σσΟ: Το πουλημένο κόμμα με τις πουλημένες τάσεις ενός άλλου κόμματος έλκονται; Για θυμηθείτε τη σύμπνοια ΠΑΣΟΚ με τα γνωστά φυντάνια της ΝΔ για το σχέδιο Ανάν. Για να σας βοηθήσουμε, όσοι έφαγαν από τη Siemens, ξαφνικά έγιναν νεοκεμαλιστές. Λέτε να φταίει ο πεθερός του Χριστοφοράκου; Για την Κύπρο βέβαια, έχει USAID.
*Του Ανδρέα Θεοφάνους
Τα τελευταία χρόνια κατ’ επανάληψιν κατατέθηκε η ιδέα για κυβέρνηση συνεργασίας μεταξύ ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ με βάση το ότι τα δύο κόμματα έχουν παραπλήσιες θέσεις στο Kυπριακό και ως εκ τούτου μία τέτοια εξέλιξη θα διευκόλυνε την επίλυσή του. Είναι η πρόταση αυτή ρεαλιστική και με προοπτική; Κατ’ αρχήν υπογραμμίζεται ότι για τη λύση η κυβέρνηση συνασπισμού των δύο κομμάτων δεν είναι ούτε αναγκαία ούτε επαρκής προϋπόθεση. Εάν υπάρξει συμφωνία για ένα πλαίσιο λύσης που και τα δύο κόμματα θεωρούν ικανοποιητικό είναι αναμενόμενο ότι θα υποστηριχθεί έστω και αν δεν συνεργάζονται σε κυβερνητικό σχήμα. Πέραν τούτου καθοριστικός παράγοντας για την επίλυση του Κυπριακού είναι οι θέσεις της τουρκο(κυπριακής) πλευράς, οι οποίες μέχρι σήμερα είναι τέτοιες που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι δεν μπορούμε να προσβλέπουμε σε σύντομη λύση. Τελευταία, η τουρκική πλευρά απαιτεί, όπως και το 2004, τις βασικές ελευθερίες και για τους Τούρκους υπηκόους!
Υπενθυμίζουμε επίσης την πρωτοβουλία του ΟΗΕ που κατέληξε στις Ιδέες Γκάλι το 1992/93 τις οποίες στήριξε το ΑΚΕΛ ενώ ο ΔΗΣΥ διαφώνησε και κατήλθε στις εκλογές με τον Γλαύκο Κληρίδη και σύνθημα «απεμπλοκή από τις Ιδέες Γκάλι και ευρωπαϊκή λύση». Αντίθετα, το 2003 όταν ο Γλαύκος Κληρίδης ζήτησε στήριξη για 16μηνη θητεία για λύση του Κυπριακού με βάση το Σχέδιο Ανάν, το ΑΚΕΛ στήριξε τον Τάσσο Παπαδόπουλο για ουσιαστικές αλλαγές στο Σχέδιο του ΟΗΕ. Το 2008 το ΑΚΕΛ διεκδίκησε απ’ ευθείας της προεδρικές εκλογές υπογραμμίζοντας ότι ο υποψήφιος Δημήτρης Χριστόφιας ήταν ο «Πρόεδρος Λύσης». Το ΑΚΕΛ διαφώνησε με τον Πρόεδρο Παπαδόπουλο και ταυτόχρονα εμφανίσθηκε ως πιο διεκδικητικό κόμμα από τον ΔΗΣΥ.
Η βάση στην οποία κινήθηκε ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ για χρόνια, η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, δεν έχει προσδιορισθεί επαρκώς. Πέραν της ακαμψίας της τουρκο(κυπριακής) πλευράς η προοπτική αυτή εμπεριέχει πολλές αντιφάσεις και δεν φαίνεται να οδηγεί πουθενά, ενώ είναι αμφίβολο εάν μπορεί να είναι λειτουργικό ένα τέτοιο μοντέλλο. Στην περίπτωση που δεν υπάρξει κατάληξη των συνομιλιών Χριστόφια-Ταλάτ ενδεχομένως ο κύκλος της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας να κλείσει. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλα τα δεδομένα προβάλλει η ανάγκη για μια νέα στρατηγική στη βάση ενός ειρηνικού αντικατοχικού αγώνα με πυλώνες την προβολή ενός ευρύτερου αξιακού συστήματος και την προώθηση μιας πολιτικής σύζευξης συμφερόντων με την ΕΕ και άλλες δυνάμεις και επιπρόσθετα μιας πιο ενοποιητικής ομοσπονδιακής φιλοσοφίας, στη βάση κοινών στόχων και αξιών. Η προοπτική αυτή είναι υπόθεση ολόκληρης της Κύπρου ενώ παράλληλα επηρεάζει και ευρύτερα συμφέροντα καθώς αναδεικνύει ένα υπόδειγμα/μοντέλλο συμβίωσης που μπορεί να αξιοποιηθεί ποικιλοτρόπως.
