Η συμβολική αξία της Λιβύης για τους νεο-οθωμανούς

Η εκδίκηση κατά των δυτικών “σταυροφόρων” και προσωπικό στοίχημα Ερντογάν κατά του Μουσταφά Κεμάλ

H λυσσαλέα και στοχοπροσηλωμένη προσπάθεια της Τουρκίας να θέσει υπό τον έλεγχό της τη Λιβύη δεν οφείλεται μόνο σε γεωπολιτικούς, οικονομικούς και ενεργειακούς παράγοντες, αλλά ενέχει και μια εξέχουσα ιστορική-συμβολική διάσταση για τη νεο-οθωμανική κυβέρνηση του ΑΚΡ. Οι Τούρκοι βλέπουν τη Λιβύη ως ένα πρώην οθωμανικό έδαφος, το οποίο οφείλουν να επανακαταλάβουν ή να αποκτήσουν πλήρη έλεγχο και επιρροή.
Μια επιτυχής τουρκική εισβολή στη Βόρεια Αφρική είναι το μεγάλο προσωπικό στοίχημα του Ερντογάν, που θεωρεί ότι με αυτόν τον τρόπο θα καθιερώσει και επίσημα την Τουρκία ως μια μεγάλη υπερδύναμη. Καθόλου τυχαίες δεν πρέπει μάλιστα να θεωρούνται και οι διεκδικήσεις νησιών του Αιγαίου από την Άγκυρα, καθώς η απώλεια της Λιβύης στις αρχές του 20ού αιώνα είχε ως αποτέλεσμα και την απώλεια των Δωδεκανήσων.
Αυτό δεν το ξέχασαν ποτέ οι Τούρκοι και οι νεο-οθωμανοί επανέρχονται σήμερα, ζητώντας εκδίκηση και από τους Δυτικούς, αλλά και από την κεμαλική αντιπολίτευση, την οποία θεωρούν υπεύθυνη για την απώλειά της, εξαιτίας του πραξικοπήματος του Μουσταφά Κεμάλ στις 27 Απριλίου 1909.
«Τι γυρεύουμε στη Λιβύη;»
Στο ερώτημα της κεμαλικής αντιπολίτευσης «τι γυρεύουμε στη Λιβύη;», τα φιλοερντογανικά ΜΜΕ απαντούν: Διαβάστε την ιστορία πριν από 100 χρόνια και δεν θα τολμήσετε ξανά τόσο περίεργα ερωτήματα. Καλούν, μάλιστα, τους Κεμαλικούς να σταματήσουν «να προσβάλλουν το πνεύμα των Οθωμανών αξιωματικών και των ειδικών δυνάμεων της οθωμανικής κυβέρνησης (Teşkilât-Mahsusa) που έχουν επιτύχει σπουδαία πράγματα στην ιστορία». Πριν, όμως, από την οθωμανική περίοδο ας κάνουμε κάποια ιστορικά βήματα προς τα πίσω.
Έλληνες – Ρωμαίοι – Ιππότες
Αξίζει αρχικά να σημειωθεί πως, σύμφωνα με την ιστορική παράδοση, τον 7ον αιώνα π.Χ., οι αρχαίοι Έλληνες κατέλαβαν την Ανατολική Λιβύη, αφού πρώτα έλαβαν εντολή από το Μαντείο των Δελφών να βρουν νέο τόπο κατοικίας στη Βόρεια. Ίδρυσαν αρχικά την Κυρήνη μαζί με άλλες 4 επαρχίες. Αργότερα η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ένωσε τις επαρχίες της Λιβύης, ωστόσο η Τρίπολη παρέμεινε καρχηδονιακή και η Κυρηναϊκή ελληνική. Τον 7ον αιώνα, η Λιβύη κατελήφθη από τους Άραβες και κατά τους επόμενους αιώνες, πολλοί ντόπιοι υιοθέτησαν ως θρησκεία το Ισλάμ και την αραβική γλώσσα και πολιτισμό. Τον Ιούνιο 1510 οι Ισπανοί κατέλαβαν τη Λιβύη. Η Τρίπολη, αργότερα, το 1530 παραχωρήθηκε στους Ιππότες του Τάγματος Αγίου Ιωάννη, με σκοπό να την χρησιμοποιήσουν ως βάση για να επιτεθούν περαιτέρω στους μουσουλμάνους στη βόρεια ακτή της Αφρικής.
Η πρώτη εμφάνιση των Οθωμανών
Το 1551, οι Λίβυοι ζήτησαν βοήθεια από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, που ήταν το Ισλαμικό Χαλιφάτο της εποχής και η κίνηση αυτή, όπως σήμερα έτσι και τότε, άλλαξε τις ισορροπίες του πολέμου. Η οθωμανική διοίκηση έστειλε τον Μουράτ Αγά, στρατιωτικό αξιωματούχο, στην Τατζουρά -ένα ανατολικό προάστιο της Τρίπολης- με έναν ισχυρό στόλο και χιλιάδες στρατιώτες, ξεκινώντας αδιάκοπη μάχη εναντίον των σταυροφόρων.
