Άρθρο του Eric Edelman στο National Interest -“Όλα τα λεφτά στην Ελλάδα” και στο νέο της γεωπολιτικό ρόλο – Οι πολιτικές της Άγκυρας (σ.σ. φιλορωσική αυτοκρατορία την χαρακτηρίζει) όλο και περισσότερο αποσταθεροποιούν την περιοχή- Η Αθήνα κρίσιμος φιλοαμερικανικός παίκτης στο επίκεντρο σημαντικών ζητημάτων ασφαλείας.
Αναλυτικά το άρθρο του πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στην Τουρκία (2003–2005):
Η Αθήνα γίνεται ένας κρίσιμος φιλοαμερικανός παίκτης στο επίκεντρο σημαντικών ζητημάτων ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να επωφεληθούν από αυτή τη νεοφιλελεύθερη σχέση, ως μέρος μιας ανανεωμένης στρατηγικής εστίασης στην περιοχή.
Στην πρόσφατη συνάντηση του Λευκού Οίκου με τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης, τόνισε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να θεωρούν τη χώρα του ως “αξιόπιστο και προβλέψιμο σύμμαχο” σε ένα απρόβλεπτο μέρος του κόσμου.
Μια τέτοια φαινομενικά στερεοτυπική δήλωση ίσως να ακουγόταν αστεία μόλις πριν από λίγα χρόνια, όταν η γειτονιά ήταν ήσυχη και η Τουρκία, και όχι η Ελλάδα, ήταν ο πυλώνας της σταθερότητας. Αλλά σήμερα, η Αθήνα γίνεται ένας κρίσιμος φιλοαμερικανός παίκτης στο επίκεντρο σημαντικών ζητημάτων ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να επωφεληθούν από αυτή τη νεοφιλελεύθερη σχέση, ως μέρος μιας ανανεωμένης στρατηγικής εστίασης στην περιοχή.
Η Ανατολική Μεσόγειος και ιδιαίτερα η Ελλάδα, ήταν καίριας σημασίας στις αποφάσεις της Αμερικής για την υπεράσπιση της ελευθερίας και τον περιορισμό του κομμουνισμού μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η περιοχή απομακρύνθηκε σε μεγάλο βαθμό όταν τελείωσε ο Ψυχρός Πόλεμος και η Ουάσιγκτον δήλωσε ένα μέρισμα ειρήνης.
Τώρα η γεωπολιτική και η γεωλογία φέρνουν πίσω τον ανταγωνισμό ασφαλείας σε αυτό το στρατηγικό σταυροδρόμι, με την Ελλάδα να βρίσκεται στο επίκεντρο.
Ο κύριος οδηγός είναι ο μετασχηματισμός της Τουρκίας υπό τον πρόεδρό της, Ρετζέπ Ερντογάν. Μια κάποτε αξιόπιστη δημοκρατική σύμμαχος, η Άγκυρα είναι όλο και περισσότερο μια φιλορωσική αυτοκρατορία με φιλοδοξίες για μεγαλύτερη περιφερειακή επιρροή και ενδεχομένως ακόμη και υπεροχή, με άμεσα επηρεαζόμενες τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ελλάδα, το Ισραήλ και άλλους. Εν τω μεταξύ, ο ανταγωνισμός της μεγάλης ισχύος επιστρέφει στην περιοχή, καθώς η Ρωσία, το Ιράν και η Κίνα, αυξάνουν την πρόσβασή τους.
Ένα πιθανό όφελος, αλλά και ένα άλλο σημείο ανάφλεξης, προέρχεται από την ταυτόχρονη ανακάλυψη σημαντικού φυσικού αερίου – και τη δυνατότητα πολλών περισσότερων κοιτασμάτων. Αυτό θα μπορούσε να προωθήσει την απαραίτητη οικονομική ανάπτυξη και να μειώσει την ανησυχητική ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Μόσχα και ήδη φέρνει κοντά την Ελλάδα και τις αμερικανικές εταιρείες.
Αλλά έχει επίσης προκαλέσει εντάσεις μεταξύ της Τουρκίας και όλων των άλλων. Σε αντίθεση με τους γείτονές της, η Άγκυρα αρνείται να αποδεχθεί το διεθνές δίκαιο για τα όρια των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών. Αντιθέτως, προωθεί εκτεταμένες εδαφικές διεκδικήσεις και στέλνει πλοία γεώτρησης σε κυπριακά ύδατα, απειλώντας την υπόλοιπη ικανότητα της περιοχής να αναπτύξει και να εξάγει τους πολύτιμους φυσικούς πόρους της.
Αυτές οι σημαντικές εξελίξεις συμβάλλουν στην εξήγηση των φιλοδοξιών της Ελλάδας να αντικαταστήσει την Τουρκία ως περιφερειακό διπλωματικό και οικονομικό κόμβο και ως βασικό προπύργιο του ΝΑΤΟ. Πράγματι, η Αθήνα κάνει ακριβώς αυτό που ζητούν οι Αμερικανοί υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής, δηλαδή η ανάληψη μεγαλύτερων καθηκόντων συλλογικής άμυνας. Η Ελλάδα ξοδεύει ήδη μεγαλύτερο μερίδιο του ΑΕΠ στην άμυνα, από ό,τι οποιοδήποτε μέλος του ΝΑΤΟ εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αυτό αντικατοπτρίζει πώς, μετά από δεκαετίες ψυχρών σχέσεων στην καλύτερη περίπτωση, υπάρχει μια αυξανόμενη εθνική συναίνεση ότι η εταιρική σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να αποτελέσει το θεμέλιο της ελληνικής ασφάλειας. Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτή η ανάκαμψη έγινε υπό την καθοδήγηση του Αλέξη Τσίπρα, πρώην πρωθυπουργού και πρώην κομμουνιστή. Τώρα οι πρωτοβουλίες του επεκτείνονται από τον κεντροδεξιό, παραδοσιακά πιο φιλοαμερικανικό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας.
