COVID-19: Ο ιός απογείωσε την ψηφιακή επιδημιολογία

Η ψηφιακή υγεία μπαίνει ολοένα και περισσότερο στο επίκεντρο της προσοχής όλων, όσο εξελίσσεται η κρίση του κορωνοϊού.

Οι καθημερινές ενημερώσεις από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα εργαλεία χαρτογράφησης σχετικά με τον αριθμό των ατόμων που έχουν μολυνθεί και οι διαδικτυακές πηγές ειδήσεων ενημερώνουν δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Ενώ η ταχύτητα της ανταλλαγής πληροφοριών είναι συγκλονιστική, παράλληλα αυξάνονται και οι ψευδείς ειδήσεις και η παραπληροφόρηση.
Παράλληλα, στον απόηχο της επιδημίας του κορωνοϊού, αναδύεται ουσιαστικά με ταχύτατους ρυθμούς και η ψηφιακή επιδημιολογία. Οι κολοσσοί αλλά και μικρότερες εταιρείες υψηλής τεχνολογίας έχουν μπει στον πόλεμο κατά του κορωνοϊού, αξιοποιώντας τις τεχνολογίες κυρίως της τεχνητής νοημοσύνης και των μεγάλων βάσεων δεδομένων για πρόβλεψη, την παρακολούθηση και την πρόληψη των δυσμενών επιπτώσεων της κρίσης που επηρεάζει όλους μας, ανεξάρτητα εθνικότητας, φύλου, τάξης κ.τ.λ.
Η κρίση του κορωνοϊού οδηγεί μεταξύ άλλων και σε ταχύτατη βελτίωση της ψηφιοποίησης και στην Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) και άλλων παγκόσμιων οργανισμών υγείας. Ορισμένες εταιρείες τεχνολογίας και ιατρικά και επιστημονικά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο εναποθέτουν την πίστη τους για αντιμετώπιση του νέου ιού στις ψηφιακές τεχνολογίες και κυρίως στην τεχνητή νοημοσύνη, σε μια προσπάθεια να ανακόψουν τη δραστική αύξηση του αριθμού των ανθρώπων και των χωρών που πλήττονται από τον κορωνοϊό.
Στην Κίνα, που επλήγη πρώτη και περισσότερο από άλλες χώρες, μέχρι στιγμής, οι κορυφαίες τεχνολογικές εταιρείες άνοιξαν για δωρεάν πρόσβαση από όλους τους ερευνητές τόσο τις τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης όσο και τα δίκτυα μεγάλων όγκων δεδομένων που διαθέτουν, με την ελπίδα ότι με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων αυτών των τεχνολογιών θα μπορέσουν το συντομότερο να προβλέψουν την πορεία της ανάπτυξης της ασθένειας και να βρουν εμβόλιο και άλλα μέσα καταπολέμησης του ιού.
Μια εταιρεία του Καναδά, η BlueDot, μέσω των δικών της συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, προειδοποίησε με ανακοίνωσή της επίσημα εδώ και μερικές εβδομάδες για αυτό που ο ΠΟΥ μόλις την Τετάρτη τόλμησε να διαπιστώσει επίσημα: ότι πρόκειται για πανδημία. Οι αλγόριθμοι της BlueDot, που τροφοδοτούνται και επεξεργάζονται μέσω τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών, όπως περίπου τις ειδήσεις από 100.000 άρθρα ειδήσεων σε 65 γλώσσες καθημερινά και επεξεργάζεται παράλληλα καθημερινά δεδομένα όπως οι θερμοκρασίες σε διάφορα μέρη του πλανήτη, οι καθημερινές πτήσεις αεροπλάνων κ.τ.λ., επέτρεψαν στα συστήματα να προχωρήσουν σε σενάρια πρόβλεψης της εξάπλωσης του ιού.
Με ανάλογες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης, επιχειρείται και η εξεύρεση μεταξύ των υπαρχόντων φαρμάκων ανά τον κόσμο, να διαπιστωθεί αν υπάρχουν τέτοια που θα μπορούσαν να περιορίσουν την ικανότητα του ιού να μολύνει τους ανθρώπους.
Υπερυπολογιστές και τεχνητή νοημοσύνη αξιοποιούνται και στις έρευνες για ανακάλυψη μέσων και διαδικασιών που θα μπορέσουν να αποτρέψουν την αναπαραγωγή του ιού μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Η τεχνολογία, ιδιαίτερα στην Κίνα, συμβάλλει και από μια άλλη άποψη –μικρορομπότ δίνονται σε υπό περιορισμό πρόσωπα για να τους βοηθούν, κυρίως λαμβάνοντας δεδομένα για την υγεία τους σε συνεχή ροή.
Στην μάχη κατά του κορωνοϊού μπήκε ήδη ακόμα μια υπερσύγχρονη τεχνολογία για την οποία γίνεται πολύς λόγος τελευταία, αυτήν του «blockchain», που μπορεί επίσης να συμβάλει στην καταπολέμησή του.
Στις προσπάθειες πρόγνωσης, πρόληψης του ιού, αλλά και μέσων θεραπείας ή προστασίας, τεράστιο ρόλο έχουν όλες οι πληροφορίες που έχουν τη μορφή ψηφιακών δεδομένων. Η συλλογή και ταξινόμηση των δεδομένων από τον εντοπισμό ύποπτων κρουσμάτων έως την παρακολούθηση και την αξιολόγηση του κινδύνου της πανδημίας είναι κεντρικής σημασίας.
Ένα τέτοιο, ίσως το απλούστερο παράδειγμα, είναι τα δεδομένα που συλλέγονται από ιατρικά κέντρα σχετικά με τη γεωγραφική θέση των ασθενών και την κατάσταση των λοιμώξεων. Ακριβώς η συγκέντρωση και επεξεργασία των δεδομένων αυτών είναι που βοήθησε αρχικά τις κινεζικές Αρχές να εντοπίσουν την εστία του κορωνοϊού και μετέπειτα όλες τις χώρες –όπως και την Κύπρο– να πάρουν μέτρα, όπως αυτά της κατηγοριοποίησης των προορισμών από τις οποίες αφικνούνται επιβάτες στα αεροδρόμια.
Χαρακτηριστικό επίσης παράδειγμα η απεικόνιση των δεδομένων σε ιστοσελίδες μέσω των οποίων παρακολουθούμε την εξάπλωση της πανδημίας παγκόσμια. Ένα τέτοιο εργαλείο έχει αναπτυχθεί από το Κέντρο Επιστήμης Συστημάτων και Μηχανικών (CSSE) στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, που παρακολουθούμε πολλοί και στο νησί μας.
Αυτό το εργαλείο χαρτογράφησης συλλέγει δεδομένα από τον ΠΟΥ, τα Εθνικά Κέντρα Ελέγχου (περιλαμβανομένης της Εθνικής Επιτροπής Υγείας της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας). Τα δεδομένα του χάρτη είναι διαθέσιμα για λήψη, ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση στους ερευνητές. Δεν είναι τυχαίο που ο ΠΟΥ κάλεσε τους υπουργούς Υγείας των κρατών-μελών του να βελτιώσουν τα μέτρα ανταλλαγής δεδομένων για τον κορωνοϊό. Ο ακαδημαϊκός κόσμος και ο ιδιωτικός τομέας συμμετέχουν από την πλευρά τους στην ανταλλαγή δεδομένων.
Τα δεδομένα αυτά αξιοποιούνται για πάρα πολλούς λόγους, από τις χώρες για τα μέτρα που λαμβάνουν, μέχρι την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και από εταιρείες ανάλυσης και αξιολόγησης οικονομικών κινδύνων.
Παρεμπιπτόντως, μεταξύ άλλων τα ίδια δεδομένα, σημειώνουν οι αναλυτές, μας λένε και ότι το ποσοστό θνησιμότητας από κορωνοϊό εκτιμάται σε 2% το οποίο είναι σημαντικά χαμηλότερο σε σύγκριση με το 14-15% στην περίπτωση του SARS, 50% για τον ιό Έμπολα.
Το μεγαλύτερο πείραμα τηλεργασίας
Το ξέσπασμα του κορωνοϊού έχει οδηγήσει σε αύξηση της τηλεργασίας. Φοβούμενες την εξάπλωση του ιού, οι εταιρείες ζήτησαν από τους εργαζόμενους να εργαστούν από το σπίτι. Πρώτα λήφθησαν μέτρα από εταιρείες στην Κίνα, συμπεριλαμβανομένων των Alibaba και Tencent, ακολούθησαν άλλες χώρες του κόσμου και τώρα – ακριβώς αυτές τις μέρες – βλέπουμε ότι η τηλεργασία δοκιμάζεται σε σχετικά μεγάλο βαθμό και στην Κύπρο.
Θεωρούμε χαρακτηριστικό να αναφέρουμε ότι οι Japan Times, σε σχετικό θέμα την περασμένη εβδομάδα, χαρακτήρισαν τον κορωνοϊό και ως «το μεγαλύτερο πείραμα τηλεργασίας στον κόσμο».
Έκανε εικονικές τις συγκεντρώσεις ανθρώπων
Η εξάπλωση του κορωνοϊού, έκανε πρώτα – πρώτα τον κόσμο της τεχνολογίας να αναπτύξει και να δώσει περισσότερη σημασία στις εικονικές συγκεντρώσεις. Οι μεγαλύτερες και καθιερωμένες εκδηλώσεις, συνέδρια και εκθέσεις έχουν ακυρωθεί. Πρώτα – πρώτα ο παγκόσμιος διαχειριστής του ίντερνετ, η ICANN ανακοίνωσε ότι η 67η Δημόσια Συνάντηση θα πραγματοποιηθεί εξ αποστάσεως – για πρώτη φορά – ως αποτέλεσμα του COVID-19. Οι εαρινές συνεδριάσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και του Ομίλου της Παγκόσμιας Τράπεζας που συγκεντρώνουν πάνω από 10.000 εκπροσώπους κυβερνήσεων, ιδιωτικού τομέα, κοινωνίας των πολιτών και μέσων ενημέρωσης θα πραγματοποιηθούν επίσης με τηλεδιάσκεψη, για να αποφευχθεί η εξάπλωση της νόσου.
Στην Ε.Ε. οι σύνοδοι κορυφής τεχνολογίας έχουν επίσης μεταφερθεί από το φυσικό στο διαδικτυακό περιβάλλον. Οnline θα είναι και τα διεθνώς καθιερωμένα και καθοριστικά για την εξέλιξη της τεχνολογίας συνέδρια, Adobe Summit και Google Cloud Next ‘20, όπως και το okta, είναι μερικά από τα γεγονότα που ακύρωσαν τη συμμετοχή στον χώρο του ξενοδοχείου.
Επίσης, ακυρώθηκαν τα πιο σημαντικά διεθνή γεγονότα, όπως το Mobile World Congress της Βαρκελώνης, CES στο Λας Βέγκας, RSA του Σαν Φρανσίσκο και SXSW στο Όστιν του Τέξας, το καθένα συγκεντρώνει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και εταιρείες.
Δοκιμάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ψηφιακή εποχή
Τα ανθρώπινα δικαιώματα, είναι από τις πρώτες αξίες που δοκιμάζονται λόγω του κορωνοϊού στην ψηφιακή εποχή και αυτό το ζήσαμε και το ζούμε έντονα και στην Κύπρο. Το παράδειγμα του ιατρού και η τεράστια συζήτηση και αντιπαράθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε σχέση με την αποκάλυψη του ονόματός του μόλις έγινε γνωστό ότι πρόκειται για «λειτουργό υγείας», που έγινε μετά γιατρός και μετά καρδιοχειρούργος για να καταλήξουμε –με δηλώσεις του ιδίου στο Philenews– ότι πρόκειται για τον διευθυντή του καρδιοχειρουργικού, είναι ένα παράδειγμα. Ο οδηγός ταξί που ανακοινώθηκε τις προάλλες είναι ακόμα ένα παράδειγμα.
Αν και αυτά τα δύο παραδείγματα είναι ιδιαίτερα και χαρακτηρίζονται από τον χαρακτήρα μιας μικρής και περιορισμένης κοινωνίας όπου ο ένας ξέρει λίγο πολύ τον άλλο, όμως ανάλογα ζητήματα δημιούργησε (ή πιο σωστά έβγαλε στην επιφάνεια αφού προϋπήρχαν) ο κορωνοϊός και σε πολλές άλλες χώρες.
Η απουσία επίσημων πληροφοριών, δίνει τροφή στα κοινωνικά δίκτυα για να ανταλλάξουν πληροφορίες και να κυκλοφορήσουν βίντεο και εικόνες. Όμως αυτό έχει ως κύρια συνέπεια την παραπληροφόρηση ή την παραβίαση προσωπικών δεδομένων, με αποτέλεσμα, η επικοινωνία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να λογοκρίνεται με βάση τους κανόνες του κάθε μέσου. Η λογοκρισία, αν και αιτιολογημένη, δεν μπορεί να είναι μια ευθεία γραμμή, γι’ αυτό και σε πολλές περιπτώσεις έχει επηρεάσει το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης.
Σύμφωνα με διάφορες πηγές, συμπεριλαμβανομένης της Διεθνούς Αμνηστίας για παράδειγμα, ακτιβιστές έχουν τεθεί υπό κράτηση, παρενοχλούνται για το περιεχόμενο της πανδημίας που δημοσίευσαν στο διαδίκτυο.
Από την άλλη βέβαια, δεν είναι λίγες και οι ανησυχίες σχετικά με την παραβίαση του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή και την προστασία των δεδομένων. Στο εξωτερικό, γίνονται ήδη αναφορές ότι και Αρχές και ιδιώτες που φοβούνται μην «κολλήσουν» για παράδειγμα τον γείτονα ή συνάδελφό τους, έχουν καταφύγει στην τεχνολογία επιτήρησης για να εντοπίσουν τα μολυσμένα άτομα και να τα οδηγήσουν σε καραντίνα.
Στον πόλεμο κατά του COVID-19 ο μεγαλύτερος υπερυπολογιστής
Ο IBM Summit, που έχει αναγνωριστεί ως ο ισχυρότερος υπολογιστής του κόσμου, έχει ήδη διατεθεί σε ερευνητές που τον χρησιμοποιούν για τον εντοπισμό χημικών ενώσεων που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην καταπολέμηση του κορωνοϊού.
Ο πανίσχυρος υπολογιστής της IBM αναλύει δεδομένα με αστραπιαίους ρυθμούς και, μέσα σε 48 ώρες, κατάφερε να δώσει κάποια πρώτα αποτελέσματα, τα οποία σε άλλους υπολογιστές ίσως χρειάζονταν και μήνες επεξεργασίας.
Ο υπερυπολογιστής βοήθησε τους ερευνητές να εντοπίσουν 77 μοριακές ενώσεις που αξίζει να διερευνηθούν περισσότερο, καθώς την ίδια στιγμή δεκάδες άλλοι οργανισμοί σε όλο τον κόσμο βρίσκονται σε αναζήτηση θεραπείας του ιού.
