ΤΟ ΞΕΠΟΥΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΙΔΕΑΣ

«Η έκρηξη της πανδημίας έχει ενισχύσει και πάλι τους υπέρμαχους του έθνους-κράτους στην Ευρώπη». Δεν είναι λίγοι εκείνοι που βλέπουν πλέον ότι θα ενισχυθούν ακόμα περισσότερο οι φυγόκεντρες τάσεις.

Από τον Μιχάλη Ψύλο
«δημοκρατία»
Ποια είναι, άραγε, η τιμή της Ευρώπης; Σαράντα, 50, 60 δισεκατομμύρια ευρώ; Κι όμως! Τόσα χώριζαν επί τέσσερις ημέρες τους 27 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης για να κλείσουν τη συμφωνία!
Τελευταία προσφορά: 390 δισεκατομμύρια μη επιστρεπτέες επιχορηγήσεις στις χώρες που επλήγησαν σφοδρότερα από την πανδημία, έλεγε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ τα ξημερώματα της Δευτέρας στους ξενυχτισμένους ηγέτες. Οχι πάνω από 350 δισεκατομμύρια απαντούσαν με μία φωνή οι τέσσερις «φειδωλοί», που στο μεταξύ έγιναν πέντε με τη συμμετοχή και της Φινλανδίας. Και όλοι μαζί συνέχιζαν να παίζουν την… κολοκυθιά. Με τον Σαρλ Μισέλ να τους παρακαλεί να συμφωνήσουν για να μη βγουν το πρωί οι «Financial Times» με πρωτοσέλιδο ότι απέτυχε η Ευρώπη. Και οι επενδυτές το εκλάβουν ως άσχημο μήνυμα και επιτεθούν στις αγορές!
Ηταν τόσο ηλεκτρισμένη η ατμόσφαιρα που την πλήρωσε ο Αυστριακός καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς όταν βγήκε για λίγο από την αίθουσα για να τηλεφωνήσει. «Βλέπετε; Δεν τον νοιάζει. Δεν θέλει να ακούσει τους άλλους, η στάση του είναι κακή» φώναξε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, χτυπώντας το χέρι του στο τραπέζι!
Πολύ σωστά το λέει το γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel»: «Πρώτα τα δισεκατομμύρια και μετά η ηθική».
Τι κι αν η πανδημία εξακολουθεί να σαρώνει και οι επιπτώσεις της στην οικονομία και την κοινωνία θα είναι σε λίγο εφιαλτικές! «Αν δείτε τη λέσχη των Ευρωπαίων ηγετών από απόσταση -για παράδειγμα από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή την Κίνα- θα μπερδευτείτε» γράφει η γερμανική Sόddeutsche Zeitung. «Ελέγχει αυτή η ήπειρος τις προτεραιότητές της; Η απάντηση είναι σαφής: Οχι. Μία από τις πιο τολμηρές εφευρέσεις της μεταπολεμικής πολιτικής διαλύεται στη σύνοδο αυτή» προσθέτει η γερμανική εφημερίδα. «Το πιο πιθανό θύμα αυτού του πόκερ των δισεκατομμυρίων θα είναι τα ίδια τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ενωσης» γράφει το «Der Spiegel».
Αν ο Ζαν Μονέ και οι άλλοι πατέρες της «ευρωπαϊκής ιδέας» έβλεπαν αυτή την τραγωδία σίγουρα θα το είχαν ξανασκεφτεί πολύ να υλοποιήσουν την ιδέα της Ευρωπαϊκης Ενωσης. «Το διαπραγματευτικό παζάρι στις Βρυξέλλες δείχνει ότι η Ε.Ε. έχει σχεδόν εξαντλήσει το κοινό της έδαφος» λέει η «Sόddeutsche Zeitung». Ενώ υποτίθεται ότι το Ταμείο Ανάκαμψης είναι όχι μόνο αναγκαίο αλλά και άμεσο για να μην υποκύψει η ευρωπαϊκή κοινωνία στην κρίση, οι πέντε «άθλιοι» του Βορρά αναλώθηκαν σε έναν στενόμυαλο αγώνα διανομής των δισεκατομμυρίων και προσπάθειας επιβολής αυστηρού μνημονιακού ελέγχου στους υπόλοιπους εταίρους που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία.
