Mad Max & Blade Runner

Γράφει ο Αμετανόητος
Το 1936,με την Κεϋνσιανή θεωρία του καπιταλιστικού συστήματος, υποστηρίχτηκε μεταξύ άλλων η άποψη, ότι θα πρέπει να εξακολουθούν να δημιουργούνται μέσα στο σύστημα θέσεις απασχόλησης.Η απασχόληση ήταν ένα τεράστιο θέμα που προβλημάτισε τον μεγάλο Βρετανό οικονομολόγο Keynes.
Tο Κραχ του ‘29 δημιούργησε πρωτόγνωρες καταστάσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού…δεν ήταν δυνατόν να τις αγνοήσει.
Αλλωστε, δεν θα ήταν σοφό για έναν καπιταλιστή φιλελεύθερο οικονομολόγο αυτού του επιπέδου, σ’ εκείνη την καμπή της ιστορίας, να μην αρθρώσει όχι μόνο λόγο για αυτό, αλλά να ρίξει στο τραπέζι ιδέες και προτάσεις για την καταπολέμηση της φονικής ανεργίας.
Η εργασία ήταν κάτι πανάρχαιο και αποτελεί ακόμα και στις μέρες μας συστατικό ύπαρξης του ανθρωπίνου γένους.
Τότε, έφτασε στο σημείο να πεί, μεταξύ σοβαρού και αστείου,ότι σε περιόδους ανάπτυξης το κράτος θα πρέπει να θάβει μποτίλιες με χαρτονομίσματα και στην περίοδο ύφεσης θα προσλαμβάνει τους άνεργους να σκάβουν για να βρίσκουν αυτές τις μποτίλιες…
 
Ο J.M.Keynes,έδειξε με ποιόν τρόπο θα πρέπει ο κόσμος να απασχολείται, να παράγει πλούτο,να υπάρχει αποταμίευση,επενδύσεις,να έχουμε μία ισχυρή προσφορά και ζήτηση,κατανάλωση κτλ.Διατύπωσε τους βασικούς,σύγχρονους οικονομικούς νόμους και έδωσε άλλη προοπτική στον άνθρωπο,ως άνθρωπο αλλά και ως εργαζόμενο.
Τα δυτικά κράτη, υϊοθέτησαν τις προτάσεις του και ανέκαμψαν.
Κατάσταση πλήρους ισορροπίας βέβαια,όπως διατύπωσε στο θεωρητικό μοντέλο του,ήταν και είναι, εξαιρετικό δύσκολο να επιτευχθεί σε μία οικονομία,και ως εκ τούτου την «πληρώνει» πάντα η «απασχόληση»…
Η ανεργία μπορεί να διατηρείται σε ένα χαμηλό ποσοστό, ικανό όμως,ώστε να καταφέρνει να «πιέζει»προς τα κάτω το εργατικό κόστος και να δίνει την ποθούμενη υπεραξία στον κεφαλαιοκράτη…
Στο αναφερόμενο έργο του, «The General Theory of Employment, Interest and Money»
 
http://en.wikipedia.org/wiki/The_General_Theory_of_Employment,_Interest_and_Money#Book_III:_The_Propensity_to_Consume
 
