του Χρυσόστομου Τσιρίδη
“….Ως λογοτεχνικοί ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ (!) ο Οδυσσέας, η Πηνελόπη κλπ. είναι αριστουργηματικοί.
Ωστόσο επαφίεται στους αναγνώστες, αν θα δουν στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ μια συγκινητική ιστορία επιστροφής (γνωστή από την σχολική μας Παιδεία) ή κάτι περισσότερο…”
.
Στο θέμα μας με την σειρά.
(Το σωστό ερώτημα βέβαια θα ήταν “Ποιος… κυβερνούσε την Ιθάκη”. Αυτό όμως είναι μια άλλη ιστορία, για επόμενο σημείωμα).
.
Η αρχική εντύπωση από την ανάγνωση της Οδύσσειας, ότι ο χώρος του Παλατιού και εν μέρει η καλύβα (κλισίη) του Εύμαιου μονοπωλούν τον τρόπο ζωής στην Ομηρική Ιθάκη, είναι εύλογη, αλλά και ιδιοφυώς (=κωδικοποιημένα) “παραπλανητική”.
.
Ο οίκος του Οδυσσέα εμφανίζεται βέβαια ως το επίκεντρο των κύριων γεγονότων, αλλά ο ιδιοφυής Ποιητής “βγαίνει” συχνά εκτός, επιτρέποντάς μας να έχουμε την εικόνα μιας ανερχόμενης-αναδυόμενης μεταοδυσσεϊκής νέας (!) Ιθάκης.
.
Δηλαδή:
Η Ιθάκη συνεχίζει την ζωή της, έχοντας ξεγράψει=απομονώσει, αρκετά νωρίς, όπως φαίνεται, τα (οικογενειακά) προβλήματα, που βιώνει ο οίκος, σχετικά με την τύχη του Οδυσσέα.
.
Για σήμερα είναι αρκετό να αναφέρουμε ένα ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟ δεδομένο: Ότι μια ολόκληρη γενιά, ανδρώθηκε χωρίς τον Οδυσσέα.Κάτι που “τονίζει” ο Όμηρος…!
.
Πιο συγκεκριμένα:
Για τους 25ρηδες ή ακόμη και τους 30άρηδες, Ιθακήσιους, δηλαδή χωρίς υπερβολή τον μισό και πλέον πληθυσμό της Ιθάκης, μικρά παιδιά ακόμη (“παίδες, νήπιοι έτι όντες”,όπως επιμένει στην ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ φράση ο Όμηρος), όταν αναχωρεί ο στρατός για την Τροία,ο Οδυσσέας “δεν σημαίνει τίποτα”.
.
Κάποιοι μελετητές του Ομήρου μιλούν ακόμη και “για διαιρεμένους οίκους”.
.
Αξίζει λοιπόν να το επισημάνουμε: Ο Οδυσσέας δεν επιστρέφει μόνο (έστω προσωρινά) ΑΓΝΩΡΙΣΤΟΣ(ζητιάνος κλπ), αλλά και εντελώς (κυριολεκτικά) ΑΓΝΩΣΤΟΣ για τους μισούς τουλάχιστον Ιθακησίους (!). Κάτι που ο Ποιητής δεν θα ήθελε να αγνοήσουμε ή να προσπεράσουμε.
.
Πράγματι, ο Όμηρος κωδικοποιεί μεν από ανάγκη (λογοκρισία), ΑΛΛΑ δεν κρύβει, δεν στρογγυλεύει ΑΛΗΘΕΙΕΣ.
.
Η κουβέντα του Τηλέμαχου, στην θεά Αθηνά, η τολμηρότερη ίσως κουβέντα της Οδύσσειας, όσο ψυχολογικώς (!) καλοπροαίρετα κι αν την ερμηνεύσει κάποιος, τα λέει όλα (σε ελαφρώς διασκευασμένη απόδοση):
.
“Η μητέρα μου μιλάει συχνά για τον πατέρα μου… κάποιον Οδυσσέα. Εμένα όμως δεν μου λέει τίποτα το… όνομα αυτό και δεν ξέρω, δεν αισθάνομαι διόλου ότι μπορεί να είμαι γιος του”(Οδύσσεια ραψ. α).
.
Σημείωση: Μόνο η γνωστή άποψη της Πηνελόπης υπέρ…της Ελένης (“ούτε κι η Ελένη θα έφευγε με τον Πάρη, αν ήξερε…”), είναι το αντίστοιχο σε τόλμη και ρίσκο.
.
Και ο Τηλέμαχος δεν είναι ο μόνος.
Οι πολίτες στην συντριπτική ΤΕΛΙΚΑ πλειοψηφία τους, όπως αφήνεται να εννοηθεί, είναι αδιάφοροι στο δράμα του Οδυσσεϊκού οίκου.
.
Και ως φαίνεται, καθόλου δεν συμφωνούν με το… “πάγωμα” της ζωής τους,εν αναμονή της επιστροφής ή μή, του (προ 20ετίας) βασιλιά Οδυσσέα.
.
Συμπέρασμα: Ο Όμηρος κάνει, με όρους ποιητικούς (την ίδια την Οδύσσεια), πολλαπλές προσεγγίσεις στο συνολικό ΠΡΟΒΛΗΜΑ, επιχειρώντας μιαν ανατομία στην νέα ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ πραγματικότητα.
.
Επαφίεται σε εμάς, αν θα περιοριστούμε σε μια συγκινητική ιστορία με τον καλό ξενιτεμένο που επιστρέφει μετά από 20 χρόνια και διεκδικεί τον “κόσμο του”(!!!), σκοτώνοντας τους… κακούς ή αν θα δούμε κάτι πέραν και παραπάνω.
Σημείωση:Κάποια πράγματα ακόμη στα υπόψη, όπως:
.
Η Ομηρική Οδύσσεια δεν είναι μια μελοδραματική αγιογραφία του Οδυσσέα.Είναι το πιο ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΑΚΟ σε επίπεδο Ψυχολογίας Έργο.
.
Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι πρωτίστως…. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ(!)
.
Υπάρχει πάντα η ΒΟΛΙΚΗ διέξοδος των ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΩΝ.Νομίζω όμως ότι είναι λάθος η κατάχρησή τους.
.
Συμβολισμοί και…επέκεινα κατά το δοκούν, ναι, αλλά με δική μας ευθύνη.Όπως έντιμα κάνουν ο Ν. Καζαντζάκης, Ο Τζέιμς Τζόυς..
Δηλαδή σε κάθε περίπτωση μην τα “χρεώνουμε” στον Όμηρο.
.
Στο youtube 4λεπτο βίντεο προσεχώς: “Τί σκότωσε τους μνηστήρες. Εκδοχές”.