ΣΗΜΕΙΑ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥ
ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ
«THE ECONOMIST»
ΜΕ ΘΕΜΑ:
«Η ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ»
Αθήνα, 11.12.2019
Το Δημογραφικό Πρόβλημα άρχισε να αναδύεται, με ιδιαίτερη έμφαση και συγκεκριμένο προσανατολισμό, στον διεθνή δημόσιο διάλογο ιδίως από την αρχή της δεκαετίας του ’80 του 20ου αιώνα. Ήταν τότε, που τα απτά δεδομένα της Παγκοσμιοποίησης, εν γένει, καθώς και οι δυνατότητες της Τεχνολογίας επέτρεψαν να φανεί, με αμάχητα επιστημονικώς τεκμήρια, το οξύ πρόβλημα της υπογεννητικότητας σε παγκόσμια κλίμακα, φυσικά υπό συνθήκες κανόνα – εξαίρεσης.
Α. Άλλες μεν Χώρες -με κυριότερο παράδειγμα εκείνο των Χωρών της Άπω Ανατολής, μ’ αιχμή του δόρατος την Κίνα και την Ινδία, και των Χωρών της Αφρικής- όχι μόνο δεν αντιμετώπισαν δημογραφικό πρόβλημα αλλά, όλως αντιθέτως, τουλάχιστον ορισμένες από αυτές, αναγκάσθηκαν να πάρουν ακόμη και μέτρα συγκράτησης των γεννήσεων, προκειμένου το κοινωνικό και οικονομικό τους σύστημα ν’ αποφύγει την «έκρηξη» και τις εντεύθεν μη αναστρέψιμες πολλαπλές συνέπειες.
Β. Ενώ άλλες Χώρες οργάνωσαν, εγκαίρως και με αποτελεσματικό τρόπο, την «άμυνά» τους ως προς την αντιμετώπιση του δημογραφικού τους προβλήματος, υιοθετώντας οργανωμένες προς τούτο πολιτικές, ακόμη και σε ό,τι αφορά τον ορθολογικό τρόπο αξιοποίησης των μεταναστευτικών ρευμάτων.
1. Τούτο δεν συνέβη, δυστυχώς, πάντα υπό συνθήκες πλήρους σεβασμού των αρχών του Ανθρωπισμού και του σεβασμού των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, γεγονός το οποίο είχε ως συνέπεια την δημιουργία επικίνδυνων κοινωνικών εντάσεων που έφθασαν -ή που ξεπέρασαν- τα όρια της εμφάνισης εξίσου επικίνδυνων ριζοσπαστικών φαινομένων.
2. Αυτή η, άκρως προβληματική, εξέλιξη πρέπει να μας οδηγήσει στην ανάληψη των ευθυνών μας, ιδίως σε ό,τι αφορά τις αναπτυγμένες Χώρες διεθνώς, έτσι ώστε να δούμε κατάματα την πραγματικότητα και να συνειδητοποιήσουμε, ότι ένας -βεβαίως όχι ο μόνος- αποτελεσματικός τρόπος επίλυσης του προβλήματος των ανεξέλεγκτων μεταναστευτικών ρευμάτων και της υποβάθμισης του Ανθρώπου είναι η γενναία στήριξη, οικονομική και όχι μόνο, των Χωρών προέλευσής τους. Στήριξη, η οποία θα επιτρέψει στις Χώρες αυτές να συγκρατήσουν τους πολίτες τους μέσα στα σύνορά τους για να ζήσουν εκεί υπό όρους σεβασμού της αξίας του Ανθρώπου και απόλαυσης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων τους. Αξίζει να θυμηθούμε ότι ενώ το Σύμφωνο για την Μετανάστευση και το Άσυλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο υπογράφηκε στο Παρίσι τον Οκτώβριο του 2008, είχε εγκαίρως διαγνώσει το πρόβλημα και περιέλαβε ρητές προβλέψεις για την στήριξη των κατά τ’ ανωτέρω Χωρών, η εφαρμογή του, εν συνεχεία, υπήρξε κάτι παραπάνω από απογοητευτική, αφού οι σχετικές διατάξεις του Συμφώνου περιέπεσαν, ουσιαστικώς, σε αχρηστία και κατέληξαν να γίνουν «γράμμα κενό περιεχομένου».
Γ. Τέλος, άλλες Χώρες βιώνουν, και μάλιστα με δραματικό τρόπο, το Δημογραφικό Πρόβλημα, μέσ’ από την ραγδαία επιδείνωση του φαινομένου της υπογεννητικότητας.
1. Τα Ευρωπαϊκά Κράτη αποτελούν ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτού του, άκρως επικίνδυνου, φαινομένου, και κάπως έτσι η Ευρώπη βιώνει έναν πραγματικό «δημογραφικό χειμώνα», για να θυμηθούμε την ρήση του Gérard–François Dumont (Démographie politique. Les lois de la géopolitique des populations, Paris, ed. Ellipses, 2007).