Ωστόσο, η Ελλάδα χρειάζεται βαθύτερη συνεργασία για να προβάλει την αμερικανική δύναμη και να προωθήσει τη σταθερότητα στην όλο και πιο προβληματική Ανατολική Μεσόγειο. Η JINSA ανέπτυξε πρόσφατα μια δέσμη συστάσεων για την ενίσχυση της διμερούς σχέσης ασφάλειας.
Κεντρικό στοιχείο του νέου γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδας είναι η διπλωματική ηγεσία της, η οποία αναπτύσσει ισχυρότερους δεσμούς με την Κύπρο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο για την ενέργεια και την ασφάλεια. Με τις αμερικανικές εταιρείες να συμμετέχουν περισσότερο στην περιφερειακή εξερεύνηση ενέργειας, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να ενισχύσουν τη ναυτική παρουσία τους στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων των λιμενικών επισκέψεων, των κοινών ασκήσεων και της ενοποίησης των ελληνικών ναυτικών δυνάμεων με τις ομάδες αεροπλανοφόρων των ΗΠΑ. Αυτό θα προσδώσει αξιοπιστία στις υπάρχουσες δηλώσεις υποστήριξης των ΗΠΑ για την Αθήνα και θα βοηθήσει στην υπεράσπιση των νόμιμων δικαιωμάτων των αμερικανικών εταιρειών ενάντια στην τουρκική παρέμβαση και εκφοβισμό.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει επίσης να επωφεληθούν από την προθυμία της Ελλάδας να κάνει περισσότερα. Οι ένοπλες δυνάμεις της εξακολουθούν να επιβαρύνονται από την πρόσφατη δημοσιονομική λιτότητα,. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα θα χρειαστεί ξένη στρατιωτική χρηματοδότηση (FMF) για την αγορά αναβαθμίσεων στις ΗΠΑ για βασικές εναέριες και ναυτικές ικανότητες. Στα τέλη του περασμένου έτους, το Κογκρέσο εξουσιοδότησε 3 εκατομμύρια δολάρια σε FMF για την Ελλάδα. Ενώ είναι μια ευπρόσδεκτη αύξηση από το μηδέν, η Αθήνα χρειάζεται περισσότερα για να αναβαθμίσει ή να αποκτήσει νέα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη, πυραυλικά αμυντικά πλοία, αεροσκάφη και άλλα συστήματα. Περισσότερο FMF για την Ελλάδα θα ωφελήσει το αμερικανικό εργατικό δυναμικό και την οικονομία, επίσης.
Οι Αμερικανοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει επίσης να εξετάσουν την ισχυρότερη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Ελλάδα. Μεταξύ άλλων, αυτό θα μπορούσε να περιλάβει ναυτικές δυνάμεις των ΗΠΑ σε στρατηγικά ζωτικά λιμάνια του κόλπου της Σούδας και της Αλεξανδρούπολης, την αύξηση των αναπτύξεων εναέριων ανεφοδιασμών τάνκερ και drones και τις βελτιωμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες για ελικόπτερα του στρατού.
Η Ελλάδα αποτελεί επίσης μια ελκυστική επιλογή για τη μετεγκατάσταση στρατιωτικών περιουσιακών στοιχείων των ΗΠΑ από την Τουρκία. Όπως και η Κύπρος, ανάλογα με τις εξελίξεις με την Τουρκία με την πάροδο του χρόνου. Αυτό θα εξασφάλιζε αξιόπιστη πρόσβαση στις δυνάμεις των ΗΠΑ και θα μπορούσε να δημιουργήσει μοχλό για να επιβάλει αλλαγές στις πολιτικές της Άγκυρας που όλο και περισσότερο αποσταθεροποιούν την περιοχή.
Κοιτάζοντας πίσω λιγότερο από μια δεκαετία, είναι εκπληκτικό πόσο μακριά έχει φτάσει η εταιρική σχέση ΗΠΑ-Ελλάδας. Τώρα, με την Ανατολική Μεσόγειο και πάλι ένα πιλοτήριο δυνητικών συγκρούσεων, είναι σημαντικό να οραματιστούμε πόσα περισσότερα μπορούν να πετύχουν οι δύο χώρες μας προχωρώντας μπροστά.
Eric Edelman
Πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Τουρκία και πρώην Υφυπουργός Άμυνας Πολιτικής.
Charles Wald
Διακεκριμένος συνεργάτης στο Gemunder Centre for Defense and Strategy της JINSA, πρώην Αναπληρωτής Διοικητής της Ευρωπαϊκής Διοίκησης των Η.Π.Α.
Edelman και Wald Συντονίζουν το Πρόγραμμα Πολιτικής Ανατολικής Μεσογείου του JINSA Gemunder Center.
nationalinterest.org
Επιμέλεια-μετάφραση: olympia.gr