βλέπουμε ότι υπάρχει ακόμα και στον τίτλο, η λέξη Απασχόληση και όχι η λέξη Εργασία.Αυτό δεν είναι τυχαίο.
Η πάγια και υποδόρια αντίληψη στο καπιταλιστικό σύστημα, είναι ότι υπάρχει ο «απασχολήσιμος» άνθρωπος και όχι ο «εργαζόμενος» άνθρωπος.Εννοιες τελείως διαφορετικές και σε οικονομικό επίπεδο αλλά και σε κοινωνιολογικό. Ο μεταγενέστερος του Keynes, G.Caffentzis, το αναλύει πολύ καλά στο ακόλουθο απόσπασμα…
«Ένα μέλλον χωρίς δουλειά” και “ένας κόσμος χωρίς εργάτες” είναι οι φράσεις κλειδιά σ’ αυτή τη φιλολογία, αλλά πριν μπορέσουμε να εξετάσουμε την πειστικότητα αυτών των φράσεων για το παρόν και το κοντινό μέλλον αξίζει να κοιτάξουμε για ένα λεπτό το νόημα των όρων “δουλειά” [“job” στο πρωτότυπο] και “εργασία” [“work” στο πρωτότυπο] και τι υπονοούν. Ο όρος “δουλειά” είναι ο ευκολότερος από τους δύο. Έχει ένα μάλλον ανήθικο ετυμολογικό παρελθόν. Τον 17ο και 18ο αιώνα στην Αγγλία, το ρήμα “δουλεύω” υπονοούσε εξαπάτηση και κλέψιμο, ενώ το ουσιαστικό “δουλειά” αφορούσε ένα κόσμο μικρο-εγκλημάτων και κομπίνων.
Μ’ ένα τέτοιο περιεχόμενο, ένα “μέλλον χωρίς δουλειά” θα ήταν ευτύχημα για την ανθρω-πότητα. Αλλά από τα μέσα του 20ου αιώνα ο όρος “job” έχει γίνει η κύρια λέξη που χρησιμοποιείται στα αμερικάνικα αγγλικά για να αναφερθεί σε μια επίσημη θέση μισθωτής απασχόλησης με σταθερό χρόνο απασχόλησης σύμφωνα με σύμβαση. Η δουλειά με σύμβαση λοιπόν προέκυψε από τον υπόγειο κόσμο της πολιτικής οικονομίας για να γίνει το ιερό δισκοπότηρό της. Ωστόσο, η κρυφή δύναμη της λέξης “δουλειά” δεν προέρχεται από τη σχέση της με την εργασία. Πράγματι, το να “κάνεις μια δουλειά” ή το να “δουλέψεις” ήταν φράσεις που περιέγραφαν έναν απατεωνίστικο τρόπο άρνησης της εργασίας και απόκτησης εισοδήματος.
Το “Δουλειές! Δουλειές! Δουλειές!” έγινε το σύνθημα του ύστερου 20ου αιώνα για τους αμερικάνους πολιτικούς επειδή η δουλειά με σύμβαση τόνιζε το μισθό και τις πτυχές της εργασίας  κάτω από ένα εγγυημένο καθεστώς στην καπιταλιστική κοινωνία, που ήταν κρίσιμες για τη φυσική και διανοητική επιβίωση των ψηφοφόρων. Γι’ αυτό και ένα “μέλλον χωρίς δουλειά” θα ήταν κόλαση για την καπιταλιστική ανθρωπότητα, αφού υπονοεί ένα μέλλον χωρίς μισθούς και συμβάσεις ανάμεσα στους εργάτες και τους καπιταλιστές. Παρά την εξασφαλισμένη περίοπτη θέση της, η “δουλειά με σύμβαση” βγάζει απ’ έξω, συχνά αρκετά συμβατικά και με υποκρισία ακόμα, ένα μέρος της εργασιακής διαδικασίας, γιατί δεν υπάρχει μια πλήρης αντιστοίχηση συμβασιοποιημένων δουλειών και εργασίας. Η ίδια εργασιακή διαδικασία μπορεί να αναλυθεί σε μία, δύο ή και περισσότερες δουλειές.
Γι’ αυτό, το “τέλος της εργασίας” υποδηλώνει μια πιο ριζική μεταμόρφωση από ένα “μέλλον χωρίς δουλειά”, γιατί υπήρξαν πολλές περίοδοι στην ανθρώπινη ιστορία που κοινωνίες υπήρχαν “χωρίς δουλειές” -π.χ. κοινωνίες σκλάβων και κοινότητες που παρήγαγαν αποκλειστικά τα απαραίτητα για την επιβίωση- αλλά δεν υπήρξε καμία, με εξαίρεση την Εδέμ, χωρίς εργασία.»
 
Ο  ε ξ α ι ρ ε τ ι κ ό ς  από κάθε άποψη G.Caffentzis διαφωνεί πολλές φορές ακόμα και με μαρξιστές διανοούμενους για τη φύση της εργασίας, αλλά εκεί που διαφωνεί ρ ι ζ ι κ ό τ α τ α  βέβαια, είναι με οικονομολόγους και στοχαστές της Νεοφιλελεύθερης Οικονομικής σχολής…
Ολοι οι σύγχρονοι «γκουρού» των Οικονομικών όπως ο J.Rifkin με το φημισμένο βιβλίο του «το τέλος της εργασίας», επηρεάστηκαν βαθύτατα από τον Αμερικανό Μ.Friedman,  που αναπτέρωσε τον Καπιταλισμό, «ξεπέρασε» τη σκέψη του Βρετανού Keynes και έδωσε το Ιδεολογικό υπόβαθρο-άλλοθι σε όλο το Δυτικό κόσμο να νομίσει (λανθασμένα) ότι «η αγορά αυτορυθμίζεται»…
Σαν, μία απόλυτα φυσική διαδικασία, που διαμορφώνει το ιστορικό μέλλον των ανθρώπων και των κοινωνιών.Η εργασία βέβαια, και αυτή δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από αυτήν την «φυσική ρύθμιση».
 