Η δημόσια ζωή όμως δεν είναι μόνο το Κυπριακό. Υπάρχουν και άλλα ζωτικά ζητήματα όπου οι θέσεις των δύο κομμάτων είναι διαμετρικά αντίθετες.
Στο θέμα της άμυνας και ασφάλειας ο ΔΗΣΥ τάσσεται υπέρ της ένταξης στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη ενώ ταυτόχρονα έχει υιοθετήσει τη θέση της μη αποστρατικοποίησης και της ύπαρξης επαγγελματικού στρατού. Για το ΑΚΕΛ οι θέσεις αυτές είναι απορριπτέες. Αλλά και σε θέματα εξωτερικής πολιτικής υπάρχουν βασικές διαφορές μεταξύ των δύο κομμάτων.
Σε σχέση με την οικονομία η φιλοσοφία των δύο κομμάτων είναι διαμετρικά αντίθετη. Μεταξύ άλλων, ο ΔΗΣΥ υποστηρίζει τον κοινωνικό φιλελευθερισμό ο οποίος κατ΄ουσίαν υπογραμμίζει τη σημασία της ελεύθερης οικονομίας με κοινωνική ευαισθησία και παρεμβατισμό όπου κρίνεται αναγκαίο. Αντίθετα από την άλλη πλευρά το ΑΚΕΛ εν πολλοίς θεωρεί ότι το κράτος έχει τον πρώτο λόγο. Επιπρόσθετα για το ΑΚΕΛ η πηγή των πλείστων προβλημάτων είναι ο «νεοφιλελευθερισμός» άσχετα εάν το σύστημα που κατάρρευσε είναι ο υπαρκτός σοσιαλισμός.
Αλλά και σε θέματα ιστορίας (π.χ. για την περίοδο 1955-74) οι θέσεις των δύο κομμάτων είναι διαμετρικά αντίθετες. Διαφορετικός είναι και ο τρόπος που αντικρίζεται η ιδέα του έθνους: για τον ΔΗΣΥ η ιδέα του έθνους είναι ιδιαίτερα σημαντική (αλλά όχι η μόνη αξία). Από την άλλη για το ΑΚΕΛ η ιδέα του έθνους ιεραρχείται πολύ χαμηλά (εάν ιεραρχείται καθόλου) ως αξία. Άλλωστε για το ΑΚΕΛ είναι πιο εύκολη η σύγκλιση με την τουρκοκυπριακή αριστερά του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος παρά με την ελληνοκυπριακή δεξιά.
Τα δεδομένα αυτά επεξηγούν σε μεγάλο βαθμό και τις αντιδράσεις στην πρόταση για συνεργασία ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ καθώς και χλευαστικά συνθήματα στους δρόμους της Λευκωσίας. Εκ των πραγμάτων καλείται ο ΔΗΣΥ να αξιολογήσει πως προχωρεί στρατηγικά εάν επιθυμεί να πρωταγωνιστήσει συγκυβερνώντας. Σε ένα προεδρικό σύστημα το να έρθει ένα κόμμα πρώτο στις βουλευτικές, στις δημαρχιακές ή στις ευρωβουλευτικές είναι σημαντικό, αλλά το μείζον είναι η εκλογική νίκη σε προεδρικές εκλογές.
Για χρόνια τώρα ο ΔΗΣΥ δεν κατόρθωσε να σφυρηλατήσει την ενότητα μεταξύ των διαφόρων τάσεων στις τάξεις του αναφορικά με το Κυπριακό. Με τα νέα δεδομένα που έχουμε μπροστά μας αυτό μπορεί να καταστεί εφικτό αφού εκ των πραγμάτων αναδύεται η ανάγκη για μια νέα βάση για λύση του Κυπριακού. Μια τέτοια εξέλιξη θα διευκολύνει και τη σύγκλιση με άλλα κόμματα πέραν του ΑΚΕΛ.
*Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και Διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων.