Σωσίβιο για τον Ερντογάν το φυσικό αέριο αλλά άνθρακας ο θησαυρός στην Κυπριακή ΑΟΖ

Οι διαβεβαιώσεις του Ισραήλ και η «υπόγεια διπλωματία» με την Τουρκία – Η έλλειψη αποτελέσματος στις τουρκικές έρευνες κλιμακώνει τις απειλές και τις αξιώσεις για ανακατανομή της κυπριακής ΑΟΖ, ενώ η Άγκυρα φτάνει στα ανοικτά της Κρήτης, ως τη Γαύδο.

Αλωνίζουν μεν οι Τούρκοι εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, αλλά, μέχρις στιγμής, δεν έχουν ανακαλύψει κοιτάσματα φυσικού αερίου. Ούτε κουβά, όπως κατηγορεί η αντιπολίτευση τον Ερντογάν. Αυτές είναι οι πληροφορίες, που έχουν και η ελληνική και η κυπριακή Κυβέρνηση. Το γεγονός αυτό, όπως τονίζεται, δεν μειώνει την ένταση των τουρκικών προσπαθειών και των απειλών.
Επισημαίνεται, πάντως, ότι η Άγκυρα αντιμετωπίζει προβλήματα τεχνικής, εκτός των άλλων, φύσεως, για τις έρευνες σε μεγάλο βάθος για να μπορεί να εξάγει αξιόπιστα αποτελέσματα, ενώ ξένες εταιρείες που έχουν ανάλογη τεχνολογία αρνούνται να συνεργαστούν μαζί της. Και συμβαίνει αυτό διότι υπάρχουν οι εταιρείες που εμπλέκονται στην Κυπριακή ΑΟΖ και δεν θέλουν να βάλουν την Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου στο παιχνίδι, καθώς και άλλες που δεν θέλουν να έχουν νομικές περιπέτειες, ειδικά μετά το άνοιγμα στην ΕΕ καταλόγου προσώπων, που συνδράμουν και βοηθούν την Τουρκία, και επί των οποίων μπορούν να προκύψουν επιπτώσεις.
Η τεχνολογία, το χαρτί του φυσικού αερίου
Η πραγματικότητα αυτή όπως περιγράφεται και από κυβερνητικές και διπλωματικές πηγές, καθώς και από ειδικούς, έρχεται να αποδείξει ότι η λήψη μέτρων κατά της Άγκυρας και η κλιμάκωσή τους εντός και εκτός της ΕΕ μπορεί να αποδώσει καρπούς και να λειτουργήσει αποτρεπτικά. Ταυτοχρόνως, τονίζεται ότι: 1. Οι πληροφορίες που έχουν η ελληνική και η κυπριακή Κυβέρνηση ενισχύονται από το εξής γεγονός: Εάν ο Ερντογάν ανακάλυπτε φυσικό αέριο στις έρευνες, τις οποίες διεξάγει, θα χαλούσε τον κόσμο. Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν σανίδα σωτηρίας, σε μια περίοδο που είναι στριμωγμένος και ετοιμάζεται για ανασχηματισμό, όπως αναφέρουν πληροφορίες από τα τουρκικά ΜΜΕ.
1. Η Άγκυρα δεν πρόκειται να μειώσει την ένταση του ερευνητικού της προγράμματος στην Κυπριακή ΑΟΖ και ευρύτερα, για τους λόγους που έχουν ήδη αναφερθεί. Ήδη έχει δεσμεύσει περιοχές νότια της Κρήτης και στη Γαύδο. Εάν ο Ερντογάν βρει κοιτάσματα με την τεχνολογία που διαθέτει, θα είναι το εισιτήριο της νέας του νίκης για τις εκλογές τού 2023, αν είναι καλά στην υγεία του. Ή, και αν δεν είναι, της δικής του διάδοχης κατάστασης.
