Στρατηγική της κυπριακής κυβέρνησης, σ’ ότι αφορά τις ενεργειακές πηγές στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας, ήταν η εμπλοκή πετρελαϊκών κολοσσών που θα σήμαινε και ανάμειξη ισχυρών κρατών.
Και έτσι θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια «ομπρέλα» όπου οι ισχυρά κράτη προστατεύοντας τα δικά τους συμφέροντα στην περιοχή θα παρείχαν και μιας μορφής κάλυψη προς τον Κύπρο.
Γι’ αυτό και μετά την αμερικανική Noble, όπου πήρε η Κύπρος μια πρώτη γεύση αυτού του γεωπολιτικού παιχνιδιού, δόθηκε ιδιαίτερο βάρος προς τρεις κατευθύνσεις: Τη Γαλλία με το ενδιαφέρον της TOTAL, την Ιταλία με την ανάμειξη της ENI και εν συνεχεία των ΗΠΑ με την Exxon-Mobil.
Αυτό που πιστεύει, ακόμα και σήμερα, η Λευκωσία είναι πως η παρουσία των τριών πετρελαϊκών κολοσσών στην κυπριακή ΑΟΖ φέρνει ΗΠΑ, Γαλλία και Ιταλία σε μια «θέση μάχης» για να υπερασπιστούν τα συμφέροντα όλων. Το σίγουρο είναι πως καμιά από τις χώρες αυτές δεν είναι διατεθειμένη να υπερασπιστεί οτιδήποτε πέραν των δικών της συμφερόντων. Εάν συντρέχουν λόγοι που πάνε πέραν από τους υδρογονάνθρακες και τις πηγές στην κυπριακή ΑΟΖ, τότε ενδέχεται να κάνουν και τις κινήσεις τους προς αυτή την κατεύθυνση.
Μετά από χρόνια, η Λιβύη επανήλθε στην κυπριακή πολιτική συζήτηση κατά παράδοξο τρόπο και πάλι ελέω κάποιων αμφίβολων συνεργασιών. Ωστόσο, αυτή τη φορά στην πλευρά του λαβείν δεν υπήρχαν κυπριακά χέρια.
Το μνημόνιο συναντίληψης που υπέγραψαν Τουρκία και Λιβύη και με το οποίο μοίρασαν την μεταξύ τους θαλάσσια περιοχή παραγνωρίζοντας νησιά και κράτη και τρίτων χωρών τα κυριαρχικά συμφέροντα, καταδεικνύει και τα εξής:
1. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για πολλοστή φορά επιβεβαιώνει τον κανόνα που τον θέλει να υλοποιεί τις αποφάσεις και εξαγγελίες του σ’ ότι αφορά τις χώρες της περιοχής ή χώρες στις οποίες βάζει «πόδι» και εμπλέκεται η Τουρκία. Γιατί τόσο στη Λευκωσία όσο και στην Αθήνα γνώριζαν για τις προθέσεις της Άγκυρας και προσπαθούσαν να τις ανατρέψουν.
2. Προκάλεσε σειρά αντιδράσεων από διάφορες χώρες των οποίων τα συμφέροντα επηρεάζονται μέσω της συγκεκριμένης συμφωνίας.
3. Οι εξελίξεις, που προηγήθηκαν και όσες έπονται, στη Λιβύη επιβεβαιώνουν τον κανόνα που θέλει τις ισχυρές χώρες να διασφαλίζουν πρώτα τα δικά τους πετρελαϊκά συμφέροντα και μετά οτιδήποτε άλλο.
Διπλωμάτες που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή σημειώνουν πως αυτό που θα πρέπει κάποιος να δει είναι τη μεγαλύτερη εικόνα για τη Λιβύη και όχι μόνο το θέμα του μνημονίου με την Τουρκία. Αυτό που παίζεται στη συγκεκριμένη χώρα είναι από τη μια του ποιος θα κυριαρχήσει και από την άλλη ποιος θα ελέγξει τα πετρέλαια της εν λόγω βορειοαφρικανικής χώρας.