Όταν ο Τούρκος ναύαρχος Μπαρμπαρόσα (από τον οποίο πήρε το όνομά του το τουρκικό ερευνητικό σκάφος που σήμερα αλωνίζει στην Μεσόγειο) μπήκε στην οθωμανική υπηρεσία, ξεκίνησε ο έλεγχος της Βόρειας Αφρικής με την υποστήριξη των πειρατών που λειτουργούσαν στην περιοχή. Ωστόσο, μετά τον θάνατο του Μπαρμπαρόσα, οι σχέσεις μεταξύ της οθωμανικής διοίκησης και των πειρατών έπαυσαν. Στη συνέχεια ο Σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Κανούνι έστειλε τον Τουργκούτ Ρέις, μιαν από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της τουρκικής ναυτικής ιστορίας, με αποτέλεσμα τον Αύγουστο του 1551 οι σταυροφόροι να παραδοθούν.
Ο πόλεμος της Τριπολίτιδας
Το 1878 η Οθωμανική Αυτοκρατορία αμφισβητήθηκε από τις αυξανόμενες δυνάμεις της Δυτικής Ευρώπης, εν τω μεταξύ, η Ιταλία έριξε τα μάτια της στη Λιβύη, αλλά ο Σουλτάνος Αμπντ-Χαμίντ Β έστειλε όπλα, στρατιωτική βοήθεια και 15.000 στρατιώτες για να βοηθήσει τα στρατεύματα στο έδαφος της Λιβύης. Οι κινήσεις του ανάγκασαν την Ιταλία να αναβάλει προσωρινά την επέμβαση. Ακολούθησε ο περιβόητος Ιταλοτουρκικός Πόλεμος, επίσης γνωστός ως Πόλεμος της Τριπολίτιδας στην Τουρκία, που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 1911 και διήρκεσε μέχρι τον Οκτώβριο του 1912.
Ουσιαστικά η οθωμανική κυβέρνηση χρεοκόπησε εντελώς, και χωρίς οικονομική στήριξη από άλλες μουσουλμανικές κοινότητες σε όλον τον κόσμο αποδέχτηκε ήττα και συνθηκολόγησε με την Ιταλία. Συγκεκριμένα, στις 18 Οκτωβρίου 1912 υπογράφεται σύμφωνο ειρήνης στο Ouchy της Λωζάννης, σύμφωνα με το οποίο η Οθωμανική Αυτοκρατορία αναγνωρίζει την ιταλική κυριαρχία στη Λιβύη, ενώ η Ιταλία δεσμεύεται να επιστρέψει τα Δωδεκάνησα. Ωστόσο μεσολαβεί ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και η Μικρασιατική Καταστροφή. Η Ιταλία, που αρχικά συμμετέχει με τις Κεντρικές Δυνάμεις, υπογράφει στο Λονδίνο στις 22 Αυγούστου 1915 μυστική συνθήκη με τις δυνάμεις της Αντάντ, με στόχο να θεμελιώσει δικαιώματα για προσάρτηση της Δωδεκανήσου, ως «αντάλλαγμα» της συμμετοχής της στο πλευρό των Αγγλογάλλων. Αργότερα, με υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών (1920), οι Οθωμανοί παραιτούνται υπέρ της Ιταλίας κάθε δικαιώματος και τίτλου επί των νήσων του Αιγαίου, των Δωδεκανήσων, ενώ με άλλη συνθήκη, την ίδια ημέρα, η Ιταλία παραιτείται, υπέρ της Ελλάδας, όλων των δικαιωμάτων και των τίτλων της επί των κατεχόμενων ελληνικών νησιών.
