Πληθαίνουν οι φωνές για διαγραφή του χρέους!
Διακεκριμένοι οικονομολόγοι (κόντρα στο Βερολίνο) λένε «όχι» στον «ζουρλομανδύα» του Συμφώνου Σταθερότητας
Του Μιχάλη Ψύλου
«Είναι απίθανο αν ζούσε ο Ανταμ Σμιθ να προσυπέγραφε το αίτημα του Τομά Πικετί και των άλλων 100 οικονομολόγων για διαγραφή του χρέους» υποστηρίζει ο Γερμανός οικονομολόγος Μάλτε Φίσερ σε άρθρο του στη «Wirtschafts Woche». «Κάτι τέτοιο θα ήταν αδιανόητο» για τον μεγάλο Σκοτσέζο οικονομολόγο -λέει ο Φίσερ-, αφού ο Ανταμ Σμιθ στο περίφημο βιβλίο του «Ο Πλούτος των Εθνών» το 1776 έγραφε ότι «αν το εθνικό χρέος έχει συσσωρευτεί σε υπερβολικά επίπεδα, δεν υπάρχει σχεδόν κανένα παράδειγμα ότι επιχειρήθηκε η αποπληρωμή του με πλήρη ειλικρίνεια». Αρα; «Σκάστε και πληρώστε» είναι -με πιο ευγενικά λόγια, φυσικά- το συμπέρασμα του Γερμανού δημοσιογράφου. Και όχι μόνο για τα υπερχρεωμένα κράτη, αλλά και για τους πολίτες που χρεώθηκαν για διάφορους λόγους με δάνεια που έγιναν «κόκκινα».
Αναμφίβολα είναι τεράστια η συμβολή της σκέψης του Ανταμ Σμιθ στην οικονομική επιστήμη. Εξακολουθεί μάλιστα να εμπνέει ως σήμερα τους νεοφιλελεύθερους πολιτικούς, οι οποίοι όμως τον διαβάζουν όπως θέλουν! Η Βρετανίδα πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ και ο Αμερικανός πρόεδρος Ρόναλντ Ρέιγκαν μάλιστα αξιοποίησαν τις ιδέες του Ανταμ Σμιθ για να δικαιολογήσουν την πολιτική τους υπέρ του περιορισμού κάθε κρατικής παρέμβασης και της ασύδοτης δράσης της ελεύθερης αγοράς. Σύμφωνα με έναν δημοφιλή μύθο, η Θάτσερ κουβαλούσε πάντα ένα αντίτυπο του «Πλούτου των Εθνών» στην περίφημη τσάντα της, ενώ ο Ρέιγκαν είχε πει ότι θεωρούσε τον Ανταμ Σμιθ «ήρωά» του από τότε που σπούδαζε στο κολέγιο.
Μόνο που ο μεγάλος Σκοτσέζος οικονομολόγος και πατέρας της φιλελεύθερης οικονομικής σκέψης δεν ήταν ποτέ υπέρμαχος ενός τόσο ακραίου οικονομικού φιλελευθερισμού. Ποτέ δεν αντιμετώπισε το κράτος ως αντίπαλο που πρέπει με κάθε θυσία να εξοντωθεί. Ο Ανταμ Σμιθ καταλάβαινε πολύ καλά ότι η αγορά από τη φύση της δεν είναι σε θέση να λύσει τα σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Γι’ αυτό τασσόταν υπέρ της πλήρους κρατικής χρηματοδότησης του στρατού, της αστυνομίας, της Δικαιοσύνης, της Παιδείας και της Υγείας, σε όλο της το φάσμα. Ηταν, επίσης, υπέρμαχος της προοδευτικής φορολογίας. Εγραφε, για παράδειγμα, για τη φορολογία των πολιτών ότι θα πρέπει να είναι δίκαιη και να πέφτει κυρίως σε εκείνους με τις «φαρδύτερες» πλάτες. Ο Ανταμ Σμιθ ενδιαφερόταν επίσης για τις συνθήκες εργασίας και για την καταπολέμηση της φτώχειας, μιλώντας για αξιοπρεπή και δίκαιη αμοιβή των μισθωτών.
Μόνο που οι προτεστάντες Γερμανοί τα ξεχνούν όλα αυτά, έχοντας ως ευαγγέλιο τον… Γκαίτε, όπως λένε. Ειδικά το δεύτερο μέρος του «Φάουστ», όπου, καθώς πλησιάζει η εποχή του καρναβαλιού, ο αυτοκράτορας θέλει να γιορτάσει, του λείπουν όμως τα χρήματα. Τότε εμφανίζεται ο Μεφιστοφελής με τη μορφή του Διαβόλου και τον συμβουλεύει να τυπώσει χρήματα. Ο ηγεμόνας πείθεται. Το κράτος απαλλάσσεται των χρεών του και ο λαός καταλαμβάνεται από καταναλωτική μανία. Ο αυτοκράτορας ανακοινώνει γεμάτος υπερηφάνεια ότι τα χρήματα μετέτρεψαν «όλο τον πόνο σε ευημερία». Αυτό είναι το πνεύμα που διακατέχει μέχρι σήμερα την πλειοψηφούσα άποψη των Γερμανών οικονομολόγων, εξ ου και η πολιτική της αυστηρής δημοσιονομικής λιτότητας που επιβάλλει με κάθε ευκαιρία το Βερολίνο στην Ευρώπη.