Οι δύο από τους βασικούς παίχτες στην κυπριακή ΑΟΖ ερίζουν στη Λιβύη. Από τη μια είναι η ιταλική Eni και από την άλλη είναι η γαλλική Total. Οι Ιταλοί κατάφεραν να διασφαλίσουν τα δικά τους συμφέροντα στην περιοχή συνεργαζόμενοι με τη διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικότητας Ενότητας του πρωθυπουργού Φάγεζ ας Σάρατζ. Οι Γάλλοι διεκδικούν το δικό του μερίδιο των λιβυκών υδρογονανθράκων συνεργαζόμενοι με τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, ηγέτη του Λυβικού Εθνικού Στρατού.
Στο παιχνίδι μπαίνουν όμως και οι Αμερικανοί οι οποίοι προσπαθούν να εκμεταλλευθούν την όποια αλλαγή δεδομένων για να εισχωρήσουν οι δικές τους πετρελαϊκές εταιρείες.
Αυτά είναι που πραγματικά διακυβεύονται στη Λιβύη και μέσω αυτής της οδού προκύπτουν και οι αντιδράσεις των ευρωπαϊκών κρατών. Γιατί όλα αυτά δεν έχουν να κάνουν ποσώς είτε με την Κύπρο είτε με την Ελλάδα. Και φαίνεται πως οι ενέργειες της Τουρκίας έχουν προκαλέσει την αντίδραση των ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών.
Η κατάσταση επί του εδάφους
Η Λιβύη, η οποία μόνο καλύτερες ημέρες και δημοκρατία δεν είδε μετά την πτώση Καντάφι, μαστίζεται από εμφύλιο πόλεμο στον οποίο εμπλέκονται αρκετές χώρες μέσω διαφόρων ομάδων. Η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Φάγεζ ας Σάρατζ είναι διεθνώς αναγνωρισμένη και εδρεύει στην Τρίπολη. Αντίπαλός του ο Χαλίφα Χαφτάρ που ελέγχει τα ανατολικά της χώρας και προσπαθεί από τον περασμένο Απρίλιο να εισέλθει στην πρωτεύουσα.
Η κυβέρνηση Σάρατζ αντέχει χάρη στην παρουσία παραστρατιωτικών ομάδων, οι πλείστες με μαχητές του εξωτερικού. Αρκετές από αυτές εξοπλίζονται από την Τουρκία.
Η Άγκυρα θέλησε να εκμεταλλευθεί τα δεδομένα στη Λιβύη προωθώντας τα δικά της συμφέροντα. Κι ένα από αυτά ήταν να καταφέρει μια συμφωνία για καθορισμό θαλάσσιων συνόρων με βάση τη δική της θεώρηση του δίκαιου της θάλασσας. Εκμεταλλεύθηκε το γεγονός και ανάγκασε την κυβέρνηση Σάρατζ να υπογράψει τη συγκεκριμένη συμφωνία. Μια συμφωνία την οποία δεν επικυρώνει το λιβυκό Κοινοβούλιο το οποίο όμως δεν ελέγχεται από την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πίεζε εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα στο να προχωρήσουν με το συγκεκριμένο μνημόνιο. Κάτι που τελικά κατάφερε προκαλώντας νέα δεδομένα στην περιοχή.
Ενόχληση των Γερμανών
Το Βερολίνο είναι μεταξύ εκείνων που αντέδρασαν στις ενέργειες της Τουρκίας. Και σ’ αυτήν περίπτωση η αντίδραση δεν ήταν για τα μάτια των Κυπρίων και των Ελλήνων. Η Γερμανία επιχειρούσε εδώ και καιρό να πετύχει να φέρει στο τραπέζι των συνομιλιών Σάρατζ και Χαφτάρ. Ο πρώτος μέχρι πρόσφατα ήταν αρνητικός γιατί δεν ήθελε να δώσει οποιαδήποτε υπόσταση στον Χαφτάρ. Εκεί που η προσπάθεια των Γερμανών φάνηκε να καρποφορεί και έφτασαν τα πράγματα πλησίον του να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, προέκυψε ανατροπή.