2. Η Τουρκία, είτε ανακαλύψει είτε όχι φυσικό αέριο, θα συνεχίσει την προσπάθειά της για τη δημιουργία τετελεσμένων. Τα πράγματα θα είναι ούτως ή άλλως δύσκολα για την κυπριακή Κυβέρνηση, διότι: Α. Εάν ο Ερντογάν βρει φυσικό αέριο θα κινήσει γην και ουρανό για να το μεταφέρει στα τουρκικά παράλια, στο μοντέλο τού αγωγού της ειρήνης, διά του οποίου μεταφέρθηκε νερό στα κατεχόμενα. Το πρόβλημα, όπως γράψαμε και την περασμένη Κυριακή, είναι ότι η κυπριακή και η ελληνική Κυβέρνηση δεν έχουν ακόμη αποτρεπτική επί του θέματος στρατηγική. Β. Εάν δεν βρίσκει φυσικό αέριο θα γίνεται πιο επιθετικός για να αρπάξει τα κυπριακά κοιτάσματα και δη μέσω του επανακαθορισμού της Κυπριακής ΑΟΖ σε περίπτωση ομοσπονδιακής λύσης του Κυπριακού. Αυτό δηλώνεται δημόσια από το τουρκικό ΥπΕξ.

Η λύση
Υπό αυτές τις συνθήκες, η Τουρκία, είτε αυτή του Ερντογάν είτε εκείνη των Κεμαλιστών, δεν θα δεχθεί λύση που δεν θα περνά αγωγό προς τα παράλιά της και δεν θα επανακαθορίζει τα όρια της κυπριακής ΑΟΖ, ώστε να της ανήκει πλέον κατά ποσοστό 66%.
Οι σχέσεις του Ισραήλ με Κύπρο
Στη βάση των αποτρεπτικών κινήσεων και στρατηγικών επιλογών της Κυπριακής Δημοκρατίας παραμένει η συνεργασία της, κυρίως με το Ισραήλ, τη Γαλλία και την Ιταλία, καθώς και με άλλες χώρες. Το Ισραήλ είναι περιφερειακή δύναμη και η πολιτική του έχει βαρύνουσα σημασία. Ήδη, οι Ισραηλινοί έχουν δώσει προς τη Λευκωσία διαβεβαιώσεις ότι δεν υπάρχει αλλαγή στην πολιτική τους, ούτε στο θέμα του East/Med, ούτε σε αυτό της ευρύτερης γεωπολιτικής συνεργασίας των κοινών ασκήσεων που τους επιτρέπει να χρησιμοποιούν το FIR Λευκωσίας και να αποκτούν στρατηγικό βάθος ώς την Κρήτη. Η επιβεβαίωση περί της συνέχισης των καλών στρατηγικών και ενεργειακών σχέσεων διαπιστώνεται μέσα από τις επαφές του Προέδρου Αναστασιάδη με τον Πρωθυπουργό Β. Νετανιάχου, καθώς και μέσα από την επικοινωνία του ΥπΕξ Ν. Χριστοδουλίδη με τον Ισραηλινό ομόλογό του Γ. Ασκενάζι. Έχει μάλιστα συζητηθεί το θέμα των διμερών επαφών Κύπρου – Ισραήλ και της τριμερούς, δηλαδή με την Ελλάδα, συν τις ΗΠΑ. Ανάλογη συζήτηση έχει γίνει και μεταξύ του Έλληνα ΥπΕξ Ν. Δένδια και του Ισραηλινού ομολόγου του.
Το Ισραήλ και η Τουρκία
Τονίζονται αυτά για το Ισραήλ, διότι είδαν το φως της δημοσιότητας άρθρα περί αλλαγής πολιτικής του, καθώς και της Αιγύπτου και της Ιταλίας ως προς την Κύπρο και την Ελλάδα. Στις δυο από τις τρεις περιπτώσεις, δηλαδή του Ισραήλ και της Ιταλίας, έχουν εκδοθεί διαψεύσεις. Αληθές, βεβαίως, είναι ότι υπάρχουν ανοικτοί πάντα δίαυλοι, υπόγειοι όπως λέγονται, επικοινωνίας σε εμπορικό και οικονομικό επίπεδο. Πρόκειται για τα λεγόμενα θέματα χαμηλής πολιτικής. Ως προς αυτά της υψηλής πολιτικής, δηλαδή της άμυνας και της εξωτερικής πολιτικής, οι διαφορές παραμένουν ενόσω ο Ερντογάν επιδιώκει να θέλει την πρωτοκαθεδρία σε περιφερειακό επίπεδο.
