Ναυτικοί σε αναγκαστική καραντίνα λόγω κορoνοϊού

Χιλιάδες είναι οι ναυτικοί που παραμένουν ακινητοποιημένοι εν πλω: Εξαιτίας των περιορισμών κατά του κορονοϊού, δεν είναι εφικτό να αντικατασταθούν από άλλα πληρώματα και να επαναπατριστούν.

Η διεθνής ερευνητική αποστολή που μετέφερε το γερμανικό πλοίο Polarstern στην Αρκτική έχει προκαλέσει τελευταία μεγάλο ενδιαφέρον και όχι μόνο στους κύκλους των επιστημόνων. Η έρευνα θα έπρεπε κανονικά να είχε σταματήσει τον Απρίλιο. Αλλά η αντικατάσταση των 100 επιστημόνων που βρίσκονταν εν πλω απέτυχε εξαιτίας των ταξιδιωτικών περιορισμών που επιβλήθηκαν κατά της εξάπλωσης της πανδημίας. Το πρόβλημα τελικά επιλύθηκε μετά από τρεις εβδομάδες. Δύο άλλα πλοία, το Sonne και το Maria S. Merian μετέφεραν τους ερευνητές από το Μπρεμερχάβεν στο Σπιτσμπέργκεν, όπου και παρέμειναν για δύο εβδομάδες σε υποχρεωτική καραντίνα.
Όμως αυτή η επιτυχημένη τελικά επιχείρηση μεταφοράς επιστημόνων από την Αρκτική στη Γερμανία δεν αποτελεί τον κανόνα και στον κόσμο των ναυτικών, που πλήττεται έντονα τους τελευταίους μήνες εξαιτίας της πανδημίας. Η Ένωση Γερμανών Εφοπλιστών (VDR) διαμαρτυρήθηκε για την επισφαλή κατάσταση των ναυτικών με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Ναυτικών, που έχει καθιερωθεί να γιορτάζεται στις 25 Ιουνίου. «Το ότι οι αλλαγές πληρώματος δεν διασφαλίζονται ακόμη σε επαρκή βαθμό, δημιουργεί μια μη βιώσιμη ατάσταση», δήλωσε ο Άλφρεντ Χάρτμαν πρόεδρος της Ένωσης Γερμανών Εφοπλιστών.
Ναυτικοί υπό μεγάλη πίεση
Όπως ανέφερε στη DW η Μάγια Σβιγκερχάουζεν-Λυτ, εκπρόσωπος του συνδικάτου Verdi για θέματα ναυτιλιακής οικονομίας, η κατάσταση έχει ελαφρώς βελτιωθεί τις τελευταίες εβδομάδας. Ωστόσο πολλοί ναυτικοί εξακολουθούν να παραμένουν σε πλοία χωρίς να μπορούν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Ναυτιλίας (ΙΜΟ) και της Διεθνούς Ομοσποδνίας Εργαζομένων στις Μεταφορές (ΙΤF) υπολογίζεται ότι 120.000 με 150.000 ναυτικοί βρίσκονται σε καθεστώς αναμονής στις θέσεις εργασίας τους μέχρι να πάρουν το πράσινο φως για να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Η εκπρόσωπος του Verdi προσθέτει επίσης ότι αντιστοίχως πολλοί ναυτικοί περιμένουν εναγωνίως να επιστρέψουν στις θέσεις εργασίας τους, επειδή η πανδημία τους βρήκε στο σπίτι.
Σοβαρά προβλήματα για τον κλάδο
Οι εργαζόμενοι σε πλοία δουλεύουν υπό καθεστώς αντικατάστασης, ώστε να μην πρέπει να βρίσκονται διαρκώς εν πλω. Πρόκειται για ένα καρουζέλ εργαζομένων και αλληλοεξαρτώμενων υπηρεσιών. Πάνω από 1,2 εκατομ. ναυτικοί εργάζονται σε περίπου 55.000 εμπορικά πλοία παγκοσμίως και περίπου 200.000 εξ αυτών αντικαθίστανται ανά μήνα από νέα πληρώματα. Πλέον όμως μέχρι τώρα καθιερωμένο μοντέλο εργασίας έχει διαταραχθεί. Η πανδημία του κορωνοϊού συνεπάγεται κατά τόπους διαφορετικούς κανόνες και περιορισμούς, ενώ μεταβάλλονται και οι ρυθμίσεις που αφορούν τη βίζα. Επίσης σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχει η δυνατότητα μεταφοράς ναυτικών αεροπορικώς στις εστίες τους.
Παράλληλα, σοβαρά είναι και τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολλοί ναυτιλιακοί όμιλοι. «Εάν η κατάσταση δεν αλλάξει, οι εφοδιαστικές αλυσίδες θα σπάσουν, επειδή τα πλοία δεν θα μπορούν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους», ανέφερε ο Χάρτμαν. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 90% των εμπορευμάτων παγκοσμίως μεταφέρονται διά θαλάσσης.
Έκκληση για βοήθεια στους ναυτικούς… και από τον Πάπα
Για όσους ναυτικούς έχουν μείνει εγκλωβισμένοι σε πλοία, τα προβλήματα είναι έντονα και σε ψυχολογικό και συναισθηματικό επίπεδο, ενώ δεν λείπουν οι διαπληκτισμοί. Η απογοήτευση είναι κυρίαρχη. Σημαντική είναι πάντως η στήριξη που λαμβάνουν από ιδιώτες στα λιμάνια που προσαράζουν, ακόμη και από την εκκλησία. Μάλιστα ενδιαφέρον προκαλεί μια παγκόσμια εκστρατεία υποστήριξης των ναυτικών, που έχει ξεκινήσει μέσω του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας, του ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες αλλά και του Πάπα Φραγκίσκου.