2. Η Χώρα μας, η Ελλάδα, κατέχει, δυστυχώς, «τα σκήπτρα» σε αυτή την δυσμενή εξέλιξη του Δημογραφικού Προβλήματος λόγω υπογεννητικότητας αλλά και άλλων αιτιών. Είναι ενδεικτικό ότι ο Συγχρονικός Δείκτης Γονιμότητας ακολουθεί, μετά το 1981, μια διαρκώς εντεινόμενη φθίνουσα πορεία. Ενώ στην ήδη υπάρχουσα υπογεννητικότητα ήλθε να προστεθεί, μέσα στα προηγούμενα χρόνια της βαθιάς οικονομικής κρίσης, η μετανάστευση εκατοντάδων χιλιάδων νέων Ελλήνων, ιδίως σε Χώρες του Δυτικού Κόσμου, προς αναζήτηση και εύρεση πιο ευνοϊκών συνθηκών διαβίωσης και ανάπτυξης της προσωπικότητάς τους. Οι αμείλικτοι αριθμοί αποδεικνύουν ότι μεταξύ 2011 και 2015 ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώθηκε από 11,2 σε 10,8 εκατομμύρια. Επίσης, οι, καταφανώς δυσοίωνες, προβλέψεις των δημογραφικών μας εξελίξεων οδηγούν στην εκτίμηση ότι ως το 2050, ο συνολικός πληθυσμός της Ελλάδας θα μειωθεί περαιτέρω, για να φθάσει στα 10 ή, ακόμη, και στα 8,3 εκατομμύρια.
Α. Πρώτον, οφείλουμε ν’ αξιοποιήσουμε, στο έπακρο, τις δυνατότητες στήριξης της Οικογένειας, με δεδομένο μάλιστα ότι, όπως απέδειξε η πρόσφατη βαθιά οικονομική κρίση, ο θεσμός της Οικογένειας ήταν εκείνος ο οποίος, μέσα από τις ιστορικές καταβολές της Ελληνικής Κοινωνίας, επωμίσθηκε μεγάλο βάρος της υπεράσπισης της κοινωνικής συνοχής και του κοινωνικού ιστού.
1. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Συντακτικός Νομοθέτης, ο οποίος συνέταξε το ισχύον Σύνταγμα του 1974, με μεγάλη οξυδέρκεια είχε διαγνώσει το πρόβλημα και, για τον λόγο αυτόν, συμπεριέλαβε, ιδίως στο άρθρο 21 του Συντάγματος, σαφείς διατάξεις για την στήριξη της Οικογένειας. Οι διατάξεις αυτές δεν έχουν απλώς διακηρυκτικό περιεχόμενο αλλά, όλως αντιθέτως, καθιερώνουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις για την Νομοθετική και την Εκτελεστική Εξουσία, ενώ, παραλλήλως, θεσμοθετούν αντίστοιχα Δικαιώματα υπέρ της Οικογένειας και των μελών της, με την μορφή μικτών δικαιωμάτων κοινωνικού περιεχομένου. Μεταξύ των διατάξεων αυτών, πρωτεύουσα θέση κατέχουν:
α) Εκείνες της παρ. 1 του άρθρου 21, κατά τις οποίες η Οικογένεια, ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία, τελούν υπό την προστασία του Κράτους.
β) Επίσης δε, εκείνες της παρ. 2 του άρθρου 21, οι οποίες, μεταξύ άλλων βεβαίως, προβλέπουν ότι οι Πολύτεκνες Οικογένειες έχουν δικαίωμα ειδικής φροντίδας από το Κράτος. Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι εναπόκειται, ανάλογα με τις επικρατούσες κάθε φορά συνθήκες ως προς την αντιμετώπιση του Δημογραφικού Προβλήματος, στη Νομοθετική και την Εκτελεστική Εξουσία να καθορίσουν από πόσα μέλη απαρτίζεται η Πολύτεκνη Οικογένεια, ποια είναι τα συγκεκριμένα μέτρα ειδικής φροντίδας υπέρ αυτής καθώς και πώς αυτό μπορεί να κλιμακώνεται, ανάλογα με τον αριθμό των μελών της Πολύτεκνης Οικογένειας.
2. Προς την ίδια κατεύθυνση πρέπει να κινηθούν και τα μέτρα, τα οποία οφείλουν να λαμβάνουν, αντιστοίχως, η Νομοθετική και η Εκτελεστική Εξουσία, πάντοτε κατά τις ως άνω διατάξεις του άρθρου 21 παρ. 1 του Συντάγματος, έτσι ώστε το Δημογραφικό Πρόβλημα ν’ αντιμετωπισθεί μέσω των κατάλληλων προστατευτικών μέτρων:
α) Για την στήριξη του Γάμου, ανεξάρτητα από την θεσμική μορφή του κατά περίπτωση.