Αυτό ήταν συνεπακόλουθο της στήριξης της Τουρκίας προς τον Σάρατζ ο οποίος αισθάνθηκε δυνατός και απέρριψε το διάλογο με τον Χαφτάρ. Κι ενώ συμβαίνουν όλα αυτά σε διεθνές και διπλωματικό επίπεδο, εντός της Λιβύης ο στρατάρχης Χαλίφα Χαφτάρ κάλεσε τις δυνάμεις του να προωθηθούν προς το κέντρο της Τρίπολης για την τελική μάχη.
Οι επόμενες ημέρες ή εβδομάδες θα είναι κρίσιμες για τη Λιβύη. Οι εξελίξεις στη χώρα δεν αφορούν μόνο τους κατοίκους της Λιβύης αλλά επηρεάζουν ευρύτερα την περιοχή.
Η μεγάλη εικόνα του τουρκικού παιχνιδιού
Συνήθως, η Λευκωσία παρακολουθεί τα θέματα Τουρκίας σε σχέση με τις μεταξύ τους αντιπαραθέσεις (Κυπριακό κατά κύριο λόγο και πρόσφατα ενεργειακά). Είναι, ωστόσο, εμφανές ότι η Τουρκία, επί Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν παίζει μόνο τοπικά και πέριξ των συνόρων της, αλλά ευρύτερα από την Ασία μέχρι και την Αφρική.
Κατάφερε, από τη μια, να μπει δυνατά και να αποκτήσει στρατιωτικές βάσεις σε χώρες με τις οποίες έχει ιδιαίτερα στενές σχέσεις, Αζερμπαϊτζάν και Κατάρ. Και από την άλλη, κατάφερε να εισχωρήσει στην αφρικανική ήπειρο εκμεταλλευόμενη είτε την αστάθεια, τη δεδομένη στιγμή, είτε εμφανιζόμενη ως σωτήρας.
– Η Τουρκία, μετά την περίπτωση της Κύπρου όπου κατάφερε να δημιουργήσει ένα προκεχωρημένο φυλάκιο για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου, προχώρησε και προς άλλες κατευθύνσεις.
– Στο Αζερμπαϊτζάν έχει στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην πόλη Γκιζίλ Σιέργκ. Στο Κατάρ διατηρεί βάση με 5.000 στρατιώτες.
– Στο Ιράκ έχει βάση με 2.000 προσωπικό και άλλες 20 εγκαταστάσεις στις επαρχίες Ερμπίλ και Ντοχούκ.
– Στη Σομαλία υπάρχει προσωπικό 200 ατόμων με προοπτική να αυξηθεί στα 1.000.
– Στο Σουδάν, ο Ερντογάν κατάφερε να αποκτήσει έναντι 99ετούς συμβολαίου τη νήσο Σουακίν, η οποία βρίσκεται σε γεωστρατηγική θέση στην Ερυθρά Θάλασσα.
– Η δράση της Τουρκίας στη Συρία και οι βάσεις που απέκτησε στη χώρα είναι επίσης πολύ καλά γνωστή σε όλους.
– Αποκτώντας ισχύ και εντός της Λιβύης είτε άμεσα (γι’ αυτό και έπαιξε πρόσφατα το θέμα δημιουργίας βάσης) είτε έμμεσα (με ενίσχυση των Αδελφών Μουσουλμάνων) η Τουρκία θα είναι σε θέση να επηρεάζει μια πολύ σημαντική περιοχή, στην οποία βρίσκεται και η Κύπρος.
Τοποθετώντας όλα αυτά σε έναν χάρτη μπορούμε κάλλιστα να αντιληφθούμε το πόσο μεγάλο και πόσο σοβαρό είναι το παιχνίδι που παίζει ο Ερντογάν και η Τουρκία αυτή τη στιγμή.
Ανδρέας Πιμπίσιης
philenews