Γραφείο Φώτης Δημητρόπουλος
Φιλόλογος
ΜΥΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ «ΑΓΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟΥ»
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ
Κυκλοφόρησε πρόσφατα το μυθιστόρημα της Αναστασίας Δημητροπούλου (συνωνυμία με τον υπογράφοντα) με τίτλο «ΣΤΗΝ ΑΓΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟΥ». Και ομολογώ ότι παρόλες τις επιφυλάξεις μου απέναντι στην υπερπληθώρα των ερωτικών μυθιστοριών η συγγραφέας κατάφερε να με παρασύρει σε μιά ενδελεχή ανάγνωση του πονήματός της όχι τόσο για την προσεγμένη και πλούσια γλωσσική και εκφραστική του πληρότητα και γενικότερα τις αρετές του λόγου, άκρως επικοινωνιακού και οπωσδήποτε αντικατοπτρίζοντος πλούτο συναισθημάτων, όσο για τα πάσης φύσεως μυστικά, ηθικά – ψυχολογικά – κοινωνικά και άλλα τα οποία με λογοτεχνική μαεστρία αφήνει η Δημητροπούλου τον αναγνώστη να ανακαλύψει αποκωδικοποιώντας το μύθο μιας ίσως φαινομενικά συνήθους και τυπικής ή “κλασσικής” ιστορίας αγάπης.
Πράγματι η ανάγνωση του μυθιστορήματος ωθεί όχι μόνο στην αγκαλιά ενός φθινοπώρου αλλά και στην αγκαλιά των μεγάλων μυστικών γύρω από τα οποία περιστρέφεται ο άνθρωπος, παλεύοντας ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι αναζητώντας την αποκάλυψη της αλήθειας (όσο οδυνηρή κι αν είναι) και ιχνηλατώντας ως τραγικός Οιδίποδας τη μοίρα του στη ζωή. Και θα αδικούσε κανείς το μυθιστόρημα και τη γραφή του αν στεκόταν στις θαυμάσιες σκηνές που ως ζωντανή κινηματογραφική ταινία αναμφισβήτητα εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια του και προκαλούν όχι μόνο αισθητική αλλά και συναισθηματική συγκίνηση όπως θλίψη, πόνο, αγωνία, αγανάκτηση, θυμό, απογοήτευση, ανακούφιση, χαρά και άλλα, προκαλώντας συμμετοχή στα τεκταινόμενα.
Και έχω τη γνώμη ότι ο κατ’ εξοχήν πρωτότυπος τρόπος της αφήγησης φωτίζοντας βαθύτερα το μύθο συμβάλλει αποφασιστικά στην αποκάλυψη του ήθους των ηρώων αφενός και στην ανακάλυψη των μυστικών του μύθου αφετέρου. Και ποιος είναι αυτός; Η Δημητροπούλου εγκαταλείπει την τριτοπρόσωπη και τη μονοπρόσωπη διήγηση στην ιστορία της. Επιλέγει αριστοτεχνικά δύο φωνές: Εκείνου και Εκείνης. Ο άντρας και η γυναίκα διηγούνται τα γεγονότα – ημερολογιακά μάλιστα και αυτοβιογραφικά από το Σεπτέμβριο 2007 ίσαμε τον Ιούνιο 2017 – ο καθένας με τη σειρά του και από τη σκοπιά του, αντιθετικά ή συμπληρωματικά αφήνοντας τον αναγνώστη να διακρίνει και να κατακρίνει ενδεχομένως τόσο τον ψυχικό λαβύρινθο και άνδρα και γυναίκας όσο και τα κίνητρα και τα αποτελέσματα της δράσης τους. Φωτίζεται τρόπον τινά από δυό προβολείς πληρέστερα η όλη εξέλιξη της πλοκής, εκτίθεται η οπτική γωνία από την οποία οι δύο πρωταγωνιστές αντιλαμβάνονται και αντιμετωπίζουν τα γεγονότα, ο ένας τα συναισθήματα και τις πράξεις του άλλου – φυσικά και τη σχέση τους – και επιτρέπεται τελικά στον αναγνώστη να χαρεί τη σύνθεση της θέσης και αντίθεσης ως δικής του, ως δικό του επίτευγμα. Κι’ αυτό είναι το κατόρθωμα της συγγραφέως. Η κινητοποίηση του αναγνώστη της και η συμμετοχή του σ’ αυτό το παιχνίδι της διαλεκτικής.
