Μελίντα Γκέιτς: Το κόστος της πανδημίας για τις γυναίκες

Εάν η πανδημία σταματήσει την πρόοδο προς την ισότητα των φύλων, το κόστος θα μετράται σε τρισεκατομμύρια: ακόμη και μια τετραετής αναμονή για την λήψη νέων μέτρων για την βελτίωση της ισότητας θα διαγράψει 5 τρισεκατομμύρια δολάρια σε ευκαιρίες από το παγκόσμιο ΑΕΠ το 2030.

Ξεκίνησε ως μια μυστηριώδης ασθένεια, ένας νέος κορωνοϊός που σύντομα ορίστηκε ως SARS-CoV-2. Καθώς οι χώρες έκλεισαν τις οικονομίες τους για να επιβραδύνουν την διάδοση της ασθένειας, μετατράπηκε επίσης και σε μια παγκόσμια ύφεση. Τότε, τον Απρίλιο, τα Ηνωμένα Έθνη προειδοποίησαν για μια άλλη διάσταση στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης -μια «σκιώδη πανδημία» βίας κατά των γυναικών που μαινόταν πίσω από κλειστές πόρτες.
Η ιστορία διδάσκει ότι τα κρούσματα της νόσου -από το AIDS έως τον Ζίκα και μέχρι τον Έμπολα- εξελίσσονται με μια ορισμένη άσχημη προβλεψιμότητα. Καθώς μολύνουν τις κοινωνίες, εκθέτουν και εκμεταλλεύονται τις υπάρχουσες δυνάμεις περιθωριοποίησης, αναζητώντας τα ρήγματα του φύλου, της φυλής, της κάστας και της τάξης. Δεν είναι τυχαίο, για παράδειγμα, ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες οι μαύροι Αμερικανοί πεθαίνουν με δυσανάλογα [υψηλά] ποσοστά [1]. Ή ότι παρόλο που περισσότεροι άντρες πεθαίνουν από την COVID-19, την ασθένεια που προκαλείται από τον νέο κορωνοϊό, οι ευρύτερες επιπτώσεις αυτής της κρίσης απειλούν να επηρεάσουν δυσανάλογα την ζωή και τα προς το ζην των γυναικών.
Κάθε μέρα φέρνει νέα παραδείγματα των τρόπων με τους οποίους οι γυναίκες έχουν αφεθεί να μείνουν πίσω με την απάντηση του κόσμου στην πανδημία. Υπάρχουν έγγυες γυναίκες [2] που διώχνονται από υπερφορτωμένα νοσοκομεία˙ οικιακές εργαζόμενες των οποίων το χαμένο εισόδημα δεν θα αντικατασταθεί από τονωτική χρηματοδότηση ˙ έφηβα κορίτσια που δεν μπορούν να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους στο Διαδίκτυο, επειδή οι κοινότητές τους συνοφρυώνονται όταν βλέπουν ένα κινητό τηλέφωνο στα χέρια μιας γυναίκας.
«Αδιαφορία για το φύλο δεν σημαίνει ουδετερότητα ως προς το φύλο» (“Gender-blind is not gender-neutral”) είναι ένα μότο μεταξύ των υπερασπιστών των γυναικών και των κοριτσιών. Σε αυτήν την κρίσιμη εποχή, πρέπει επίσης να είναι μια πρόσκληση για δράση. Εάν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αγνοούν τους τρόπους με τους οποίους η ασθένεια και οι επιπτώσεις της επηρεάζουν διαφορετικά τους άνδρες και τις γυναίκες, κινδυνεύουν να παρατείνουν την κρίση και να επιβραδύνουν την οικονομική ανάκαμψη. Αλλά εάν χρησιμοποιήσουν αυτήν την κατάσταση έκτακτης ανάγκης ως ευκαιρία για να αντικαταστήσουν τα παλιά συστήματα με νέα και καλύτερα, οι χώρες μπορούν να γίνουν ξανά πιο ευημερούσες, πιο προετοιμασμένες και με μεγαλύτερη ισότητα.
