Συνομωσία ή Συνωμοσία. Ποιο είναι το σωστό;

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Του   Χρυσόστομου Τσιρίδη
.
alana.

Το ζητούμενο μ’ αυτό το σημείωμα ΔΕΝ είναι η ακριβής ορθογραφία της συγκεκριμένης λέξης, ΑΛΛΑ ένας  προβληματισμός μας πάνω στην  σχέση της “γλώσσας” με τα απαγορευτικά (!) και…. τας υποδείξεις ΠΑΡΩΧΗΜΕΝΩΝ “κανόνων”.

.

Και για να μπούμε λίγο στο κλίμα, ένα παράδειγμα ανάλογων υποδείξεων:

“κατορθώσαι να… λέγης / (όμως) κατόρθωμα μή… λέγης, αδόκιμον (!!!) γαρ / ανδραγάθημα να λέγης”. 

. 

Λένε ότι υπάρχει  ο “εν συνθέσει κανόνας”
.
Έτσι: Αντ- ωνυμία, συν- ωμοσία κατά το ορκ- ωμοσία / δι-ώροφος / αν-ώνυμος / ιδι-ώνυμος / προσ- ωνύμιο / δι-ώρυγα / εξ- ωμότης κλπ

.

ΩΣΤΟΣΟ

Πώς γίνεται και  η γλώσσα ΑΓΝΟΕΙ τον “εν συνθέσει” κανόνα, σε περιπτώσεις, όπως οι παρακάτω. 

.

Αναφέρω ενδεικτικά.
.

Γράφουμε  “δι- όπτρα” και θεωρείται σωστό. Ενώ,  σύμφωνα με τον κανόνα, έπρεπε να γράφεται  “δι-ώπτρα”.

.

Με την ίδια λογική γράφουμε (παρόλ’ αυτά) σωστά και…. νόμιμα:

άπ-οψη και όχι άπ-ωψη.

κάτ- οπτρο και όχι κάτ–ωπτρο;

συν-ομιλητής και όχι… συν- ωμιλητής;

.

Γιατί θεωρείται σωστή η γραφή  “κάτ-οψη” και όχι (κατά τον κανόνα) “κάτ- ωψη”

αν- όργανος και όχι αν- ώργανος

επ- οπτεία και όχι επ- ωπτεία
.

δι- ορατικός και όχι δι-ωρατικός 

“όμ- ορος” και όχι “όμ- ωρος”;

αν- οχύρωτος και όχι αν- ωχύρωτος (όπως λ.χ γράφουμε αν- ώνυμος) 

.

Τέλος, ένα παράδειγμα λίγο αναλυτικότερα:

.

Αφετηριακή λέξη: “ορύσσω” / “όρυγμα”.

Από όπου όμως τα παράγωγα: “δι- ώ ρυγα” (κατά τον κανόνα) / αλλά “εξ- ό ρυξη” (παρά τον κανόνα).

.

Και για να προλάβω την εύκολη “αιτιολόγηση” (λόγω εκ- εξ-):
ΓΙΑΤΙ “εξ- όφθαλμος” / ΕΝΩ “εξ- ωμότης”;

.

Σίγουρα χρειάζονται απαντήσεις. Πότε είναι λάθος / πότε είναι σωστό. Με τον κανόνα ή χωρίς τον κανόνα; Ποιος αποφασίζει;
.
 

ΔΗΜΟΦΙΛΗ