Κάποιες πρώτες επιτυχίες καταγράφονται ήδη. Όπως αναφέρει η εκπρόσωπος του Verdi, «στον τομέα της κρουαζιέρας καταφέραμε να συνεχιστεί η καταβολή των βασικών μισθών στη Γερμανία και για τον στόλο της TUI». Ωστόσο το αβέβαιο εργασιακό καθεστώς για τους εργαζόμενους σε πλοία συχνά γίνεται αφόρητο, ενώ ολοένα συχνότερα καταγράφονται και αυτοκτονίες. Όπως σημειώνει η ίδια, αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, αφού σύφμωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ για το 2019, είναι γνωστό ότι στον τομέα καταγράφεται εργασιακή υπερφόρτωση και αυξημένος κίνδυνος αυτοκτονιών.
Περίπλοκο νομικό καθεστώς
Επίσης η νομική κατάσταση των ναυτικών είναι ιδιαίτερα περίπλοκη. Σε γερμανικά πλοία για παράδειγμα δεν εργάζονται μόνο Γερμανοί υπήκοοι, αλλά υπάρχουν συνάδελφοί τους από πολλές χώρες, συχνά από την Ασία. Επίσης γερμανικά πλοία πλέουν συχνά με διαφορετική σημαία. Συχνή είναι η χρήση σημαίας κρατών της Αφρικής ή της Καραϊβικής, όπου τα κριτήρια είναι πιο χαλαρά και οι οικονομικοί όροι πιο ευνοϊκοί. «Πολλά κράτη σπάνια αναλαμβάνουν την ευθύνη υπεράσπισης των ναυτικών που βρίσκονται σε πλοία, τα οποία έχουν νηολογηθεί με τη σημαία τους» σημειώνει η Σβιγκερχάουζεν-Λυτ αναφερόμενη πχ. στον Παναμά, τα νησιά Μάρσαλ ή τη Μάλτα. Η ίδια θεωρεί σημαντική, τέλος, την ανάληψη δράσης αλλά και την άσκηση πιέσεων από τους Γερμανούς πολιτικούς με στόχο την προστασία των ναυτικών και τη διασφάλιση των όρων εργασίας τους – σε περίοδο πανδημίας και μη.
Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών: Αίτημα για εξομάλυνση των διαδικασιών επαναπατρισμού και αντικατάστασης των πληρωμάτων
Tην άμεση ανάγκη να εξομαλυνθούν οι διαδικασίες για επαναπατρισμό και αντικατάσταση των πληρωμάτων που, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, παραμένουν εγκλωβισμένα, υπογραμμίζει σε ανακοίνωσή της η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών.
«Προκειμένου η ναυτιλία να μπορεί να εκπληρώνει το ρόλο της, οι ναυτιλιακές εταιρείες θα πρέπει να είναι σε θέση να επανδρώνουν με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα τα πλοία τους και να πραγματοποιούν τις απαραίτητες αλλαγές πληρωμάτων.
Ωστόσο, μέχρι τώρα και, παρά τις παρεμβάσεις των φορέων της διεθνούς ναυτιλίας και πολλών ναυτιλιακών χωρών μεταξύ των οποίων και της ελληνικής κυβέρνησης, οι ποικίλοι ισχύοντες περιορισμοί των μετακινήσεων ανά τον κόσμο εμποδίζουν τις αλλαγές των πληρωμάτων», αναφέρει η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ).
Προσθέτει ότι η ΕΕΕ από την πρώτη στιγμή ανέδειξε την αναγκαιότητα οι έχοντες αρμοδιότητα διεθνώς να διευκολύνουν την απρόσκοπτη διακίνηση των ναυτικών ανά τον κόσμο με γνώμονα πάντοτε την ασφάλεια και την υγεία τους και ζήτησε να χαρακτηριστούν οι ναυτικοί «ουσιώδεις εργαζόμενοι» προκειμένου να εξασφαλιστεί η ελεύθερη μετακίνησή τους.
Επίσης η Ένωση χαιρετίζει την πρόσφατη κοινή διακήρυξη 13 χωρών, μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας, με την οποία αναγνωρίζεται με τον πλέον εμφατικό τρόπο η αναγκαιότητα ουσιαστικής επίλυσης του προβλήματος εναλλαγής των πληρωμάτων.
Ο πρόεδρος της ΕΕ Θεόδωρος Βενιάμης σε δήλωσή του τόνισε:
«Εκπροσωπώντας την ελληνική ναυτιλιακή οικογένεια που αποτελεί το 20% της διεθνούς ναυτιλίας, νιώθω την υποχρέωση για μία ακόμη φορά να απευθυνθώ στις αρμόδιες αρχές όλων των χωρών που φέρουν αποκλειστικά την ευθύνη και να ζητήσω να διευκολύνουν, με την υιοθέτηση ρεαλιστικών και πρακτικών διαδικασιών, τις ναυτιλιακές εταιρείες να πραγματοποιούν απρόσκοπτα τις απαραίτητες αλλαγές πληρωμάτων.
Οι ναυτικοί μας, η ψυχή των πλοίων μας, όλη αυτή την δύσκολη και πρωτόγνωρη περίοδο στάθηκαν σαν αληθινοί ήρωες της θάλασσας, στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας να εξασφαλισθεί η απρόσκοπτη λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Τώρα είναι η ώρα των κυβερνήσεων να παρέμβουν, για να γυρίσουν οι ναυτικοί ασφαλείς στα σπίτια τους και άλλοι συνάδελφοί τους να αναλάβουν να συνεχίσουν το σπουδαίο έργο τους».
πηγή: DW, ΑΠΕ-ΜΠΕ