http://www.4shared.com/document/na6FXbZv/FRIEDMAN_Milton_-_Capitalism_a.html
 
Ομως η Οικονομία δεν είναι Φυσική.Δεν υπάρχουν Φυσικοί Νόμοι στην Οικονομία αλλά Πολιτικές αποφάσεις των ίδιων των ανθρώπων.
Αλλωστε, ο ορθός όρος που πρέπει να χρησιμοποιείται, είναι «Πολιτική Οικονομία» και εισήχθη πολύ παλιά, (πριν ακόμα ο Μ.Friedman προλάβει και θολώσει τα νερά) από τον πολυσχιδή Γάλλο μερκαντιλιστή Antoine de Montchrestien στα 1615…
 
Από τότε λοιπόν που ο M.Friedman διατύπωσε τις «αλήθειες» του, τα χρηματιστήρια της «ελεύθερης οικονομίας» ως γνωστόν, φύτρωσαν σαν μανιτάρια σε όλα τα σημεία του πλανήτη.
Eφτασαν στο σημείο να απειλούν με την κερδοσκοπική τους συμπεριφορά, ολόκληρα  κράτη και κοινωνίες.
Η επίδρασή τους άλλωστε δεν μπορούσε να δράσει άμεσα, αλλά χρειαζόταν μία παγκοσμιοποιημένη, συντονισμένη επιχείρηση, για να δούμε την «ελεύθερη οικονομία» σε πλήρη δράση…απαιτούσε χρόνο.
H «απασχόληση» όμως,ήταν για αυτόν ένα δευτερεύων θέμα…
Τα αποτελέσματα της «ανεργίας» ολοένα και αυξανόμενα…χώρες ολόκληρες βυθίζονται στην φτώχεια και ακόμα η Μέκκα του Νεοφιλελεύθερου Καπιταλισμού, Αμερική, χτυπιέται τα τελευταία χρόνια αλύπητα από τις άκρως νεοφιλελεύθερες επιλογές των χρόνων διακυβέρνησης του Ρήγκαν, του Κλίντον και των Μπους…
Ο Ομπάμα μέχρι στιγμής δεν φαίνεται ικανός να ανατρέψει την κατάσταση,αλλά μάλλον, ούτε και ουσιαστικά το επιθυμεί…
Στην αντίπερα Ατλαντική όχθη, Ελλάδα, Ισπανία, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Μ.Βρετανία κτλ, χώρες ιστορικώς «καπιταλιστικές» έχουν μπεί σήμερα σε ένα φαύλο κύκλο, μόνιμης υποαπασχόλησης και εκρηκτικής ανεργίας.Με διογκούμενες κοινωνικές αναταραχές να συγκλονίζουν όλα τα δυτικά κράτη.
Μην ξεχνάμε επίσης,ότι οι Διεθνείς προβλέψεις μιλάνε για μία Παγκόσμια πλέον επιβράδυνση, με συνέπεια να χαθούν και άλλες θέσεις εργασίας και να συρρικνωθούν περισσότερο τα εισοδήματα των εργαζομένων.Σε όλο τον πλανήτη πλέον.Οχι μόνο στην Αμερική και στην Ευρώπη.Η Κριστίν Λαγκάρντ η πρόεδρος του ΔΝΤ, έκρουσε τον κώδωνα κινδύνου.
Ο κανόνας είναι αμείλικτος, ή οι «ελεύθερες αγορές» θα κερδίζουν ή οι εργαζόμενοι…και οι δύο δεν γίνεται.Το εργατικό κόστος θα πρέπει να συμπιέζεται,στην ουσία να θυσιάζεται,οι υπεραξίες να μεγαλώνουν για τον κεφαλαιοκράτη,και να μεγαλώνουν ακόμα περισσότερο, όταν μπαίνουν στην παγκόσμια καπιταλιστική ρουλέτα…
Αυτό καταδεικνύει μέχρι τώρα η πράξη και η θεωρία του καθηγητή Friedman μέχρι στιγμής, δεν επιβεβαιώνεται.Οι «αγορές» πρέπει όχι μόνο να ρυθμίζονται αλλά και να περιορίζονται στο πεδίο δράσης τους.
 