Από γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής απόψεως, το Ισραήλ γιατί να μην προτιμά τη μικρή Κύπρο ως συνεργάτιδα στα θέματα του φυσικού αερίου και τα λοιπά ζητήματα αντί την Τουρκία, που είναι ανταγωνίστρια χώρα και προχωρεί στην υλοποίηση της στρατηγικής της Γαλάζιας Πατρίδας; Η στρατηγική αυτή περιορίζει τον ζωτικό χώρο που διαθέτει σήμερα το Ισραήλ μέσω Κύπρου προς την Ελλάδα είτε αυτός υπάρχει μέσω μιας γεωστρατηγικής συνεργασίας είτε μέσω ενός αγωγού όπως ο EastMed.
Η μεταφορά φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην ΕΕ έχει πολιτικές διαστάσεις, διότι δημιουργεί στενότερες σχέσεις μεταξύ των δυο πλευρών και το Ισραήλ μπορεί να έχει ενισχυμένο πολιτικό ρόλο στην Ευρώπη. Δεν είναι τυχαίο που το Ισραήλ εγγυάται την κάλυψη τού 20% της παροχής φυσικού αερίου μέσω του EsatMed σε πρώτη φάση από τα δικά του κοιτάσματα. Κατ’ ανάλογον τρόπο συμβαίνει και με την Κύπρο, η οποία θα έχει αναβαθμισμένο ρόλο στην ΕΕ.
Ο EastMed και το γεωπολιτικό σκηνικό
Βεβαίως, η κατασκευή του EastMed είναι συνάρτηση και της έρευνας που διεξάγεται για τη βιωσιμότητα ενός τέτοιου αγωγού. Λογικό είναι, δε, για το επόμενο διάστημα περί τους 12 με 18 μήνες, οι έρευνες να είναι παγωμένες, λόγω της κρίσης του κορωνοϊού, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι παγώνουν και οι προγραμματισμοί, οι σχεδιασμοί και η ενίσχυση των γεωπολιτικών συμμαχιών, ειδικότερα μάλιστα όταν κατά γενικήν ομολογίαν η Άγκυρα κλιμακώνει το κλίμα έντασης από την Κύπρο, ώς το Κρητικό Πέλαγος, στο Αιγαίο και τον Έβρο. Αυξάνονται, δηλαδή, οι πιθανότητες ατυχήματος.
Και ας μην είναι κάποιος αφελής. Ένα ατύχημα μπορεί να συμβεί πιο εύκολα στο Αιγαίο, όπου γίνονται αερομαχίες, παρά στον εναέριο χώρο της Κύπρου ή στην ΑΟΖ της, αφού δεν έχουμε ούτε ναυτικό ούτε αεροπορία. Η κρίση, όμως, πολύ εύκολα μπορεί να διαχυθεί στην Κύπρο, όπου βρίσκεται η αχίλλειος πτέρνα του Ελληνισμού.
Υπάρχουν άλλες δυο αφέλειες:
1) Ότι, δηλαδή, εάν υπάρξει κρίση θα σπεύσει είτε το Ισραήλ είτε η Αίγυπτος να επέμβουν για να μας σώσουν από την Τουρκία. Η μοναδική χώρα που έχει τη δυνατότητα να επέμβει είναι οι ΗΠΑ και όταν επέμβει δεν θα μας σώσει, θα το πράξει για τα δικά της συμφέροντα. Το 1964 επέτρεψε την εισβολή, διότι έτσι πίστευε ότι θα εξυπηρετούνταν τα αμερικανικά συμφέροντα. Το ίδιο, όμως, δεν έπραξε το 1974.
2) Ότι, δηλαδή, η Τουρκία θα αλλάξει πολιτική στο Κυπριακό ή στα λοιπά ελλαδοτουρκικά ζητήματα.