ΤΟ ΣΙΩΠΗΛΟ ΚΟΣΤΟΣ
Σχεδόν με κάθε μέτρο, δεν υπήρξε ποτέ ασφαλέστερη περίοδος για να είσαι έγκυος στην Σιέρα Λεόνε από όσο ο Φεβρουάριος του 2014. Το σύστημα υγείας της χώρας ήταν ιστορικά ένα από τα χειρότερα στον κόσμο, αλλά το ποσοστό μητρικών θανάτων είχε μειωθεί περισσότερο από 50% από το 1990, και κάποιο επίπεδο προγεννητικής φροντίδας ήταν σχεδόν καθολικό. Στην συνέχεια, τον Μάρτιο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε την επιδημία Έμπολα [3] στην περιοχή και η πρόοδος άρχισε να ξηλώνεται. Μέχρι τον Νοέμβριο, θα μπορούσατε να σχεδιάσετε την ιστορία με δύο τρομερές καμπύλες: μια που έδειχνε εκθετική αύξηση των περιπτώσεων Έμπολα˙ μια άλλη που έδειχνε αντίστοιχη συντριβή στον αριθμό των εγκύων που λάμβαναν φροντίδα.
Όταν τελείωσε η κρίση, ο σιωπηλός αριθμός θανάτων γυναικών και μωρών ήταν ακόμη υψηλότερος από τον επίσημο: 3.589 άτομα [4] στην Σιέρα Λεόνε είχαν σκοτωθεί από τον ίδιο τον ιό Έμπολα. Ο αριθμός των επιπλέον νεογνών και μητέρων που πέθαναν κατά τον τοκετό ήταν κάπου μεταξύ 3.593 και 4.936.
Αυτό κάνουν οι επιδημίες: όχι μόνο συγκλονίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα [του ανθρώπου] αλλά συγκλονίζουν και τα συστήματα υγείας. Και επειδή τα μέρη αυτών των συστημάτων που αφιερώνονται στην φροντίδα των γυναικών είναι συχνά τα πιο εύθραυστα και υποχρηματοδοτημένα [5], καταρρέουν πρώτα και ταχύτερα. Τα αρχικά στοιχεία δείχνουν ότι στις χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα, η μείωση της μητρικής φροντίδας κατά την διάρκεια του COVID-19 θα μπορούσε να διεκδικήσει την ζωή έως και 113.000 γυναικών.
Υπάρχει ακόμη χρόνος για να αποφευχθεί ένα τέτοιο αποτέλεσμα. Σε κάθε χώρα -και για κάθε γυναίκα- η σεξουαλική και αναπαραγωγική υγειονομική περίθαλψη πρέπει να χαρακτηριστεί ως «ουσιώδης» (“essential”) υπηρεσία [6]. Ακόμα και κατά την διάρκεια μιας πανδημίας, δεν θα έλεγαν ποτέ σε κάποιον που υποφέρει από καρδιακή προσβολή ότι το να πάει σε θάλαμο έκτακτης ανάγκης είναι προαιρετικό. Ωστόσο, το μήνυμα που λαμβάνουν εκατομμύρια έγκυες γυναίκες κατά την διάρκεια μιας κρίσης είναι ότι είναι εντάξει να γεννήσουν μόνες τους στο σπίτι. Δεν είναι. Κατά την διάρκεια της επιδημίας Έμπολα το 2014, ο μακράν μεγαλύτερος μοχλός της μητρικής θνησιμότητας ήταν το γεγονός ότι οι γυναίκες γεννούσαν όλο και περισσότερο χωρίς ιατρική βοήθεια. Οι υπουργοί Υγείας πρέπει να βρουν τρόπους για να παρέχουν ασφαλή μητρική φροντίδα ακόμη και σε πανδημικές καταστάσεις. Σε ορισμένες χώρες, αυτό μπορεί να σημαίνει τον καθορισμό ξεχωριστών εγκαταστάσεων υγείας -κάποιες για εκείνους που πάσχουν από COVID-19, κάποιες άλλες για μητέρες και νεογέννητα που δεν έχουν COVID. Σε άλλα μέρη, μπορεί να είναι ευκολότερο και ασφαλέστερο να έρθει η εμπειρία της κλινικής στις ίδιες τις μητέρες.