β) Για την στήριξη της Μητρότητας, καθώς και για την εν γένει στήριξη των γονέων, κυρίως μετά τον τοκετό και κατά τα πρώτα χρόνια ανατροφής των παιδιών.
γ) Για την στήριξη των παιδιών στα πρώτα τους βήματα, είτε ευθέως είτε μέσω των γονέων και του ευρύτερου οικογενειακού τους περιβάλλοντος, όταν οι γονείς δεν υφίστανται ή αδυνατούν ν’ ανταπεξέλθουν στις σχετικές υποχρεώσεις τους.
Β. Δεύτερον, πρέπει να θεσμοθετήσουμε και να εφαρμόσουμε, με συνέπεια και συνέχεια, πολιτικές για την επιστροφή στην Ελλάδα όλων εκείνων -ιδίως των νέων- οι οποίοι, όπως ήδη τόνισα, έφυγαν εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.
1. Ακόμη δε περισσότερο, πρέπει να διαμορφώσουμε στην Ελλάδα ένα κλίμα αποτελεσματικών κινήτρων επανόδου και όλων εκείνων των Ελλήνων, οι οποίοι και για άλλους λόγους, κατά τα χρόνια πριν την οικονομική κρίση, έφυγαν και διέπρεψαν στο Εξωτερικό, είτε επιστημονικώς είτε και επαγγελματικώς. Με άλλες λέξεις οι Ελλάδα πρέπει να γίνει ελκυστική ως τόπος διαβίωσης και καταξίωσης των υπό την ευρεία έννοια Πολιτών της, έτσι ώστε να έχουν κάθε λόγο επανάκαμψης. Ένα τέτοιο κλίμα θα προσελκύσει στην Ελλάδα και πολίτες άλλων Χωρών, ιδίως της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι δεν θα βλέπουν την Χώρα μας ως χώρο απλώς επιβίωσης ή και ενδιάμεσο σταθμό για την μετάβασή τους άλλες, πιο ελκυστικές Χώρες. Αλλά, όλως αντιθέτως, ως Χώρα προορισμού, η οποία τους επιτρέπει και ν’ αναπτύξουν την δική τους προσωπικότητα και να προσαρμοσθούν πλήρως στην Ελληνική Κοινωνία, συμβάλλοντας, από κοινού με τους Έλληνες, στην πρόοδο του Ελληνικού κοινωνικού και οικονομικού γίγνεσθαι.
2. Τούτο σημαίνει ότι η Ελλάδα πρέπει να χαράξει μια Εθνική Στρατηγική «ελκυστικότητας», η οποία είναι αδήριτη ανάγκη να στηριχθεί, μεταξύ άλλων, και στους εξής δύο άξονες.
α) Στον άξονα της βιώσιμης ανάπτυξης, έτσι ώστε καθένας να αισθάνεται, εντός των ορίων της Χώρας μας, ότι υπάρχουν και οι κατάλληλες προοπτικές αντίστοιχης ανάπτυξης της προσωπικότητάς του, τόσο λόγω της σταθερότητας της ανάπτυξης στο μέλλον όσο και λόγω των ευνοϊκών συνθηκών πολλαπλασιασμού των θέσεων εργασίας.
β) Και στον άξονα της σύλληψης και της εφαρμογής Πολιτικών πραγματικής Αριστείας. Η οποία προϋποθέτει ότι η Πολιτεία οφείλει ν’ αντιμετωπίζει τον καθένα ανάλογα με τις πραγματικές του ικανότητες και να εξασφαλίζει, επίσης στον καθένα, ίσες συνθήκες ανάπτυξης της προσωπικότητάς του από την αφετηρία. Διότι η Αριστεία έχει ως πυρήνα της την εφαρμογή της αναλογικής Ισότητας, η οποία σημαίνει ίση μεταχείριση ουσιωδώς όμοιων καταστάσεων και άνιση μεταχείριση ουσιωδώς ανόμοιων καταστάσεων.
Με τις σκέψεις αυτές εύχομαι το, άκρως επίκαιρο -σ’ Ευρωπαϊκή αλλά και Διεθνή, εν γένει, κλίμακα- Συνέδριό σας να έχει την επιτυχία που του αξίζει, ιδίως αν λάβουμε υπόψη το κύρος του περιοδικού «The Economist». Μια επιτυχία, η οποία θα καταλήξει σε προτάσεις, που θα οδηγήσουν στην υιοθέτηση κατάλληλων πολιτικών αντιμετώπισης του Δημογραφικού Προβλήματος, μ’ επίκεντρο την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου το πρόβλημα αυτό εμφανίζει, όπως εξέθεσα, τη μεγαλύτερη και πιο διαβρωτική οξύτητα.