«Λέγεται διαρκώς ότι αν αφήσουμε μια χώρα να φύγει, θα καταρρεύσει όλο το οικοδόμημα. Αλλά αυτό, απλούστατα, δεν είναι αλήθεια».
Κάτι ασυνήθιστο συνέβη τον περασμένο Οκτώβριο στην Αγγλία, που έχει όμως πιστεύω αξία να το λάβουμε υπόψη μας. Επιχειρηματίας, υποστηρικτής του Βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον, ο λόρδος Γούλφσον προκάλεσε δημοσιογραφικό θόρυβο με μια κάπως παράξενη χειρονομία: Προκήρυξε διεθνή διαγωνισμό (βλέπε εδώ) για το καλύτερο σχέδιο «ευθανασίας της Ευρωζώνης», αναζητώντας μελέτες αποτελεσματικής διαχείρισης της κατάστασης που θα δημιουργηθεί αν μία ή περισσότερες χώρες αποχωρήσουν από το ευρώ. Ο νικητής θα έπαιρνε 250.000 λίρες – το μεγαλύτερο ποσό που προορίζεται για οικονομολόγο, ύστερα από το Βραβείο Νομπέλ.
Στις 31 Ιανουαρίου, οι Times δήλωσαν συμμετοχή με πρόταση του συντάκτη τους Ολιβερ Καμ (βλέπε εδώ) για έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Η ιστορική εφημερίδα εισηγείται μια «νέα δραχμή», συνδεδεμένη τόσο με το ευρώ όσο και με το δολάριο και υποστηρίζει ότι η εξέλιξη αυτή θα είναι προς όφελος τόσο της Ελλάδας όσο και της Ευρωζώνης, ενώ η αγκίστρωση στο ευρώ θα οδηγήσει τη χώρα μας στη χρεοκοπία.
Δικαιούται να είναι κανείς επιφυλακτικός ως προς τις σκοπιμότητες του ομίλου Μέρντοχ και γενικά των αγγλοσαξωνικών κέντρων που ποντάρουν στη διάλυση του κοινού νομίσματος, αλλά ένα είναι το βέβαιο: αν μέχρι χθες η έξοδος από το ευρώ αντιμετωπιζόταν ως θέμα – ταμπού (στην Αθήνα, συνώνυμη της επιστροφής στη Λίθινη Εποχή και στις Βρυξέλλες οιωνός «φαινόμενου ντόμινο», που θα παρέσυρε ολόκληρη την Ευρωζώνη) σήμερα θεωρείται από πολλούς ως πιθανό, διαχειρίσιμο ενδεχόμενο.
«Με το ένα πόδι έξω από την Ευρωζώνη στέκεται η Ελλάδα», δήλωσε στο Νταβός ο πολύς Τζορτζ Σόρος, υποστηρίζοντας ότι τα σκληρά μέτρα λιτότητας που επιβάλλει η Γερμανία ωθούν τις περιφερειακές χώρες σε «τριτοκοσμικά» επίπεδα. Σε 80% εκτίμησε την πιθανότητα εξόδου ο Κένεθ Ρογκόφ, καθηγητής του Χάρβαρντ και πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ. Μέσα στους επόμενους 12 μήνες θα φύγει η Ελλάδα και θα ακολουθήσουν, ενδεχομένως, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία, Κύπρος και Ιταλία, ήταν η νέα προφητεία του διάσημου καθηγητή …καταστροφολογίας και αμφιλεγόμενου, κατά πολλούς, οικονομολόγου Νουριέλ Ρουμπινί, ο οποίος έρχεται στην Ελλάδα για να μας πει και από κοντά πως πρέπει να «κηρύξουμε στάση πληρωμών και να φύγουμε από το ευρώ»! Στις 21 Φεβρουαρίου ο Ρουμπινί, θα βρίσκεται στην Αθήνα για να μιλήσει σε εκδήλωση με θέμα την έξοδο της χώρας μας από το ευρώ. Αλλά η αντιπρόεδρος της Κομισιόν Νέλι Κρους δεν έδειξε να ανησυχεί, καθώς δήλωσε την περασμένη Τρίτη ότι η Ευρωζώνη θα επιβιώσει και χωρίς την Ελλάδα. «Λέγεται διαρκώς ότι αν αφήσουμε μια χώρα να φύγει, θα καταρρεύσει όλο το οικοδόμημα. Αλλά αυτό, απλούστατα, δεν είναι αλήθεια», ήταν τα λόγια της όπως τα μετέφερε η ολλανδική Volksrant.