Ο Μουσταφά Κεμάλ στη Λιβύη
Όταν η Ιταλία κατέλαβε τη Λιβύη στην ηγεσία ήταν η αδελφότητα Sanusi, μία ομάδα Μουσουλμάνων Σούφι. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία πάλεψε με τις επιθετικές δυνάμεις της Ιταλίας και στην εποχή της ανάγκης, η αδελφότητα Sanusi ζήτησε και έλαβε βοήθεια από χιλιάδες οθωμανούς για να πολεμήσουν μαζί με τους στρατιώτες τους, που καθοδηγούνταν από πανύψηλες προσωπικότητες όπως ο Κεμάλ Ατατούρκ. Οι ειδήσεις ότι οι Ιταλοί επιτέθηκαν στη Λιβύη ενεργοποίησαν τους Οθωμανούς, που έστειλαν μέσω της Αλεξάνδρειας κρυφή αποστολή με μεταμφιεσμένους θρησκευτικούς φοιτητές, μεταξύ των οποίων και ο Μουσταφά Κεμάλ. Το ταξίδι του γκρουπ στην Τρίπολη ξεκίνησε στα μέσα Νοεμβρίου. Ο Μουσταφά Κεμάλ αρρώστησε και, όπως αναφέρουν οι Τούρκοι ιστορικοί, τον άφησαν να μείνει με έναν Έλληνα γιατρό, τον Ακάτη. Ο ίδιος δεν μπόρεσε να φύγει από την Αλεξάνδρεια μέχρι την 1η Δεκεμβρίου 1911 και πήγε να υπηρετήσει υπό την ηγεσία του Ενβέρ Πασά στην επαρχία Ντερν. Ο Μουσταφά Κεμάλ τραυματίστηκε σοβαρά στο μάτι κατά την πιο έντονη περίοδο του πολέμου.
Ο Νταβούτογλου προειδοποίησε
Στο βιβλίο του «Στρατηγικό Βάθος», το μανιφέστο του νεο-οθωμανισμού, ο Αχμέτ Νταβούτογλου έγραφε συγκεκριμένα: «Η υπεράσπιση της Τρίπολης, προς την οποία πραγματοποιήθηκαν οι στρατιωτικές αποστολές (των Οθωμανών) υπό δυσχερείς συνθήκες και κατά τη δυσκολότερη περίοδο που αντιμετώπισε με έναν υπεράνθρωπο τρόπο το Οθωμανικό κράτος, ήταν η τελευταία υπερπόντια στρατιωτική επιχείρηση, αποτέλεσμα μιας συνεχιζόμενης στρατηγικής συνείδησης παγκόσμιας κλίμακας, έχουσα άξονα την εγγύς ηπειρωτική περιοχή».
Σε άλλο σημείο, γενικά για τη σημασία της Βόρειας Αφρικής και τη Μεσόγειο, σημειώνει χαρακτηριστικά: «Η Τουρκία είτε για να αποκτήσει ένα διεθνές πεδίο επιρροής στα βάθη της Αφρική είτε για να αποκτήσει δικαίωμα λόγου στις ισορροπίες της Μεσογείου, είναι αναγκασμένη να εγκαθιδρύσει μια στρατηγική γέφυρα μεταξύ της πολιτικής της για την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή ως τμήμα της πολιτικής της για την εγγύτερή της θαλάσσια περιοχή και των πολιτικών της για τα Βαλκάνια και την Αδριατική, που είναι μέρος της πολιτικής της για την εγγύς χερσαία περιοχή της, προκειμένου από τη συγκεκριμένη στρατηγική οπτική γωνία να υποστηρίξει τις πολιτικές της για την κεντρική Μεσόγειο και τη Βόρεια Αφρική».
Το δίλημμα της Ε.Ε.
Οι Τούρκοι λαμβάνουν πολύ σοβαρά τους συμβολισμούς της ιστορίας και σήμερα βλέπουν και γράφουν ότι η ιστορία του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου επαναλαμβάνεται, αν και σε διαφορετική μορφή. Αυτήν τη φορά ως εισβολέα βλέπουν όχι την Ιταλία αλλά τον Στρατάρχη Χαφτάρ, ο οποίος προσπαθεί να καταλάβει την Τρίπολη, μια πόλη η οποία για τους Τούρκους έχει μεγάλη ιστορική και συμβολική αξία.
Ο μεγάλος ηττημένος από την απώλεια της Λιβύης δεν θα είναι μόνο η Ελλάδα αλλά και ολόκληρη η Ευρώπη. Η παθητικότητα που επιδεικνύει η ΕΕ στο να λάβει δραστικά πραγματικά μέτρα καθιστά τους Ευρωπαίους ακόμη πιο ευάλωτους στον εκβιασμό των Τούρκων για τους μετανάστες, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Ενώ η ΕΕ όλα τα προηγούμενα χρόνια ήταν απασχολημένη βλέποντας τη Ρωσία ως τη μεγαλύτερη απειλή από τον Βορρά επέτρεψαν, λόγω αδυναμίας, ένας πραγματικά απειλητικός εχθρός στον Νότο να μεγαλώσει στον κόρφο τους.
Η Τουρκία είναι ο πραγματικός εχθρός που απειλεί τόσο τα ευρωπαϊκά συμφέροντα όσο και την ενδοευρωπαϊκή σταθερότητα. Σήμερα η Λιβύη βρίσκεται σχεδόν υπό νεο-οθωμανική κυριαρχία και, αν δεν ληφθούν αποφασιστικά μέτρα ανάσχεσης, τότε η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία θα είναι ο επόμενος στόχος των «γενίτσαρων» του Ερντογάν.
Μάριος Πούλλαδος