Ο παραλογισμός της κρίσης και η αποτροπή
Συνεπώς, η εναλλακτική στρατηγική είναι σύνθετη. Αφορά στην εμπλοκή οικονομικών συμφερόντων στην Κυπριακή ΑΟΖ και ευρύτερα. Ας μη δει κάποιος την κατάσταση κοντόφθαλμα, αλλά πέραν του στενού χρονικού ορίζοντα της κρίσης του κορωνοϊού. Δηλαδή θα πρέπει να ιδωθεί μέσα από τους επόμενους μήνες, όταν η κατάσταση ομαλοποιηθεί. Κερδίζουν όσοι αναλύουν και εκμεταλλεύονται την όποια κρίση και όχι όσοι περιμένουν να τους πλακώσουν οι αρνητικές εξελίξεις. Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι η Κύπρος μπορεί να τα βάλει με την Τουρκία. Είναι, δε, παράλογος όποιος ισχυρίζεται ότι η πολεμική αναμέτρηση επιλύει προβλήματα. Από την άλλη, όμως, η Άγκυρα προκαλεί και δεν πρέπει να της δοθεί η ευκαιρία. Δηλαδή να μας παρασύρει σε κρίση. Ταυτοχρόνως, όμως, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι θα πρέπει να γίνει η Κυπριακή Δημοκρατία ουραγός των γεγονότων και να αναμένει την Άγκυρα να δρα ανενόχλητη.
Το καθήκον του κράτους και ο ΟΗΕ
Κάθε κράτος έχει υποχρέωση να παρέχει ασφάλεια στους πολίτες του από εξωτερικές απειλές. Πόσω μάλλον η Κυπριακή Δημοκρατία, που έχει τον εχθρό εντός των πυλών. Και ας μην ισχυριστεί κάποιος ότι το πρόβλημα για μιαν αξιοπρεπή και αξιόπιστη άμυνα είναι η έλλειψη χρημάτων. Δεν είμαστε της άποψης ότι λεφτά υπάρχουν. Σίγουρο όμως είναι ότι ο κόσμος προσφέρει εκατομμύρια για την άμυνα, αλλά δεν φτάνουν ποτέ σε αυτήν.
Για να μπορείς να έχεις συμμάχους, θα πρέπει πρώτα να θέλεις ο ίδιος να έχεις ασφάλεια. Και όχι να σου την προσφέρουν άλλοι. Το άρθρο 51 του Χάρτη των Ην. Εθνών είναι σαφές. Παρέχει στα κράτη μέλη του, που τελούν υπό καθεστώς επίθεσης, το δικαίωμα της αυτοάμυνας. Η άμυνά μας ξηλώθηκε για να μπορούν κάποιοι να ισχυρίζονται ότι θα πρέπει να δεχθεί ο λαός όποια λύση τού προτείνουν. Διότι, όπως ψιθυρίζουν ήδη, εάν δεν δεχθεί ό,τι του λένε, θα τα χάσει όλα.
Τονίζονται αυτά για να μην ισχυριστεί κάποιος ότι δεν υπήρχαν εναλλακτικές επιλογές, όταν θα αρχίσουν εκ νέου οι πιέσεις για να δώσουμε το φυσικό αέριο στην Τουρκία ή/και να το μεταφέρουμε στα παράλιά της. Είναι, δε, πρόδηλον ότι υπάρχει συνταύτιση ημετέρων με την Τουρκία τόσο σε βάρος του EastMed όσο και στην αποτροπή των συνεργασιών με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.
Άλλωστε, η εμπλοκή της Άγκυρας στη Λιβύη δεν έχει σχέση μόνο με τη Γαλάζια Πατρίδα και τις έρευνες πλησίον της Κρήτης, αλλά και με τη δημιουργία προβλημάτων στην κατασκευή του EastMed και της άλλης του όψης: Του άξονα Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, τον οποίο δεν πολεμούν μανιωδώς μόνον οι Τούρκοι, αλλά, είτε υπογείως είτε φανερά, αρκετοί των ημετέρων.
Γιάννος Χαραλαμπίδης
Δρ των Διεθνών Σχέσεων
simerini