Η Νεοφιλελεύθερη πολιτική άλλωστε στη χώρα μας, ξεκίνησε αχνά,ήδη από το 1985, αφού το πρώτο χτύπημα για την αγοραστική δύναμη του εργαζόμενου και του συνταξιούχου ήταν η κατάργηση της Α.Τ.Α,της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής που «προστάτευε» το εισόδημά τους από το σαράκι της αύξησης των τιμών, είτε επειδή θα το ήθελε το κράτος (π.χ. αύξηση του φπα) είτε γιατί δεν θα λειτουργούσε η «ελεύθερη αγορά» και θα σχημάτιζε τα γνωστά καρτέλ,(αύξηση των τιμών) με στόχο βέβαια την αποκόμιση περισσότερων κερδών από τους εργαζόμενους και την κοινωνία…
Το δόγμα Friedman ως γνωστόν, επίσης,δεν επιτρέπει σε συλλογικότητες και κοινωνικά μορφώματα όπως τα κράτη να έχουν καμία σχέση με την οικονομία, κι έτσι στην νέα μεγάλη επίθεση που κάνει το Χρηματοπιστωτικό Κεφάλαιο, ο στόχος είναι να τα καταργήσει.
Τα Κράτη δεν υπάρχει λόγος να υπάρχουν στο καινούριο οικονομικό διεθνές περιβάλλον.
Ολα πλέον πρέπει και μπορούν να περνάνε από τα χέρια των πανίσχυρων παγκοσμιοποιημένων,επιχειρηματιών…η εργασία δεν ξεφεύγει από αυτό.
Συνειρμικά,με πλανητική πλέον προέκταση,αυτό δεν συνιστά βέβαια καμία πρόοδο, αλλά μας πηγαίνει πίσω στις εποχές των Μεσαιωνικών Φέουδων,τότε που ο Φεουδάρχης ήταν ο απόλυτος άρχοντας…  
 
Ο Karl Marx,από την άλλη, λιγουλάκι παλαιότερος από τον Αμερικάνο οικονομολόγο,και πιό «κοντινός» στο σύστημα της Φεουδαρχίας και του πρώϊμου καπιταλισμού που επί αιώνες επικρατούσε στην Δ.Ευρώπη, μεταξύ άλλων,ισχυρίστηκε ότι οι παραγωγοί επιχειρούν να μειώσουν το κόστος εργασίας και να κερδίσουν περισσότερο έλεγχο πάνω στα μέσα παραγωγής υποκαθιστώντας τους εργάτες με τον κεφαλαιουχικό εξοπλισμό όπου και όποτε είναι δυνατό…
Ο Μarx πρόβλεψε επίσης ότι η αυξανόμενη αυτοματοποίηση της παραγωγής θα «εξαφάνιζε» στο τέλος τον εργάτη.
Ο γενειοφόρος φιλόσοφος,έβλεπε να έρχεται ένα μέλλον, που κατ’ ευφημισμό το ανέφερε ως την “τελευταία… μεταμόρφωση της εργασίας”, στο οποίο “ένα αυτόματο σύστημα μηχανών” τελικά θα αντικαταστήσει τους ανθρώπους στην οικονομική διαδικασία…
Ο Μarx πίστευε ότι η συνεχής,διαχρονική προσπάθεια των παραγωγών να συνεχίσουν να αντικαθιστούν την ανθρώπινη εργασία με μηχανές θα αποδεικνυόταν αυτοκαταστροφική στο τέλος,αφού θα υπήρχαν όλο και λιγότεροι καταναλωτές με αγοραστική δύναμη, για ν’ αγοράσουν τα προϊόντά τους.Αυτό βέβαια που προέβλεψε ο Μarx έχει αρχίσει και συμβαίνει εδώ και πολύ καιρό…
Ολο και περισσότερο άνθρωποι-καταναλωτές σε όλον τον κόσμο,δεν μπορούν καν να συντηρηθούν στη ζωή, αφού δεν μπορούν πλέον να καλύψουν ούτε τις βασικές τους ανάγκες.Τα συσσίτια είναι καθεστώς ακόμα και σε εύπορες καπιταλιστικές χώρες όπως η Αμερική ή η Ελλάδα…
 