«Πικρές καταγγελίες, δηλητηριασμένη διάθεση, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων να αντιδρούν εκνευριστικά» γράφει η «Die Welt». «Παρά το γεγονός ότι όλοι γνώριζαν ότι η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας θα ήταν ένα σημάδι διαίρεσης και αδυναμίας και ένα άθλιο μήνυμα στον κόσμο που λέει ότι ακόμη και όταν αντιμετωπίζουμε τις πιο σοβαρές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που μπορεί να φανταστεί κανείς δεν υπάρχει αρκετή διάθεση να κινηθούμε γρήγορα για να βρεθεί λύση» σημειώνει η ισπανική «El Mundo».
H Ιταλική «La Repubblica» αναδεικνύει και μια άλλη διάσταση: «Ολοι αυτοί οι παράξενοι τύποι, που λόγω της πανδημίας περιφέρονται φορώντας μάσκες στις ημι-ερημικές αίθουσες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ανήκουν στα ίδια κόμματα που κυριάρχησαν στα εβδομήντα χρόνια στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή μετά τον πόλεμο. Αλλά πολεμούν ο ένας τον άλλον με την κακομεταχείριση και την επιμονή που αναπτύσσονται μόνο στις χειρότερες οικογενειακές διαμάχες. Είναι το αποτέλεσμα των τεκτονικών μετατοπίσεων που έχουν αναστατώσει βαθιά το ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο».
Και η «μπάλα» τούς παίρνει όλους, δυστυχώς. Δεν είναι τυχαίο ότι στις κυβερνήσεις των τριών από τις πέντε «φειδωλές» χώρες που έβαλαν φωτιά στη σύνοδο ηγούνται σοσιαλδημοκράτες: στη Σουηδία ο πρωθυπουργός είναι ο Σοσιαλδημοκράτης Στέφαν Λόφβεν, ενώ στη Δανία και τη Φινλανδία οι «ομόσταυλές» του Μέτε Φρέντρικσεν και Σάνα Μάριν. Είναι δυνατόν αυτοί οι ηγέτες να θεωρούνται κληρονόμοι του Ούλοφ Πάλμε, όταν έχουν «μολυνθεί» από τον ιό της κοινωνικής αναισθησίας για τους άλλους εταίρους και της απουσίας ουσιαστικής αλληλεγγύης;
Η απάντηση είναι απλή: Ολοι ενδιαφέρονται πλέον μόνο για το έθνος-κράτος τους. Ο επικεφαλής των «αθλίων» Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε, που έχει μετατρέψει τη χώρα του σε πολυεθνικό παράδεισο για τις αμερικανικές πολυεθνικές, κατακλέβοντας έτσι τους υπόλοιπους εταίρους, για το μόνο που ενδιαφέρεται είναι η επανεκλογή του στις βουλευτικές εκλογές του προσεχούς Μαρτίου στην Ολλανδία.
Στην ιστορία αυτή η Σύνοδος Κορυφής θα παραμείνει ως «μία αφήγηση ”κακού” Μάρκ Ρούτε, του ιπτάμενου Ολλανδού, που με την αδιαλλαξία του κράτησε την Ευρώπη υπό έλεγχο» γράφει η ιταλική «Corriere della Sera».
