Ο Πάτροκλος Καραντινός (Κωνσταντινούπολη, 10 Απριλίου 1903 – Αθήνα, 4 Δεκεμβρίου 1976) ήταν σημαντικός αρχιτέκτονας που εισήγαγε στην ελληνική αρχιτεκτονική το ρεύμα του μοντερνισμού.
Φωτογραφία από: http://www.kritipoliskaihoria.gr/2015/05/blog-post_20.html
Ο Καραντινός υπήρξε από τους αντιπροσωπευτικότερους αρχιτέκτονες της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής του 20ου αιώνα και το έργο του διανύει δυο σημαντικές περιόδους, το μεσοπόλεμο και την πρώτη μεταπολεμική περίοδο.
Συμμετέχει αποφασιστικά στην ανέγερση των νέων σχολικών κτιρίων του προγράμματος Παπανδρέου (1930-38), σχεδιάζει το Μουσείο Ηρακλείου (1933) και μεταπολεμικά επικεντρώνεται κυρίως στη Θεσσαλονίκη, όπου σχεδιάζει πολλά από τα κτίρια των πανεπιστημιακών σχολών της πόλης, το αρχαιολογικό μουσείο και εκλέγεται καθηγητής το 1959.
Οι σπουδές και οι πρώτες αρχιτεκτονικές εμπειρίες
Ο Πάτροκλος Καραντινός γεννήθηκε στις 10 Απριλίου 1903 στην Κωνσταντινούπολη και ήταν αδελφός του θεατρικού σκηνοθέτη Σωκράτη Καραντινού. Το 1919 εισάγεται στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Ε.Μ.Πολυτεχνείου και αποφασίζει αμέσως τη μεταγραφή του στη Σχολή Αρχιτεκτόνων.
Ο Πικιώνης υπήρξε καθηγητής του Καραντινού και συνέβαλε στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Το 1922 ο Καραντινός ταξιδεύει στη Αίγινα μαζί με τον Δημήτρη Πικιώνη και τον Κυριάκο Παναγιωτάκο και εκτελεί μια σειρά αποτυπώσεων και σχεδίων – δυο από τα οποία θα δημοσιευθούν το 1925 στο περιοδικό Φιλική Εταιρεία αποτελώντας μέρος της εικονογράφησης του άρθρου «Η λαϊκή μας τέχνη και εμείς» του Πικιώνη, ενός κειμένου που επρόκειτο να συμβάλλει αποφασιστικά στην αναθεώρηση του Λαϊκού (τότε ήταν που στην Ελλάδα είχαν εκδηλωθεί τα πρώτα δείγματα ενδιαφέροντος των αρχιτεκτόνων για την αξιολόγηση της ανώνυμης κτιριολογικής παράδοσης).
Το ενδιαφέρον του Καραντινού για την παράδοση είναι επίμονο και διαρκές. Από την περίοδο των σπουδών του στο Πολυτεχνείο, ως τα μέσα της δεκαετίας του ’30 ταξιδεύει συχνά στο εσωτερικό της Ελλάδας και σχεδιάζει τη λαϊκή αρχιτεκτονική.
Ο Καραντινός υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία το 1923 στη Θράκη όπου γνωρίζεται με το συνομήλικό του γλύπτη Γεώργιο Ζογγολόπουλο με τον οποίο θα συνδεθεί με μια πολύχρονη φιλική σχέση και μια παραγωγική επαγγελματική συνεργασία τόσο κατά τη διάρκεια του ’30 (πρόγραμμα σχολικής αρχιτεκτονικής) όσο και στη μεταπολεμική περίοδο. Το 1924 αποφοιτά από το Πολυτεχνείο. Μέχρι τον Οκτώβριο του 1925 εργάζεται ως αρχιτέκτων στην Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων. Στη συνέχεια και ως το 1930 ο Καραντινός διανύει μια περίοδο διαφόρων επαγγελματικών εμπειριών. Το 1927-28 πάει στο Παρίσι και εργάζεται για μερικούς μήνες στο γραφείο του Ωγκύστ Περρέ (Auguste Perret), όπου έχει την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με το πραγματοποιημένο έργο του Περρέ και τις μελέτες του Τόνι Γκαρνιέ (Tony Garnier) για την «Cite Industrielle» και την πόλη της Λυών και να διαμορφώσει μια προσωπική ιδέα για την κατάσταση της νέας αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη. Το αποφασιστικό γεγονός για την εξέλιξη της όλης αρχιτεκτονικής του πορείας είναι η επαφή με το περιβάλλον στο οποίο δρα ο Λε Κορμπυζιέ.
