Η πυρηνική απειλή ως «Δαμόκλειος σπάθη» επάνω από την Κύπρο

Ενόψει των αμέτρητων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και των διεθνών εγκλημάτων και των διαφόρων απειλών για τα οποία είναι προφανώς υπεύθυνη η Τουρκία, τα διδάγματα της ιστορίας έχουν παραλειφθεί.

Υπό την καθοδήγηση του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ), ο ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ, η ΕΕ και η ΚΔ ακολούθησαν μια μακρόχρονη πολιτική υπέρ του κατευνασμού της Τουρκίας.
Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πέρασε την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου παρέα με τον Ίμραν Χαν, τον Πρωθυπουργό της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Πακιστάν. Κατά τη διάρκεια μιας κοινής επίσκεψής τους στο Κοινοβούλιο του Πακιστάν στο Ισλαμαμπάντ τη 14η Φεβρουαρίου 2020, στη δεύτερη μέρα της διήμερης επίσκεψής του στο Πακιστάν, ο Πρόεδρος Ερντογάν υπογράμμισε τους στενούς δεσμούς που συνδέουν αυτήν την ισλαμική χώρα με την Τουρκία.
«Αμοιβαία αγάπη»
Σύμφωνα με τον Πρόεδρο Ερντογάν:
«Εμείς σε καμία περίπτωση δεν βλέπουμε τους εαυτούς μας ως ξένους εδώ στο Πακιστάν. Αισθανόμαστε σαν να είμαστε στο σπίτι μας εδώ στην εύφορη γεωγραφία του ισλαμικού κόσμου. Πολύ λίγες χώρες και πολύ λίγα έθνη έχουν το είδος των δεσμών της αδελφότητας που μοιράζεται η Τουρκία με το Πακιστάν. Η πολυπόθητη αδελφότητα που συνδέει την Τουρκία με το Πακιστάν είναι μια αληθινή αδελφότητα, που είναι ενισχυμένη από την ιστορία και τα ιστορικά γεγονότα».
Ο Πρόεδρος Ερντογάν πρόσθεσε τα εξής:
«Εμείς, ’’inshallah’’ [’’αν ο Αλλάχ το θέλει’’], θα προστατεύσουμε την προγονική αδελφότητά μας για πάντα – επειδή η αδελφότητά μας δεν προέρχεται εξ αίματος, αλλά από δεσμούς αγάπης. Η φιλία μας δεν κατευθύνεται από συμφέροντα, αλλά από αμοιβαία αγάπη».
Αργότερα, στις 14 Φεβρουαρίου 2020, σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Πρωθυπουργό Χαν, ο Πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε ότι «είμαι πεπεισμένος ότι οι δεσμοί μας στην αμυντική βιομηχανία και στα στρατιωτικά θέματα αποτελούν τις σημαντικότερες πτυχές των διμερών μας σχέσεων με το Πακιστάν».
Την ίδια ημέρα, το Τμήμα Πληροφοριών Τύπου του πακιστανικού Υπουργείου Πληροφόρησης και Ραδιοτηλεόρασης αποκάλυψε ότι «το Πακιστάν και η Τουρκία έχουν υπογράψει επίσημα έναν Στρατηγικό Οικονομικό Προσχεδιασμό για την προώθηση του εμπορίου και των οικονομικών σχέσεων… μεταξύ αυτών των δύο αδελφικών χωρών».
Πώς επηρεάζεται η Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ) από αυτές τις εξελίξεις στο Ισλαμαμπάντ; Οι λόγοι είναι πολλαπλοί, αλλά θα επικεντρωθώ σε αυτά που αφορούν τη πυρηνική ενέργεια.
Το Πακιστάν ως πυρηνική δύναμη
Τον Μάιο του 1998, η κυβέρνηση του Πακιστάν ανακοίνωσε την πραγματοποίηση έξι πυρηνικών δοκιμών. Αυτές παρουσιάστηκαν ως αντιδράσεις σε άλλες πυρηνικές δοκιμές της Ινδίας. Ωστόσο, αποτελούσαν μια επιβεβαίωση ότι το Πακιστάν έγινε το πρώτο ισλαμικό κράτος με πυρηνικά όπλα.
