Τo «παιχνίδι» της Ρωσίας και η ΟΥΝΦΙΚΥΠ

Η πρόσφατη διαδικασία στο ΣΑ του ΟΗΕ η οποία οδήγησε τελικά στην έγκριση του ψηφίσματος για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ για άλλους έξι μήνες, ήχησε σαν ένα δυνατό καμπανάκι στ’ αφτιά της κυβέρνησης.

Το διπλωματικό παρασκήνιο που οδήγησε στη διαμόρφωση του τελικού κειμένου του ψηφίσματος που υιοθετήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2020 ανέσυρε στην επιφάνεια στοιχεία τα οποία, αν δεν ληφθούν υπόψη, ενδεχομένως να στοιχίσουν σε μεταγενέστερο στάδιο.
Μπορεί αυτή τη φορά μέσα από κάποιες διπλωματικές κινήσεις από πλευράς του μόνιμου αντιπροσώπου στη Νέα Υόρκη, Ανδρέα Μαυρογιάννη, του υπουργού Εξωτερικών σε επίπεδο επαφών με τον ομόλογό του στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και της Κίνας(!), να έγινε εφικτό να αποφευχθεί η προσθήκη χειρότερων αναφορών στο ψήφισμα, ωστόσο αυτό δεν είναι το τέλος του δρόμου.
Σε πέντε μήνες θα ξεκινήσει εκ νέου μια διπλωματική διαδικασία για το επόμενο ψήφισμα ανανέωσης της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και εκεί τα πράγματα αναμένεται να είναι και πάλι ιδιαίτερα δύσκολα αν δεν γίνουν εγκαίρως κάποιες κινήσεις και δεν ληφθούν υπόψη κάποια πολύ συγκεκριμένα μηνύματα.
Πηγές μάλιστα αναφέρουν πως κάθε φορά που βρισκόμαστε ενώπιον του ΣΑ του ΟΗΕ τα τελευταία χρόνια, με στόχο την ανανέωση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, παρουσιάζεται ένα διαφορετικό εμπόδιο, που πάντα την τελευταία στιγμή το υπερπηδά η Κυπριακή Δημοκρατία. Όμως, αυτό είναι πλασματικό καθώς κάθε φορά υπάρχουν στο εκάστοτε ψήφισμα σημεία που δεν είναι τόσο σύμφωνα με τις επιδιώξεις της ε/κ πλευράς και διαμορφώνουν έως έναν βαθμό δεδομένα περαιτέρω ομαλοποίησης της υφιστάμενης κατάστασης. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν πως κάθε εξάμηνο οι πιέσεις εντείνονται, πόσω μάλλον όταν δεν υπάρχει πρόοδος στο Κυπριακό. Βρετανικές πηγές άλλωστε αναφέρουν πως δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη η εσαεί παρουσία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στην Κύπρο.
Το παρασκήνιο
Κομβικό σημείο, στις διεργασίες που προηγήθηκαν της έγκρισης του ψηφίσματος για παραμονή της ΟΥΝΦΙΚΥΠ για άλλους έξι μήνες, ήταν η απόπειρα προσθήκης πρόνοιας στο τελικό κείμενο, από πλευράς Βρετανών διπλωματών στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με την οποία ε/κ και τ/κ πλευρά θα έπρεπε να δημιουργήσουν μηχανισμό απευθείας συνεργασίας σε μια σειρά ζητήματα. Η απόπειρα αυτή είχε ως αφετηρία τις σχετικές αναφορές Γκουτέρες στις δικές του εκθέσεις τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Στα θέματα αυτά συμπεριλαμβανόταν και ανάγκη δημιουργίας μηχανισμού απευθείας συνεργασίας σε στρατιωτικά θέματα που άπτονται της νεκρής ζώνης. Κάτι τέτοιο αποφεύχθηκε τελικά την υστάτη μετά από έντονο διπλωματικό παρασκήνιο. Θυμίζουμε ωστόσο πως στο κείμενο παραμένει πρόνοια για μηχανισμό συνεργασίας σε στρατιωτικά θέματα μεταξύ των πλευρών.
Τα μόνιμα μέλη
Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούμε είναι το πώς κινήθηκε το κάθε μόνιμο μέλος του ΣΑ ΟΗΕ σε αυτή τη διαδικασία, έτσι ώστε να μπορέσουμε να αποκωδικοποιήσουμε κάποια πράγματα. Η Βρετανία, όπως έχει προαναφερθεί, προωθούσε την προσθήκη των πιο πάνω αναφορών με τελικό στόχο την ομαλοποίηση της υφιστάμενης κατάστασης στο νησί.