Η προστασία της αλυσίδας εφοδιασμού αντισυλληπτικών είναι επίσης σημαντική. Οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν επίσης ότι η πανδημία θα προκαλέσει να μείνουν χωρίς αντισυλληπτικά επιπλέον 49 εκατομμύρια γυναίκες [7], οδηγώντας σε 15 εκατομμύρια επιπλέον μη προγραμματισμένες εγκυμοσύνες. Μέρος της ευθύνης για την αντιμετώπιση αυτού ανήκει στην διεθνή κοινότητα. Μια μικρή ομάδα χωρών παράγει τα περισσότερα από τα ενεργά πρωτογενή συστατικά για γενικά αντισυλληπτικά, και από τότε που ξέσπασε η πανδημία συσσωρεύουν αυτά τα συστατικά, παρόλο που δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι θα ξεμείνουν. Είναι μια άκαρδη εμπορική πολιτική -και παράλογη επίσης.
Ένα σύστημα υγείας δεν είναι απλώς ένα δίκτυο αλυσίδων εφοδιασμού ή μια δέσμη βασικών υπηρεσιών. Είναι φτιαγμένο από ανθρώπους. Οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας πρώτης γραμμής χρειάζονται εργαλεία για να διατηρηθούν ασφαλείς. Τελικά αυτό θα απαιτήσει να τους δοθεί πρώτη προτεραιότητα σε ένα εμβόλιο COVID-19 [8]. Προς το παρόν, απαιτεί την παροχή εξοπλισμού ατομικής προστασίας που να ταιριάζει. Ο προσωπικός εξοπλισμός προστασίας (personal protective equipment, PPE) που παραδίδεται σε νοσοκομεία και κλινικές είναι συχνά σχεδιασμένος για άνδρες, παρόλο που παγκοσμίως το 70% [9] των εργαζομένων στον τομέα της υγείας είναι γυναίκες. Οι κατασκευαστές πρέπει να διασφαλίσουν ότι παράγουν αρκετό PPE που θα ταιριάζει στα άτομα που έχουν ανάγκη να τον χρησιμοποιήσουν, και τα συστήματα υγείας πρέπει να βεβαιωθούν ότι αγοράζουν αρκετό.
Οι ηγέτες θα πρέπει επίσης να χρησιμοποιήσουν την πανδημία ως έναν εξαναγκαστικό μηχανισμό για να ενσωματώσουν την υγειονομική περίθαλψη των γυναικών. Σε πολλές χώρες χαμηλού εισοδήματος, ένα τυχαίο ημερολόγιο υπαγορεύει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι λαμβάνουν φροντίδα: Η Δευτέρα είναι για εμβολιασμούς, η Τρίτη για προγεννητική φροντίδα, η Τετάρτη για οικογενειακό προγραμματισμό. Αντί να προγραμματίζει ένα ραντεβού, μια γυναίκα αναμένεται να εμφανιστεί ταυτόχρονα με όλους τους άλλους που χρειάζονται κάποια υπηρεσία, περνά όλη την ημέρα περιμένοντας την σειρά της και στην συνέχεια επιστρέφει ξανά το επόμενο πρωί για να το κάνει πάλι από την αρχή. Αυτός ο μαζικός προγραμματισμός δεν είχε νόημα ποτέ, και είναι ακόμη λιγότερο χρήσιμος κατά την διάρκεια μιας πανδημίας, όταν κανείς δεν πρέπει να ξοδεύει χρόνο σε ένα πολυσύχναστο χώρο αναμονής πιο πολύ από όσο είναι απαραίτητο.
Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου ΕΔΩ.
Η MELINDA GATES είναι συν-πρόεδρος του Ιδρύματος Bill & Melinda Gates.