Είκοσι χρόνια αργότερα, το 2018, το «Δελτίο των Ατομικών Επιστημόνων» δημοσίευσε ένα ακαδημαϊκό άρθρο που μετέδωσε την ακόλουθη σύγχρονη εκτίμηση:
«Το Πακιστάν συνεχίζει να επεκτείνει το πυρηνικό του οπλοστάσιο, με περισσότερες πυρηνικές κεφαλές, περισσότερα συστήματα μετάδοσης, και μιαν αυξανόμενη βιομηχανία για την παραγωγή σχάσιμων υλικών. Υπολογίζουμε ότι το Πακιστάν έχει τώρα ένα απόθεμα με 140 έως 150 πυρηνικές κεφαλές πυρηνικών όπλων».
Πιο πρόσφατα, στις 13 Φεβρουαρίου 2020, την ημέρα που έφτασε ο Πρόεδρος Ερντογάν στο Πακιστάν, o Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας επιβεβαίωσε ότι «το Πακιστάν έχει ως στόχο την εξαπλάσια επέκταση της πολιτικής πυρηνικής ενέργειάς του στην επόμενη δεκαετία – έτσι ώστε να έχει την ικανότητα να αυξήσει την παραγωγή από 1430 MW ως 8800 MW».
Ο πυρηνικός αντιδραστήρας στο Άκιουγιου
Ενώ, ούτε το Πακιστάν, ούτε η Ινδία έχουν γίνει συμβαλλόμενα μέλη στη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων του 1968, η Τουρκία έχει γίνει μέλος. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι η Τουρκία δεν έχει καμία φιλοδοξία να παράγει πυρηνική ενέργεια και να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.
Κατ’ αρχήν, δεν είναι πλέον κρυφό ότι η Τουρκία κατασκευάζει έναν νέο πυρηνικό αντιδραστήρα, τον οποίο χρηματοδοτεί η Ρωσία, στο Άκιουγιου, σε ένα σεισμικά ενεργό τμήμα της νότιας ακτής της Τουρκίας, απέναντι από την κατεχόμενη Κερύνεια. Σύμφωνα με το Ινστιτούτου Κύπρου, οποιοδήποτε ατύχημα στο Άκιουγιου παρόμοιο με αυτό της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία το 2011 θα οδηγήσει όχι μόνο στη μόλυνση της ΚΔ, η οποία θα βρίσκεται στην «πρώτη ζώνη επικινδυνότητας», αλλά, ίσως, και στην εκκένωση της ΚΔ, ειδικά λόγω έκθεσης σε ραδιενέργεια.
Λεπτομέρειες βρίσκονται στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Κύπρου (στο www.cyi.ac.cy) και στο άρθρο μου στην «Σημερινή» της 28.04.2019 με τίτλο «Ο τουρκικός πυρηνικός σταθμός στο Akkuyu απειλεί την ΚΔ;».
Ο αντιδραστήρας στο Άκιουγιου πρόκειται να ενεργοποιηθεί το 2023. Εν τω μεταξύ, φαίνεται πως η Τουρκία επιθυμεί να συμπληρώσει το εμβρυϊκό πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμά της με πυρηνικά όπλα.
Πρώην απόρρητα αμερικανικά κυβερνητικά έγγραφα, που δημοσιεύτηκαν στις 30 Οκτωβρίου 2019 από το Εθνικό Αρχείο Ασφαλείας του Πανεπιστημίου George Washington, αποκαλύπτουν ότι, το 1966, οι ΗΠΑ έλαβαν συγκεκριμένες ενδείξεις ότι η Τουρκία είχε εναλλακτικό σχέδιο, με στόχο την απόκτηση πυρηνικών όπλων σε περίπτωση μιας ευρύτερης διάδοσης τέτοιων όπλων.
Με αυτά υπόψη, δεν είναι περίεργα τα σχόλια του Προέδρου Ερντογάν, όπως δημοσιεύθηκαν από τους «Reuters» στις 4 Σεπτεμβρίου 2019:
«Ορισμένες χώρες, όχι μία ή δύο, έχουν πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές. Αλλά [μας λένε ότι] δεν μπορούμε να τις έχουμε και εμείς. Αυτό, δεν μπορώ να το δεχτώ».
Είναι αυτονόητο ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν έχει ενοχληθεί από μιαν αντίφαση. Ενώ η Τουρκία δεν έχει, ή έστω ακόμα δεν έχει, πυρηνικά όπλα, τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ σίγουρα έχουν πυρηνικά όπλα και ορισμένα άλλα κράτη, όπως η Ινδία, το Πακιστάν και το Ισραήλ, μάλλον έχουν.
Σε αυτό το στρατηγικό κλίμα, o Jonathan Spyer έγραψε τα εξής στο «Jerusalem Post» στις 29 Νοεμβρίου 2019:
«Οι ισχυροί και ανοδικοί στρατηγικοί δεσμοί της Άγκυρας με το Πακιστάν προκαλούν διεθνή ανησυχία όσον αφορά τη δυνατότητα μεταφοράς στοιχείων μεταξύ των δύο χωρών για τα πυρηνικά όπλα».