Πολύ σημαντική είναι όμως η απάντηση που δίνουν μέσα από τις στήλες της γερμανικής «Die Zeit» τρεις διάσημοι οικονομολόγοι: ο Ολιβιέ Μπλανσάρ, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ και σήμερα καθηγητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών «Peterson» στην Ουάσινγκτον, ο Αλβάρο Λεάντρο, οικονομολόγος στην CaixaBank, και ο Ζέρονιμ Ζέτελμάιερ, πρώην αντιπρόεδρος στο τμήμα Στρατηγικής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. «Καταργήστε τους κανόνες χρέους» λένε οι τρεις οικονομολόγοι στο άρθρο τους στη γερμανική εφημερίδα. Το λένε ευγενικά, αν και όσοι διαβάζουν πίσω από τις λέξεις θα έβλεπαν ότι οι τρεις οικονομολόγοι λένε σε απλά ελληνικά «όχι» στον «ζουρλομανδύα» του Συμφώνου Σταθερότητας.
Να πώς το διατυπώνουν… ευγενικά: «Ακούγεται ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση θέλει να μεταρρυθμίσει το Σύμφωνο Σταθερότητας, το οποίο έχει ανασταλεί σήμερα λόγω της πανδημίας. Ομως, αντί να παίζουμε ξανά με τους κανόνες, θα πρέπει να καταργηθούν εντελώς και να αντικατασταθούν από νέα πρότυπα», προτείνοντας ένα «νέο δημοσιονομικό σύμφωνο για την Ε.Ε.». Οπως τονίζουν, «η βιωσιμότητα του χρέους δεν καθορίζεται μόνο από το τρέχον έλλειμμα του προϋπολογισμού και το επίπεδο του χρέους, αλλά και από παράγοντες όπως τα επιτόκια, η μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, το επίπεδο των φόρων και των δαπανών, τα μελλοντικά σχέδια προϋπολογισμού, η αξιοπιστία της δημοσιονομικής πολιτικής και η φύση του πολιτικού συστήματος. Αυτά τα πράγματα δεν μπορούν να τεθούν σε κανόνες» σημειώνουν οι τρεις οικονομολόγοι και προσθέτουν: «Εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες η Ευρωπαϊκή Ενωση δυσκολεύεται να ρυθμίσει τη δημοσιονομική πολιτική των κρατών-μελών της. Οι παραβιάσεις των ολοένα και πιο περίπλοκων δημοσιονομικών κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) είναι όμως ο κανόνας. Αντί να παίζουμε ξανά με τους κανόνες, θα πρέπει να τους καταργήσουμε και να τους αντικαταστήσουμε με ποιοτικά πρότυπα».
Προειδοποιεί η Λαγκάρντ: Κοινωνική κρίση αν δεν ενισχυθούν οι πολίτες
Η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ, μιλώντας στο CNN ,προειδοποίησε μάλιστα ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την οικονομία της Ε.Ε. στο εγγύς μέλλον δεν είναι το δημόσιο χρέος αλλά η ενίσχυση των πολιτών. «Είμαστε σε μια κρίσιμη στιγμή κατά την οποία οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών θα διαδραματίσουν θεμελιώδη ρόλο. Θα πρέπει να συνεχίσουν να εξασφαλίζουν στους πολίτες τους, μέσω της δημόσιας βοήθειας, ισχυρές εγγυήσεις απασχόλησης και παρεμβάσεις για την υποστήριξη των εισοδημάτων τους». Οπως είπε μάλιστα το «αφεντικό» της ΕΚΤ, «εάν τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. αποσύρουν ξαφνικά αυτές τις ενισχύσεις, η Ευρώπη θα βρεθεί αντιμέτωπη με μία άνευ προηγουμένου κοινωνική κρίση»!
Η Ευρώπη κοιμάται! Και οι λόγοι γι’ αυτό δεν είναι μόνο τα καθοριστικά λάθη της Ε.Ε. με τα εμβόλια και η επιβολή καραντίνας ως το κύριο μέτρο αντιμετώπισης της πανδημίας. Είναι κυρίως η υπερβολικά διστακτική και με νεοφιλελεύθερες εμμονές δημοσιονομική πολιτική. Είναι η προτεσταντική γερμανική ηθική που θεοποιεί τον Ανταμ Σμιθ και τον Γκαίτε… Ερμηνεύοντας όμως τις απόψεις των δύο αυτών γιγάντων κατά το δοκούν…