Δεν φταίνε όμως μόνο οι «μηχανές» όπως προέβλεψε ο Γερμανός φιλόσοφος αλλά σίγουρα έχουν βάλει και το χεράκι τους και οι ίδιοι οι άνθρωποι.
Και εννοώ βέβαια, ότι θα μπορούσαν να περιορίσουν και την απληστία και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας αλλά και άλλες κοινωνικές δομές ικανές για να περιορίσουν και να εξαλείψουν ουσιαστικά αυτό το δράμα που βιώνει σήμερα η ανθρωπότητα…
Το Δυτικό κοινωνικό κράτος είναι ουσιαστικά νεκρό…
Δεν αρκούσε μόνο η γέννηση της ιπτάμενης σαϊτας όπως οραματιζόταν και υποστήριζε ο φιλόσοφος Αριστοτέλης για να κάνει τη ζημιά και να αντικαταστήσει τους εργάτες στα εργαστήρια των αργαλειών…
Βλέπεις,άλλος ένας ιδιοφυής Βρετανός,ο John Kay, 20 αιώνες σχεδόν αργότερα,κατάφερε το 1773 να κατασκευάσει την «σαϊτα που τρέχει από μόνη της στο νήμα»,και να δικαιώσει έτσι τον πολύ μεγάλο Ελληνα.
Η βιομηχανική επανάσταση είχε μόλις αρχίσει.Ο καπιταλισμός έμπαινε σε γρήγορη,ραγδαία εξέλιξη και τροχιά.Και η εργασία επίσης.
Η τεχνολογία έδωσε τεράστια ώθηση στην καπιταλιστική κοινωνία.Καινούρια προϊόντα,καινούριοι νόμοι, καινούριες ιδεολογίες,καινούριες συνήθειες, αντικατέστησαν τον παλιό κόσμο.
Η ζωή άλλαξε πολύ από τότε, όχι όμως οι συνθήκες και οι βασικές αρχές που διέπουν τον καπιταλιστικό τρόπο οργάνωσης της παραγωγής.
 
Στα τριακόσια πενήντα περίπου χρόνια, εμφάνισης και επικράτησης, του καπιταλιστικού συστήματος οργάνωσης, της ανθρώπινης κοινωνίας,έγιναν πολλές μάχες για τα θέματα της εργασίας και του δικαιώματος που έχει ο άνθρωπος σε αυτήν την ζωτική (από κάθε άποψη) για αυτόν δραστηριότητα.
Δεν ξέρω τελικά, σε αυτόν τον νέο πόλεμο που κήρυξαν ουσιαστικά στην εργασία, πως θα αντιδράσουν τελικά οι άνθρωποι.
Δεν μπορώ επίσης να προβλέψω πως θα είναι το μέλλον των ανθρώπων στην Ελλάδα αλλά ούτε και στον πλανήτη μας σε πενήντα χρόνια.Δεν μπορώ καν να δώ ούτε τα επόμενα πέντε…η φαντασία μου αδυνατεί πλέον να «οραματιστεί» αυτά που έρχονται…αυτά που μας «ετοιμάζουν».
Και αυτό είναι που φοβάμαι πιο πολύ…ότι δεν μπορώ να δώ.
Διαισθάνομαι όμως,ότι οι καταστάσεις που θα διαδραματιστούν θα είναι πρωτόγνωρες και σε έκταση και σε βάθος χρόνου.
Ισως εσείς και εγώ,να μην προλάβουμε τελικά να δούμε έναν πλανήτη τύπου Blade Runner ή ενός Mad Max,με ρομπότ να κυβερνάνε ή να έχουν μείνει ελάχιστοι άνθρωποι στη γή μετά από μία πυρηνική καταστροφή και να πολεμάνε μεταξύ τους για λίγο νερό ή πετρέλαιο…
Εκεί σίγουρα δεν θα έχει νόημα η έννοια της εργασίας.
Mπορεί όμως και να προλάβουμε να το δούμε…
Μπορεί βέβαια και να μην συμβούν ποτέ αυτά που περιγράφονται σε αυτά τα φιλμ της δεκαετίας του ‘80,και ο άνθρωπος να γράψει καινούριες σελίδες δόξης…,κανείς δεν ξέρει.
Για αυτό όμως που είμαι βέβαιος, είναι, ότι αν τελικά, επικρατήσει ο ξεχασμένος νόμος του αιδεσιμότατου Malthus…,τότε η Ανθρωπότητα, σε αυτήν την περίπτωση, σίγουρα θα έχει ηττηθεί.
Και τότε, όλα θα είναι αλλιώς…