Η επαγγελματική δραστηριότητα του Καραντινού κατά την περίοδο 1924-30 περιορίζεται κυρίως σε συμμετοχές διαγωνισμών. Η μελέτη του για το μνημείο των πεσόντων στη μάχη του Λαχανά παίρνει το πρώτο βραβείο στο διαγωνισμό του 1925-26 και θυμίζει μάλλον το ύφος ορισμένων σπουδαστικών ασκήσεων της αρχιτεκτονικής σχολής και αποκαλύπτει κάποιες τάσεις πομπώδους μνημειακότητας.
Το πρώτο κτίριο που πραγματοποιεί ο Καραντινός είναι το κτίριο 25 καταστημάτων και 6 διαμερισμάτων γνωστό και ως Στοά Καραντινού που κατασκευάζεται στην Καλλιθέα την περίοδο 1926-33 μετά από παραγγελία των αδελφών του.
Ο Καραντινός λαμβάνει μέρος στο διαγωνισμό για τη μελέτη του κτιρίου της Εθνικής Τράπεζας στον Πειραιά (ιδιοκτησία σήμερα της Τραπέζης της Ελλάδος) στον οποίο η προκήρυξη απαιτούσε χρήση οπλισμένου σκυροδέματος για το φέροντα οργανισμό και ρυθμό κτιρίου τον «επιβαλλόμενο, ελληνικό αρχαϊκό». Η μελέτη του Καραντινού κερδίζει το πρώτο βραβείο αλλά δεν πραγματοποιείται. Για την όψη προτείνονταν δυο λύσεις: μια νεοεκλεκτικιστική και μια χωρίς ιστορικά επιθέματα, πρωτορασιοναλιστική.
Τον Αύγουστο του 1929 ο δήμος Πειραιά προκηρύσσει διαγωνισμό για ένα μνημείο αφιερωμένο στη μνήμη των πεσόντων Πειραιωτών και για τη διαμόρφωση της κεντρικής πλατείας Τερψιθέας στην οποία το μνημείο επρόκειτο να τοποθετηθεί. Η μελέτη του Καραντινού, σε συνεργασία με τον Ζογγολόπουλο και τον Μητσάκη προτείνει μια διαμόρφωση σε διαφορετικά επίπεδα.
Στις 11 Απριλίου 1929, ο Πάτροκλος Καραντινός συμμετείχε σε δημόσια συζήτηση για τη μετατροπή των Παλαιών Ανακτόρων σε έδρα της Βουλής και για τη θέση του μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη που οργάνωσε ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων στην Αίθουσα της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Ο Καραντινός πρότεινε την ανέγερση ενός νέου κτιρίου για τη Βουλή και τη Γερουσία σε άλλο χώρο και τη μετατροπή των ανακτόρων σε μουσειακό συγκρότημα (εθνολογικό μουσείο, νομισματικό μουσείο, μουσείο εκμαγείων και γλυπτοθηκών και μουσείο λαϊκής τέχνης). Τονίζοντας τη σημασία της συγκέντρωσης αυτών των μουσείων σε ένα ενιαίο κτίριο. Το συγκρότημα θα περιελάμβανε επίσης και μια βιβλιοθήκη με αντικείμενο τις καλές τέχνες.
Το 1930 ο Καραντινός συμμετείχε με τον Μητσάκη στο διαγωνισμό για το Ηρώο του Αγώνα. Οι αρχιτέκτονες προτείνουν ένα βωμό εμπνευσμένο από την τυπολογία της παλαιοχριστιανικής βασιλικής συνδεδεμένο με μια στοά σχήματος Γ. Η λιτότητα του συνόλου αποκαλύπτει την προσπάθεια επίκλησης της ιστορικής μνήμης χωρίς την πομπώδη χρήση μεγαλόσχημων σχεδιαστικών χειρονομιών.
Περισσότερα για το πλούσιο και σημαντικό έργο του ΕΔΩ