«Είναι ο ηθικός ηγέτης και η αιχμή του δόρατος της ”συμμορίας των τεσσάρων”, της Ολλανδίας, της Αυστρίας, της Δανίας και της Σουηδίας, που υποστηρίζει με όλη την υπεροψία του Καλβινισμού ότι η αλληλεγγύη δεν είναι ποτέ ελεύθερη και όποιος την παρέχει πρέπει να είναι σε θέση να ελέγχει τον τρόπο χρήσης των χρημάτων. Είναι αυτός που προειδοποιεί τις χώρες του Νότου με ένα αιώνιο χαμόγελο, υπενθυμίζοντάς τους ότι δεν μπορούν να ζουν πέρα από τα μέσα που διαθέτουν» προσθέτει η ιταλική εφημερίδα. Μόνο που -για παράδειγμα- το Ρότερνταμ είναι το πρώτο λιμάνι της Ευρώπης ακριβώς γιατί είναι η πύλη εισόδου στην εσωτερική αγορά. Επομένως, το «club Med», όπως οι Βόρειοι αποκαλούν περιφρονητικά τους Νότιους, δεν θα είναι οι μόνες χώρες που θα υποφέρουν από ενδεχόμενη κατάρρευση της Ε.Ε. Αυτός ο κίνδυνος, οικονομικός αλλά και γεωπολιτικός, δεδομένου ότι οι χώρες του Βορρά θα θεωρηθούν υπεύθυνες για το τέλος της ευρωπαϊκής περιπέτειας.
Τι κάνει όμως τον πρωθυπουργό της Ολλανδίας τόσο ισχυρό και σίγουρο; Μια πτυχή ίσως παραβλέφθηκε. Ευρισκόμενος στην εξουσία για δέκα χρόνια, ο Ρούτε χρησίμευε στις ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις ως το «μακρύ χέρι» της Μέρκελ. «Ανέκαθεν λεγόταν ότι η Ολλανδία ήταν η προκεχωρημένη γραμμή της γερμανικής διπλωματίας, με την τελευταία να είναι έτοιμη να θέσει τον νικηφόρο συμβιβασμό» γράφει η «Corriere». Η Γερμανίδα καγκελάριος, παρόλο που συνασπιζόταν με την Ολλανδία και την ομάδα των «φειδωλών» έναντι των «σπάταλων» Νοτίων, άλλαξε στάση το Μάιο, μπροστά στην κλίμακα της κρίσης, και συντάχθηκε με την ιδέα του Μακρόν για μερική αμοιβαιοποίηση των χρεών που προκύπτουν από τις προσπάθειες για ανάκαμψη.
Και τώρα ειδικά που η Μέρκελ ετοιμάζεται να πει το αντίο στην εξουσία, αποφασισμένη να κερδίσει μία θέση στην ιστορία, αλλά και η Γερμανία θέλει να δείξει ένα πιο ευρωπαϊκό προφίλ για να σώσει την πελατειακή της Ευρώπη, το ολλανδικό «τζίνι» αυτονομήθηκε. Διαβλέποντας και τη διαφαινόμενη καταστροφή της Ευρώπης υπέρ του έθνους-κράτους. Γιατί, όπως γράφει το αμερικανικό περιοδικό «Atlantic», «η έκρηξη της πανδημίας έχει ενισχύσει και πάλι τους υπέρμαχους του έθνους-κράτους στην Ευρώπη». Δεν είναι λίγοι εκείνοι που βλέπουν πλέον ότι θα ενισχυθούν ακόμα περισσότερο οι φυγόκεντρες τάσεις.
Αλλωστε -όπως πολύ σωστά επισημαίνει και η γαλλική «Liberation»- «γιατί να μένει κανείς σε ένα κοινό νόμισμα από το οποίο επωφελούνται κυρίως οι χώρες του Βορρά, όπως μαρτυρούν τα μεγάλης κλίμακας εμπορικά πλεονάσματά τους. Και γιατί να παραμένει κανείς σε μια εσωτερική αγορά με σύνορα διάπλατα ανοιχτά, όταν αυτή καταλήγει σε κυριαρχία της Γερμανίας και των άλλων χωρών του Βορρά;»…