Ο υπολογιστής της IBM βρίσκεται στο Εθνικό Εργαστήριο Oak Ridge του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ. Χάρη στην πρωτοφανή του δύναμη, λέγεται πως θα φέρει την επανάσταση σε τομείς όπως η ενέργεια, η υγεία και η τεχνητή νοημοσύνη. Αυτή την περίοδο, ο Summit προσομοιώνει χιλιάδες ενώσεις ώστε να εντοπίσει εκείνες που συνδέονται με την πρωτεΐνη του κορωνοϊού, η οποία επιτρέπει στον ιό να μολύνει τα κύτταρα του ξενιστή.
Σκοπός είναι τα υπολογιστικά ευρήματα να βοηθήσουν σε μελλοντικές μελέτες και θα παράσχουν ένα πλαίσιο όπου οι δοκιμές θα γίνονται πιο στοχευμένα, χρησιμοποιώντας συγκεκριμένες χημικές ενώσεις. Μόνο τότε θα μάθουμε αν κάποιες από αυτές παρουσιάζει χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να περιορίσουν τον ιό, εξηγούν οι ειδικοί.
Λευκός Οίκος: Συνάντηση με εταιρείες υψηλής τεχνολογίας
Στις Ηνωμένες Πολιτείες ο ομογενής επικεφαλής του Γραφείου Τεχνολογίας του Λευκού Οίκου Μιχάλης Κράτσιος συναντήθηκε με υψηλόβαθμα στελέχη των μεγάλων εταιρειών υψηλής τεχνολογίας της χώρας για συντονισμό ώστε να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της επιδημίας του κορωνοϊού. Μεταξύ άλλων, ο Μιχάλης Κράτσιος παρουσίασε ένα σχέδιο για τη δημιουργία μιας νέας ισχυρής βάσης δεδομένων, που να συγκεντρώσει όλη την ακαδημαϊκή βιβλιογραφία για τον κορωνοϊό και προέτρεψε τον τομέα της τεχνολογίας να εφαρμόσει εργαλεία όπως η τεχνητή νοημοσύνη για να βοηθήσει τους ιατρικούς ερευνητές να εμπλουτίσουν τις επιστημονικές τους γνώσεις για το θέμα. Στη συνάντηση συμμετείχαν μέσω τηλεδιάσκεψης εκπρόσωποι των Amazon, Apple, Cisco, Facebook, Google, IBM, Microsoft και Twitter.
Συνεργασία με hi-tech επιχειρήσεις και στη Βρετανία
Η Εθνική Υπηρεσία Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (NHS) ανακοίνωσε πρωτοβουλίες για ορθή ενημέρωση των πολιτών σε σχέση με τον κορωνοϊό σε συνεργασία με την Google, το Twitter, το Facebook και το Instagram. Στόχος είναι να δοθεί η δυνατότητα στους πολίτες για σωστή πληροφόρηση τόσο για την κατάσταση όπως εξελίσσεται, καθώς και για μέτρα προφύλαξης κ.τ.λ. που δίδονται επίσημα από το NHS. Μεταξύ άλλων, συμφωνήθηκε με την Google η εμφάνιση pop-out παραθύρων για χρήστες στη Βρετανία που θα δίνουν πληροφορίες σχετικά με τα θέματα του ιού.
Εφαρμογή για κινητά λειτούργησε το Ισραήλ
Το υπουργείο Υγείας του Ισραήλ ετοίμασε και λειτούργησε μια εφαρμογή για κινητά σε σχέση με τον κορωνοϊό, που περιέχει πληροφορίες και ενημερώσεις σχετικά με την εξάπλωση του ιού στη χώρα και διεθνώς και τις συστάσεις του υπουργείου. Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη στα εβραϊκά και ο διευθυντής Ψηφιακής Υγείας στο υπουργείο Υγείας Esti Shelly επεσήμανε ότι «τα ψηφιακά εργαλεία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος τού να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν την εστία του ιού στο Ισραήλ».
Πέτρος Θεοχαρίδης
philenews