Από το παρά πέντε της λύσης στο και πέντε της κρίσης

Του Σταύρου Μαλά

Καθημερινά γίνονται αναλύσεις και σενάρια για το πώς να «θωρακίσουμε» την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ). Στον αντίποδα είναι οι αναλύσεις ειδικών, οι οποίοι προειδοποιούν ότι η όποια αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου (ΦΑ) της Ανατολικής Μεσογείου πολύ πιθανόν να αργοπορήσει (ή και να μην γίνει ποτέ), λόγω ραγδαίων αλλαγών στις διεθνείς αγορές αλλά και συνεπεία της κλιματικής αλλαγής. Ποιον λοιπόν εξυπηρετεί αυτή η ένταση στην ΑΟΖ;
Το 2014, όταν η Τουρκία εξέδωσε NAVTEX δεσμεύοντας περιοχές στην κυπριακή ΑΟΖ, έγραψα τα εξής: «Αν εμείς επιδείξουμε μεγαλύτερη ευαισθησία για τη ΝΑVΤΕΧ παρά για την κατοχή, η Τουρκία θα συνεχίζει να μας ‘παίζει’ με επιμέρους κινήσεις αποπροσανατολισμού από τη λύση, η κατοχή θα εδραιώνεται και η αξιοποίηση του ΦΑ θα αργοπορήσει. Και το κέρδος για την Τουρκία θα πολλαπλασιάζεται».
Πέντε χρόνια αργότερα και το κέρδος για την Τουρκία ήδη πολλαπλασιάστηκε, ενώ το κόστος για την Κύπρο αυξήθηκε. Παρ’ όλες τις έκνομες ενέργειές της, η Τουρκία αποχώρησε από το Κραν Μοντανά χωρίς να της προσάπτεται καμιά ευθύνη. Εισέβαλε στην ΑΟΖ χωρίς καμιά επίπτωση και συνεχίζει να κατέχει τη μισή Κύπρο, επίσης χωρίς να έχει συνέπειες. Από την άλλη, ενώ η ΚΔ όχι μόνο αδυνατεί να ασκήσει την κυριαρχία της στον βορρά, αλλά ακόμα και εντός της οριοθετημένης ΑΟΖ, η Τουρκία, ουσιαστικά, ασκεί επικυριαρχία. Ορθό το επιχείρημα ότι την ευθύνη για την κρίση την φέρει, πρωτίστως, η Τουρκία. Πώς όμως απαλλασσόμαστε από αυτή την κρίση και την επικυριαρχία της Τουρκίας;
Η ΚΔ κτύπησε την πόρτα της ΕΕ για να γίνει πλήρες μέλος επιδιώκοντας, από τη μια, λύση χωρίς εγγυήσεις και συμβατή με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και, από την άλλη, απαλλαγή από την κατοχή της Τουρκίας, η οποία επιδιώκει στενότερες σχέσεις με την ΕΕ. Υπενθυμίζω ότι όταν η ΚΔ προσχωρούσε στην ΕΕ, η Τουρκία επιδίωξε κρίση. Απειλούσε με αντίδραση «χωρίς όρια». Δεν υλοποίησε όμως την απειλή της γιατί θα της κόστιζε την ενταξιακή της πορεία.
Επομένως, όταν μιλάμε για κέρδος και κόστος στη διπλωματία εξαρτάται πώς το υπολογίζουμε. Αν κέρδος λογίζεται μόνο η αποχώρηση της Τουρκίας από την ΑΟΖ, τότε είναι δώρον άδωρον. Γιατί χωρίς λύση η μια κρίση θα διαδέχεται την άλλη και το κόστος θα το πληρώνει η ΚΔ. Αν, από την άλλη, επιδείξουμε αποφασιστικότητα και καταλήξουμε σε λύση, τότε θωρακίζουμε πραγματικά την κυριαρχία της ΚΔ την οποία η, τώρα αδιάλλακτη, Τουρκία θα αναγκαστεί να αναγνω Έχουμε, επομένως, δύο επιλογές: Η πρώτη είναι να συνεχίσουμε το επικίνδυνο παιγνίδι γεωπολιτικού (ή και στρατιωτικού) ανταγωνισμού που επέβαλε η Τουρκία στη νότια ΑΟΖ, και η δεύτερη είναι η επικέντρωση στην προσπάθεια για απαλλαγή από την κύρια αιτία της κρίσης, την κατοχή.
Η πρώτη επιλογή κρίνεται καθημερινά, με κόστος για την Κύπρο και κέρδος για την Τουρκία, καταδεικνύοντας ότι τόσο η ΕΕ όσο και ο ΟΗΕ επιλέγουν, ουσιαστικά, την ουδετερότητα. Ίσως και σκόπιμα. Η δεύτερη επιλογή, επίσης κρίθηκε. Στο Κραν Μοντανά, με στήριξη της ΕΕ και του ΟΗΕ, καταλήξαμε στο «παρά πέντε της λύσης-με κέρδη» (δηλώσεις Ν. Χριστοδουλίδη – Ν. Κοτζιά). Αυτό το «παρά πέντε» της λύσης έχει περιεχόμενο και το έχει καθορίσει με σαφήνεια ο γ.γ. του ΟΗΕ στο πλαίσιό του.
Σε αυτή τη χρονική συγκυρία, στα κατεχόμενα επιχειρείται κάτι ιστορικό από τον κ. Ακιντζί. Επαναδιεκδικεί εκλογή και επιλέγει να αναμετρηθεί με την Τουρκία, καταρρίπτοντας παράλληλα το αφήγημα ότι όλοι οι Τ/Κ είναι φερέφωνα της Τουρκίας.
Ο ΠτΔ έχει δύο επιλογές. Είτε θα αναμετρηθεί και αυτός με την Ιστορία και να προχωρήσει σε διάλογο μέχρι τελικής συμφωνίας, είτε θα αναμετρηθεί με τον εαυτό του, διδάσκοντας στον ΥΠΕΞ το πώς χορεύεται ο «προγαμιαίος χορός της δροσόφιλας» με έπαθλο τον προεδρικό θώκο, τον οποίο δύο φορές χόρεψε ο ίδιος, εξαπατώντας τον λαό. Η υποψήφια νύφη για τον ΥΠΕΞ μπορεί να είναι η εξουσία και τα λάφυρά της, αλλά βιολάρης είναι σίγουρα η Τουρκία και προίκα η μόνιμη διχοτόμηση.
* Ακαδημαϊκός, πρώην υπουργός Υγείας
politis.com.cy