Νέο στρατηγικό τρίγωνο
Πρόσφατα, η Ρωσία, η οποία κατέχει πυρηνικά όπλα, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν και η Τουρκία έχουν δημιουργήσει ένα νέο στρατηγικό τρίγωνο. Εάν, στο μέλλον, αυτό το τρίγωνο στρατολογήσει τουλάχιστον άλλη μία πυρηνική δύναμη, όπως το Πακιστάν ή την Κίνα, οι θεμέλιοι λίθοι των διεθνών σχέσεων θα ταραχτούν και μπορεί να ξεκινήσει ένας νέος αγώνας εξοπλισμών, που θα θέσει σε κίνδυνο τις δημοκρατικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και του ευρύτερου κόσμου.
Αυτή η πιθανότητα δεν είναι παράλογη. Στις 4 Φεβρουαρίου 2020, ο Seyyed Mohammad Ali Hosseini, ο Πρέσβης του Ιράν στο Πακιστάν, εισηγήθηκε τη δημιουργία μιας πενταμελούς «συνεργασίας». Σύμφωνα με το δελτίο Τύπου που δημοσίευσε το Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών στο Ισλαμαμπάντ μετά από μια διάλεξη του Πρέσβη Hosseini, αυτός «τόνισε ότι η συνεργασία μεταξύ χωρών, όπως το Ιράν, το Πακιστάν, η Κίνα, η Ρωσία και η Τουρκία, θα είναι εξαιρετικά αποδοτική για την ειρηνική επίλυση περιφερειακών ζητημάτων».
Συμπεράσματα
Ενόψει των γεωπολιτικών εξελίξεων που έχω περιγράψει, καταλήγω σε τρία θλιβερά συμπεράσματα:
Πρώτον, o Άλμπερτ Αϊνστάιν, o γνωστός νομπελίστας φυσικός, είχε δίκιο όταν, το 1946, εξέδωσε την ακόλουθη προειδοποίηση: «Η απελευθερωμένη δύναμη του ατόμου [που οδήγησε στην παραγωγή των ατομικών βομβών] έχει αλλάξει τα πάντα, εκτός από τους τρόπους σκέψης μας. Έτσι, περιπλανιόμαστε προς μιαν ασύγκριτη καταστροφή».
Δεύτερον, εξαιτίας της ενισχυμένης τουρκο-πακιστανικής «φιλίας», κινδυνεύει η ΚΔ, μαζί με τα υπόλοιπα 26 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το ΗΒ, τους κατοίκους της Ανατολικής Μεσογείου και όλους τους υπόλοιπους κάτοικους του πλανήτη μας.
Τρίτον, ενόψει των αμέτρητων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και των διεθνών εγκλημάτων και των διαφόρων απειλών για τα οποία είναι προφανώς υπεύθυνη η Τουρκία, τα διδάγματα της ιστορίας έχουν παραλειφθεί. Υπό την καθοδήγηση του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ), ο ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ, η ΕΕ και η ΚΔ ακολούθησαν μια μακρόχρονη πολιτική υπέρ του κατευνασμού της Τουρκίας.
Ως αποτέλεσμα, είτε σκόπιμα είτε απερίσκεπτα, κανένας δεν έχει ενεργήσει αποτελεσματικά για την αποτροπή της κατασκευής του πυρηνικού αντιδραστήρα στο Άκιουγιου στην Τουρκία, απέναντι από την κατεχομένη Κερύνεια. Αυτή αποτελεί «Δαμόκλειο σπάθη» επάνω από την ΚΔ και επάνω από τα δύο απομεινάρια της βρετανικής αποικίας της Κύπρου. Το ίδιο ισχύει, κατ’ επέκτασιν, με την «αμοιβαία» τουρκο-πακιστανική «αγάπη» και με την επιδιωκόμενη φιλοδοξία της Τουρκίας να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, με την πιθανή βοήθεια του Πακιστάν.
Κάθε «Δαμόκλειος σπάθη» έχει τη δυνατότητα να ωθήσει τον πλανήτη ένα βήμα πιο κοντά σε έναν πυρηνικό Αρμαγεδδώνα.
Κλέαρχος Α. Κυριακίδης
Επίκουρος Καθηγητής στη Νομική Σχολή Πανεπιστημίου UCLan Cyprus. Οι απόψεις του είναι προσωπικές.
simerini