασικοί άξονες και στόχοι
Σε διαβούλευση το νέο επενδυτικό νομοσχέδιο
Εντός των επόμενων ημέρων ο υπουργός Ανάπτυξης, Αδωνις Γεωργιάδης, αναμένεται να θέσει προς διαβούλευση το νέο αναπτυξιακό νομοσχέδιο. Με βάση τις κατευθύνσεις που έχουν δοθεί από τον υπουργό, το νέο νομοσχέδιο θα περιλαμβάνει πλήθος μέτρων και ρυθμίσεων που θα διευκολύνουν τις επενδύσεις, θα απλοποιούν την ίδρυση επιχειρήσεων, θα αντιμετωπίζονται δύσκολα θέματα που συνδέονται με τις χρήσεις γης, τη χωροταξία, τις πολεοδομικές υποχρεώσεις, καθώς και θέματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων των αρχαιολογικών υπηρεσιών.
Σύμφωνα με τον υπουργό, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο δεν θα περιλαμβάνει επενδυτικά κίνητρα, καθώς αυτά θα αντιμετωπιστούν από το μεγάλο φορολογικό νομοσχέδιο που επεξεργάζεται το υπουργείο Οικονομικών. Οπως διευκρινίζεται από κυβερνητικά στελέχη, καταβάλλεται προσπάθεια να υπάρχουν φορολογικά κίνητρα και ευκαιρίες για Ελληνες και ξένους επενδυτές.
Μάχη με τον χρόνο και τους θεσμούς
Οι εκκρεμότητες της αξιολόγησης
Το υπουργείο Οικονομικών δίνει μάχη με τον χρόνο για να αποδείξει ότι είναι εφικτός φέτος ο δημοσιονομικός στόχος για πλεόνασμα στο 3,5% του ΑΕΠ, αλλά και ότι θα υπάρχει του χρόνου ο χώρος για τη μείωση (κατ’ ελάχιστο) του συντελεστή φορολογίας των επιχειρήσεων το 2020. Αρωγός σε αυτή την προσπάθεια είναι τα έσοδα οκταμήνου, που -όπως και οι επιδόσεις επταμήνου- φαίνεται ότι προς το παρόν παίρνουν την «ανιούσα».
Ωστόσο, τα πορίσματα που ετοιμάζει η Κομισιόν και αποτελούν το πρώτο -και πλέον σημαντικό- βήμα στη μεγάλη διαπραγμάτευση για τα πλεονάσματα δεν θα βασιστούν μόνο στο δημοσιονομικό σκέλος. Αυτό συνιστά μόνο ένα από τα πολλά εκκρεμή προαπαιτούμενα που άφησε πίσω της η προηγούμενη κυβέρνηση στο πλαίσιο της 3ης αξιολόγησης. Διαχέονται σε όλα τα υπουργεία και θα τεθούν επί τάπητος στα πρώτα πολιτικά ραντεβού (Euroworking Group στις 5/9 και Eurogroup στις 15/9) αλλά και στην έλευση των θεσμών στην Αθήνα το δεύτερο 15ήμερο.
Τα μέτωπα από τα οποία θα κριθεί η ελληνική κυβέρνηση καταγράφηκαν τον Ιούνιο στην τελευταία έκθεση της Επιτροπής. Κάποια έχουν δημοσιονομική χροιά, όπως η πορεία μείωσης των ληξιπρόθεσμων οφειλών με στόχο να απομείνει ένα ποσό ύψους 500 εκατ. ευρώ. Θα συζητηθούν επίσης η νέα αναπροσαρμογή αντικειμενικών αξιών για την οποία υπάρχει σχετική δέσμευση αλλά και οι παρεμβάσεις στον ΕΝΦΙΑ με στόχο τη διασφάλιση των εσόδων.
Στην υγειονομική περίθαλψη υπάρχει και η είσπραξη των Clawbacks του 2018, δηλαδή η επιστροφή χρηματικού ποσού από τις φαρμακευτικές εταιρείες προς το Δημόσιο.
Παράλληλα, πρέπει να ικανοποιηθούν και τα ορόσημα που έχουν σχέση με μεταρρυθμίσεις στις αγορές:
* Η ομαλή μείωση των NPLs (μη εξυπηρετούμενα δάνεια των τραπεζών), ρύθμιση που αποτελεί κομβικό στόχο και συνδέεται με μια σειρά από κινήσεις.
* Η πορεία προς την εξάλειψη των κεφαλαιακών ελέγχων (capital controls), με την επόμενη κίνηση να αναμένεται τον Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο.
* Η προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων στα ΕΛΠΕ και στη Μαρίνα Αλίμου, που έπρεπε να γίνουν έως τα μέσα του 2019.
* Η προώθηση των κινήσεων για να γίνουν εφικτοί οι στόχοι ιδιωτικοποιήσεων στα τέλη του 2019, οι οποίοι συνδέονται με την Εγνατία Α.Ε., τη ΔΕΠΑ, τους περιφερειακούς λιμένες Αλεξανδρούπολης και Καβάλας, το Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών και την ΕΥΔΑΠ.
* H ολοκλήρωση της αλλαγής των μελών Δ.Σ. σε ΔΕΚΟ.
* Η έναρξη της δεύτερης φάσης του Ενιαίου Συστήματος Διαχείρισης Υποθέσεων (ΟΣΔΔΥ-ΠΠ).
* Η ολοκλήρωση της κατάρτισης των υπόλοιπων δασικών χαρτών.
* Η ολοκλήρωση μοντέλου Target (κινήσεις απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας), που εδώ και καιρό θεωρείται ότι δεν μπορεί να γίνει φέτος όπως είχε οριστεί.
* Η ολοκλήρωση της αξιολόγησης στο Δημόσιο.
* Η ολοκλήρωση του νέου κύκλου κινητικότητας στο Δημόσιο.
Παράλληλα με τα παραπάνω μέτωπα-εκκρεμότητες πρέπει να αναστραφούν οι καθυστερήσεις που έγιναν το πρώτο εξάμηνο στα προαπαιτούμενα του Μαρτίου και της 2ης αξιολόγησης. Αυτά περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη στελέχωση της ΑΑΔΕ, την παρακολούθηση των επιπτώσεων της αύξησης των κατώτατων μισθών και των συλλογικών διαπραγματεύσεων, τον διαγωνισμό για τις λιγνιτικές μονάδες, την τοποθέτηση των γενικών γραμματέων στα υπουργεία αλλά και την έναρξη της επένδυσης του Ελληνικού.
Δημοσιεύτηκε στο φύλλο 116 της «Νέας Σελίδας» την Κυριακή 25 Αυγούστου 2019.