Εντύπωση προκάλεσε η συνεισφορά και ο ενεργός ρόλος που ανέλαβε η Κίνα σε αυτή τη διαδικασία, η οποία στην ουσία το πήρε πάνω της, για πρώτη φορά στα χρονικά. Είναι η χώρα που επέμεινε μάλιστα να τεθεί σε σιωπηρή διαδικασία το τελικό κείμενο, για τεχνικούς κυρίως λόγους, ωστόσο η όλη στάση κρίνεται άκρως θετική και υποβοηθητική.
Η Γαλλία, παρότι στήριξε εν τέλει τις θέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, δεν έδειξε ιδιαίτερα έντονο ενδιαφέρον και μόνο όταν έφτασαν τα πράγματα στο τελικό στάδιο έδειξε στήριξη, καθώς στις διεργασίες δεν φαίνεται να κινήθηκε ενεργά.
Οι ΗΠΑ από την άλλη, σύμφωνα με ασφαλείς πηγές, φαίνεται να τήρησαν σιγή ιχθύος σημείο που προκάλεσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες αναφορές περί ουσιώδους ενδυνάμωσης των σχέσεων με την Κυπριακή Δημοκρατία.
Αυτό όμως που προκάλεσε ακόμα μεγαλύτερη εντύπωση είναι πως παρά το γεγονός ότι πάντα στο παρελθόν η πρώτη αντίδραση ερχόταν από τη Ρωσία, η οποία στήριζε στη βάση αρχών τις θέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, αυτή τη φορά η χώρα κράτησε πισινή και φτάσαμε στο τελικό στάδιο για να στηρίξει τελικά τις κυπριακές θέσεις. Στις 5 Φεβρουαρίου, πέντε δηλαδή μέρες μετά την υιοθέτηση του ψηφίσματος, ο Ρώσος πρέσβης στην Κύπρο εξέδωσε ανακοίνωση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τονίζοντας τη στήριξη στην παρουσία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στο νησί χωρίς καμιά διαφοροποίηση στους όρους εντολής της, ενώ εξέφρασε ετοιμότητα στήριξης και στις προσπάθειες προς επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για την επίλυση του Κυπριακού.
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, η Ρωσία ήταν η χώρα μέλος του ΣΑ ΟΗΕ που όταν προέκυπτε οποιοδήποτε ζήτημα, σε σχέση με θέσεις αρχών, υποστήριζε πρώτη από όλους την Κυπριακή Δημοκρατία. Για να μην υπάρξουν οποιεσδήποτε παρερμηνείες, και σε αυτή την περίπτωση στήριξε στο τέλος, ωστόσο η στάση διαφοροποιήθηκε καθώς δεν έσπευσε πρώτη να προσφέρει υπεράσπιση. Αυτή είναι μια πραγματικότητα που παρατηρείται κυρίως τα τελευταία ένα-δυο χρόνια. Η Ρωσία σαφώς και δεν διαμορφώνει την εξωτερική της πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο με βάση τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αυτό ποτέ δεν το έκανε άλλωστε. Πρώτιστο μέλημα, όπως και όλων των κρατών ανά το παγκόσμιο, είναι η διασφάλιση των δικών της συμφερόντων.
Άλλωστε στην Ανατολική Μεσόγειο υπάρχουν σωρεία θεμάτων και μετώπων που είναι ανοιχτά αυτή την περίοδο και στα οποία η Ρωσία εμπλέκεται έντονα. Τόσο στη Συρία όπου στηρίζει ανοικτά τον Άσαντ, όσο και στα ενεργειακά στην Αίγυπτο αλλά και σε όσα λαμβάνουν χώρα στη Λιβύη. Οι σχέσεις με την Τουρκία, παρά τις διαφωνίες σε Συρία και Λιβύη, έχουν βελτιωθεί σε τεράστιο βαθμό, ιδιαίτερα σε επίπεδο οικονομικών, ενεργειακών και εμπορικών συνεργασιών. Η Κύπρος όμως φαίνεται πως στο μυαλό της Ρωσίας συνδέεται ιδιαίτερα με όσα επιχειρεί να επιτύχει η Μόσχα στη Συρία.