Μέχρι πρόσφατα, παρόμοιες θέσεις εξέφραζε μόνο μικρή μερίδα των γερμανικών, ολλανδικών και αυστριακών ελίτ, που ερωτοτροπούν με την ιδέα ενός «βορείου ευρώ» των δημοσιονομικά πειθαρχημένων και οικονομικά ισχυρών. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα προσχωρούν στη θέση περί εξόδου από το ευρώ πολιτικοί, οικονομολόγοι και δημοσιογράφοι που δεν μπορούν να κατηγορηθούν για εθνικιστική προκατάληψη ή κοινωνική αναλγησία.
Τον Δεκέμβριο, ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν, δήλωσε ότι η Αθήνα οφείλει να εξετάσει το ενδεχόμενο της αποχώρησης, ώστε να κερδίσει σε ανταγωνιστικότητα, καθώς μια εσωτερική υποτίμηση της τάξης του 40%, όπως απαιτείται, «έχει τεράστιο ανθρώπινο, κοινωνικό και πολιτικό κόστος». Υπέρ της στάσης πληρωμών και της εξόδου από την Ευρωζώνη τάχθηκε, λίγες μέρες αργότερα, ο προβεβλημένος Αμερικανός οικονομολόγος Μαρκ Ουάισμπροτ με συνέντευξή του στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται το ενδιαφέρον βιβλίο του Βέλγου οικονομολόγου και δημοσιογράφου Γιόχαν βαν Οβερτβελντ «Το τέλος του ευρώ» (Μεταίχμιο, 2012).
Ως το λιγότερο κακό
Κανείς σοβαρός αναλυτής διανοείται, βέβαια, να περιγράψει την προοπτική της αποδέσμευσης ως δρόμο στρωμένο με ροδοπέταλα – λόγος γίνεται, εδώ που έχουμε φτάσει, για το λιγότερο κακό. Το ενδιαφέρον, πάντως, είναι ότι η αμφισβήτηση αρχίζει να εκδηλώνεται όχι μόνο στις περιφερειακές χώρες, αλλά και σε ορισμένες από τις ισχυρότερες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας.
«Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη, η έξοδος από το ευρώ», έγραφε πρόσφατα ο Ζακ Νικονόφ, συγγραφέας του βιβλίου «Να φύγουμε από το ευρώ, γρήγορα». «Να φύγουμε από το ευρώ ή να πεθάνουμε σε σιγανή φωτιά» είναι ο εύγλωττος τίτλος ενός άλλου βιβλίου που έκανε αίσθηση, γραμμένο από τον οικονομολόγο Αλέν Κοτά. Από την πλευρά του, ο Ζακ Σαπίρ προτείνει να αξιώσει η Γαλλία από την ΕΚΤ να δανείζει τα κράτη με χαμηλά επιτόκια, της τάξης του 1%, όπως κάνει και με τις τράπεζες, υπό την απειλή ότι αν η αξίωση αυτή δεν γίνει αποδεκτή (από το Βερολίνο), θα επιστρέψει στο φράγκο και θα το υποτιμήσει 20 – 25%. Το περιοδικό Marianne επικαλείται δημοσκοπήσεις που φέρουν το 29% έως 39% των Γάλλων να τάσσονται υπέρ του «διαζυγίου».
Δεν λείπουν κι εκείνοι που πιθανολογούν να εγκαταλείψει πρώτη το ευρώ η ίδια η… Γερμανία, ώστε να μην επωμίζεται τα βάρη των προγραμμάτων διάσωσης. Ωστόσο, πιο κοντά στην αλήθεια φαίνεται να είναι όσοι πιστεύουν, μαζί με τον Ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Μόντι, ότι το Βερολίνο επωφελείται από το ευρώ περισσότερο από όλους. «Η Γερμανία σήμερα ζει σε βάρος των άλλων χωρών της Ευρωζώνης», γράφει ο Τέοντορ Βάιμερ, διοικητής της γερμανικής HypoVereinsbank, ενώ το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών της Κολωνίας εκτιμά ότι η πτώση των επιτοκίων δανεισμού της Γερμανίας, λόγω της φυγής κεφαλαίων από τις πιο ευάλωτες χώρες, μεταφράζονται σε καθαρά κέρδη 45 δισ. ευρώ. «Είναι πολλά τα λεφτά» για να επιτρέπουν την υποτίμηση των επιπτώσεων μιας ενδεχόμενης διάλυσης της Ευρωζώνης.
. Συμπέρασμα: Αν είχαμε αποφασίσει στάση πληρωμών πριν δύο χρόνια και φεύγαμε από το Ευρώ με δική μας πρωτοβουλία, θα είχαμε γίνει για μια ακόμη φορά μπροστάρηδες στην αντίσταση κατά του …Ναζισμού. Ας όψονται όμως οι σύγχρονοι Τσολάκογλου… για τους οποίους όμως ο λαός δεν έχει πει ακόμα την τελευταία του κουβέντα…***