Της διαλεκτικής που οδηγεί νομοτελειακά στην αποκρυπτογράφηση των μυστικών. Γιατί πίσω από μία νεαρή έξυπνη γυναίκα με κάποια δόση ωραιοπάθειας και κάποιες τυχοδιωκτικές βλέψεις και πίσω από κάποιο δραστήριο γόνο μιας πατερναλιστικής οικογένειας μεγαλοεπιχειρηματιών που χρησιμοποιεί πυγμή πλούτου και δίκαιο ισχυροτέρου αν χρειαστεί, δεν αποκλείεται να φυτρώσει στο πολύβουο Παρίσι σπόρος έρωτα. «Ο έρωτας είναι ένας σπόρος. Τον φυτεύεις και περιμένεις να αναπτυχθεί… στο χώμα της καρδιάς … στις αχανείς εκτάσεις της ψυχής…» όπως γράφει η Α.Δ. Και δεν αποκλείεται ο έρωτας για τα επιφαινόμενα να οδηγήσει στον έρωτα για την πεμπτουσία, στις “σύντηξη των ψυχών” από την ένωση των σωμάτων, του έρωτα της αγάπης. Και νομίζω ότι η συγγραφέας με τον τρόπο γραφής της, αφήνοντας τους ήρωες να αποκαλύπτουν ξεχωριστά και διαλεκτικά παρελθόν και στόχους ή στοχασμούς τους για το παρόν και το μέλλον – μολονότι δείχνουν να ικανοποιούνται από την αυτάρκεια του ερωτικού παρόντος – κατορθώνει να αντιληφθεί ο αναγνώστης ότι η ουσία της ηθικής προσωπικότητας δεν είναι να υποτάξει τη βούλησή του και τη διαγωγή του μόνο στην ορμή της ζωής, στα παραγγέλματα των βιολογικών νόμων από τη μία ή μόνο σε καθολικούς και γενικευμένους νόμους αναγκαιότητας, της Καντιανής ηθικής και λογικής, αν θέλετε, από την άλλη.
Η δράση των ηρώων της Δημητροπούλου οι μεταπτώσεις, αποφάσεις τους, αυτό ακριβώς διαπραγματεύονται. Κινούνται πέρα από την εκπλήρωση ενός τυπικού χρέους και πέρα από τον φυσικό αυτοματισμό της επικράτησης της ζωτικής ορμής απέναντι στην ψυχή. Και κατά τη γνώμη μου, με την αυτοσυνειδησία τους – όπως παρουσιάζεται στο μυθιστόρημα – κατακτούν την ελευθερία τους, την ηθική ελευθερία. Και εδώ ακριβώς βρίσκεται ένα από τα μεγάλα μυστικά που ανακαλύπτει κανείς “στην αγκαλιά του φθινοπώρου”. Βρίσκεται χωρίς να το καταλάβει στην αγκαλιά της ηθικής πάλης που συνυφαίνεται με τον Έρωτα. Γιατί ο Έρωτας είναι άθλημα ζωής και ελευθερίας και το άθλημα συνεπάγεται τραγικότητα. Ο κεντρικός ήρωας – ο Ιάσονας – είναι τραγικό πρόσωπο γιατί έχει επίγνωση της τραγικότητάς του. Γνωρίζει δηλαδή την κρυψίνοια, το ψέμα και την προδοσία της μητέρας των παιδιών του όπως γνωρίζει και τις πατριαρχικές – προφητικές σε πολλά – συμβουλές – κανόνες του πατέρα του. Και η ηρωίδα, η Ηρώ – με το βεβαρημένο οικογενειακό παρελθόν – έχει επίγνωση της συζυγικής αντίδρασης. Και οι δύο έχουν επίγνωση πλέον ότι ένα καυτό φιλί κι ένα τρυφερό χάδι δεν ξεγυμνώνουν μόνο τα σώματα αλλά και τους χαρακτήρες. Έχουν επίγνωση ότι ο Έρωτας δεν κυλάει μόνο πάνω σε ένα στρωμένο με ροδοπέταλα πεντάγραμμο του Στράους που αναγράφει το αυτοκρατορικό βαλς αλλά και σε νότες έντασης, τραγικότητας και επιβλητικότητας όπως εκείνες του Μπετόβεν ή του Σοστακόβιτς. Γιατί ο ουρανός που σκεπάζει τον Έρωτα δεν είναι πάντα ξάστερος και γαλανός αλλά και πένθιμος και φοβερός.
Γενικά το μυθιστόρημα της Δημητροπούλου αγκαλιάζει έναν έρωτα πολλών φθινοπώρων γιατί στέκεται πολύ κοντά στη ζωή – την αληθινά ερωτική – με τις θύελλές της και την τραγικότητά της που απαιτεί το μεγάλο Ναί ή το μεγάλο Όχι “της συν-χώρησης” για να ξεπεραστεί η δοκιμασία της αντοχής του. Και έχω τη γνώμη ότι ένα από τα μεγάλα ηθικά μυστικά (γιατί το μυθιστόρημα κρύβει και πολλά ψυχολογικά και κοινωνικά) είναι αυτό που κρύβεται στην παρακλητική προσταγή «αγάπα με» της ηρωίδας. Αυτό δηλαδή που – χωρίς να το αναφέρει η συγγραφέας παραπέμπει ευθέως στον “Ύμνο της Αγάπης” (της Α’ προς Κορινθίους του Αποστόλου Παύλου) “Εάν … αγάπην μη έχω ουδέν ειμί … Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται, η αγάπη ου ζηλοί…” Είναι η αγάπη πάλη και άθλημα που φτάνει στο νήμα της ελευθερίας. Αυτή που η Δημητροπούλου παρουσιάζει με την μεγαλοψυχία της συγγνώμης – συν-χώρησης.
Άρθρο του εκπαιδευτικού και Συγγραφέα Φώτη Δημητρόπουλου στην Εφημερίδα Γνώμη των Πατρών.
