Τίποτα δεν χάθηκε στη Χάγη για τις αποζημιώσεις

Της Χρυσάνθης Λαμπροπούλου
Απέρριψε τελικά το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης τις ελληνικές αξιώσεις περί αποζημίωσης των θυμάτων του ναζισμού στο μαρτυρικό Δίστομο, αναγνωρίζοντας στη Γερμανία το δικαίωμα της ετεροδικίας, με βάση το οποίο δεν μπορεί ως κράτος να δικάζεται από δικαστήρια άλλης χώρας.
Με την απόφασή του, η οποία ανακοινώθηκε το μεσημέρι της Παρασκευής και ουσιαστικά θέτει το ελληνικό κράτος ενώπιον των δικών του ευθυνών, το Δικαστήριο της Χάγης αποφάνθηκε ότι η Ιταλία παρέβη τις υποχρεώσεις της
απέναντι στη Γερμανία, επιτρέποντας τη διεξαγωγή δικαστικών διαδικασιών, με αντικείμενο την καταβολή αποζημιώσεων από το Βερολίνο προς τα θύματα ναζιστικών εγκλημάτων. «Το δικαστήριο θεωρεί ότι η άρνηση των ιταλικών δικαστηρίων να αναγνωρίσουν την ασυλία συνιστά παράβαση των υποχρεώσεών τους απέναντι στο γερμανικό κράτος» ανακοίνωσε ο δικαστής Χισάσι Οουάντα, κατά την ανάγνωση της απόφασης σε δημόσια συνεδρίαση στο Μέγαρο της Ειρήνης στη Χάγη. Ο εκπρόσωπος της ΝΔ Γιάννης Μιχελάκης δήλωσε για το θέμα «η απόφαση της Χάγης (που δεν αφορά στην ουσία της υπόθεσης των αποζημιώσεων) δε συμβαδίζει ούτε με τις Ευρωπαϊκές αξίες ούτε με το αίσθημα δικαίου του ελληνικού λαού. Επ’ ουδενί δε θα πρέπει να θεωρηθεί ότι το θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων έχει λήξει» καταλήγει η ανακοίνωση.
Τα αιτήματα των 218 Διστομιτών, οι οποίοι διεκδικούσαν αποζημιώσεις ως θύματα των θηριωδιών του γερμανικού ναζισμού (στις 10 Ιουνίου του 1944), είχε δικαιώσει πρωτόδικα το Μονομελές Πρωτοδικείο Λιβαδειάς το 1997, στον δικαστικό αγώνα του οποίου ηγήθηκε ο αείμνηστος νομικός και ευρωβουλευτής Ιωάννης Σταμούλης. Την απόφαση του δικαστηρίου της Λιβαδειάς είχε επικυρώσει με απόφασή του ο Αρειος Πάγος, επιδικάζοντας 28.000.000 ευρώ στα θύματα του Διστόμου. Αδυνατώντας, ωστόσο, να εκτελέσει την απόφαση στην Ελλάδα, κάτι που απαιτείται άδεια από τον υπουργό Δικαιοσύνης, ο Σταμούλης είχε απευθυνθεί στην ιταλική δικαιοσύνη, διεκδικώντας την εκτέλεση της απόφασης σε ιταλικό έδαφος. Επειτα από δικαστικό μαραθώνιο πολλών ετών, το Εφετείο της Φλωρεντίας επικύρωσε το 2008 την παλαιότερη απόφαση της Λιβαδειάς, δικαιώνοντας τις διεκδικήσεις των Διστομιτών και ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την εκτέλεση της απόφασης κατά του γερμανικού δημοσίου.
Παράλληλα, αγωγές ενώπιον των ιταλικών δικαστηρίων είχαν καταθέσει και οικογένειες θυμάτων των σφαγών αμάχων, καθώς και κληρονόμοι Ιταλών που είχαν μεταφερθεί στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης μεταξύ του Σεπτεμβρίου του 1943 και του Μαΐου του 1945, όταν η Ιταλία τελούσε υπό γερμανική κατοχή και πριν από την προσχώρησή της στις συμμαχικές δυνάμεις. Τα ιταλικά δικαστήρια είχαν εγκρίνει κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού δημοσίου για την αποζημίωση των οικογενειών των θυμάτων του ναζισμού.
Αντιμετωπίζοντας διαρκώς αυξανόμενο αριθμό προσφυγών στα ιταλικά δικαστήρια από οικογένειες θυμάτων των ναζιστικών εγκλημάτων, η Γερμανία προσέφυγε στις 23 Δεκεμβρίου του 2008 στο ανώτατο δικαστικό όργανο των Ηνωμένων Εθνών, προκειμένου να ερμηνευτεί η ορθότητα ή μη της απόφασης των Ιταλών δικαστών. Παράλληλα, ο τότε πρωθυπουργός της Ιταλίας Σίλβιο Μπερλουσκόνι είχε εκδώσει «φωτογραφικό» διάταγμα με το οποίο απαγόρευε οποιαδήποτε εκτέλεση κατά ξένου κράτους έως το τέλος του 2011.
Το Δικαστήριο της Χάγης αποφάνθηκε τελικά χθες ότι η Ιταλία έχει παραβεί τις υποχρεώσεις της απέναντι στη Γερμανία, αναγνωρίζοντας ουσιαστικά στη Γερμανία το δικαίωμα της ασυλίας που ορίζει το διεθνές δίκαιο. Η Ιταλία, από την πλευρά της, προέβαλε το επιχείρημα ότι η «άρνηση ασυλίας» μπορεί να δικαιολογηθεί σε ορισμένες εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως της κατάφωρης παραβίασης του ανθρωπιστικού δικαίου.
Κ. Σταμούλη: To λόγο έχει πλέον η πολιτεία
«Η απόφαση της Χάγης ουσιαστικά εναποθέτει την ευθύνη της διεκδίκησης των αποζημιώσεων στο κράτος. Μέχρι στιγμής το ελληνικό κράτος ποτέ δεν διεκδίκησε αυτά που δικαιούται από τη Γερμανία. Ελπίζουμε ότι η συντηρητική αυτή απόφαση της Χάγης θα κινητοποιήσει την ελληνική κυβέρνηση, προκειμένου να δικαιωθούν και στην πράξη οι Διστομίτες, αλλά και όλοι οι συγγενείς των θυμάτων ανά την Ελλάδα» σχολίασε σχετικά η δικηγόρος Κέλλυ Σταμούλη, κόρη του Ιωάννη Σταμούλη, που έχει αναλάβει να συνεχίσει τον αγώνα του πατέρα της.
Από την Δημοκρατία