Επιφύλαξη Μόσχας;
Στην Κύπρο πάντα η στάση της Ρωσίας βασιζόταν, όπως είπαμε, στη στήριξη στη βάση αρχών. Το τελευταίο διάστημα η στάση της Ρωσίας σε σχέση με την Κύπρο θα μπορούσε κάποιος να πει ότι έχει περάσει από τη σταθερή στήριξη που υπήρχε στο παρελθόν σε μια φάση στήριξης μεν, με επιφύλαξη δε. Αυτό παρατηρείται ιδιαίτερα μετά τη στροφή της Κυπριακής Δημοκρατίας προς τις ΗΠΑ και τις συμφωνίες συνεργασίας, όπως επίσης και το αμερικανικό νομοσχέδιο EastMed Act, που στη θεωρία του απαγορεύει διευκολύνσεις προς ρωσικά πλοία από τα κυπριακά λιμάνια. Οι Ρώσοι δείχνουν να θέλουν να περάσουν το μήνυμα ότι θα παρατηρούν τις κινήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας και η στήριξη ενδεχομένως να εξαρτάται από τις πράξεις ή παραλείψεις της Δημοκρατίας, τόσο σε σχέση με τις ΗΠΑ όσο και με τη Ρωσία.
Παρατηρείται δηλαδή μια υπόνοια «εκβιαστικής» προσέγγισης από πλευράς της Μόσχας. Ταυτόχρονα, είναι πλέον διάχυτη η αίσθηση πως κάτι ενοχλεί τη Ρωσία και αυτό δεν είναι άλλο από την πρόσβαση που δίδεται πλέον στις ΗΠΑ, εντός Κύπρου, αλλά και τη στάση της Κύπρου σε σχέση με τη Ρωσία εντός ΕΕ.
Δημοσιεύματα στον διεθνή Τύπο συνδέουν τα κυπριακά λιμάνια με τις προσπάθειες της Ρωσίας να ενισχύσει είτε τον Άσαντ στη Συρία, είτε τη δική της παρουσία σε επίπεδο αεροπορικών επιδρομών. Υπάρχουν υπόνοιες πως από τον Ιανουάριο του 2012 η Ρωσία χρησιμοποιούσε το λιμάνι της Λεμεσού και με διάφορους τρόπους κατάφερνε και έφτανε σε λιμάνια της Συρίας, με στόχο την ενίσχυση σε πολεμοφόδια και πυρομαχικά. Κάτι τέτοιο φυσικά δεν επιβεβαιώνεται από κυβερνητικής πλευράς και ακόμα και αν συνέβαινε δεν είχε τη συγκατάθεση της Λευκωσίας. Δημοσιεύματα στον διεθνή Τύπο αφήνουν υπόνοιες πως μέσω λιμανιών σε Ελλάδα και Κύπρο, οι Ρώσοι μετέφεραν τόνους καύσιμα το 2016 τα οποία χρησιμοποιούνταν για τις αεροπορικές επιχειρήσεις στη Συρία. Αυτές οι υπόνοιες, οι οποίες όπως είπαμε δεν επιβεβαιώνονται, δίνουν στις ΗΠΑ τα επιχειρήματα που χρειάζονται για να ασκούν με τη σειρά τους πίεση για παραχώρηση διευκολύνσεων προς τις ΗΠΑ από την Κύπρο.
Τέτοιου τύπου διευκολύνσεις είναι η παραχώρηση της βάσης στην Πάφο για στάθμευση-ανεφοδιασμό αμερικανικών C130 και ελικοπτέρων Σινούκ, ενώ ταυτόχρονα ζητείται η άρση διευκολύνσεων προς τη Ρωσία.
Μπορεί άλλωστε να πρόκειται για σύμπτωση και να μην έχει καμιά σημασία, ωστόσο αξίζει να καταγραφεί πως τον Ιανουάριο του 2020 και ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία έθεσε επιφύλαξη προς μελέτη συγκεκριμένων ονομάτων που θα προστίθεντο στην ευρωπαϊκή λίστα κυρώσεων κατά της Ρωσίας, ο πρέσβης Οσάτσι κατέθεσε ποσό 50.000 ευρώ για τη λειτουργία της ΔΕΑ, κάτι που έγινε για πρώτη φορά στα χρονικά. Επιπρόσθετα, η περίοδος συζητήσεων εντός ΟΗΕ για το ψήφισμα της ΟΥΝΦΙΚΥΠ ήρθε αμέσως μετά την άρση της επιφύλαξης μελέτης για τις ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Ρωσίας και της τελικής προσθήκης 7 ακόμα προσώπων στη λίστα αυτή.
Το πλέγμα σχέσεων με τη Ρωσία είναι πολύπλοκο, πολύπλευρο και με ιδιαίτερη σημασία για τη συνέχεια. Άλλωστε, αναμένεται επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών της χώρας στην Κύπρο ενώ τον Μάιο αναμένεται να επισκεφθεί τη Μόσχα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΥΚΑΛΙΑΣ
politis.com.cy