Πώς οι ΗΠΑ με τη βοήθεια της Δανίας κατασκόπευαν την ηγεσία της ΕΕ – Ιδιωτικές εταιρίες, τα «αυτιά» των κυβερνήσεων στην εποχή του Covid.
του Μιχάλη Ψύλου
Οι μυστικές υπηρεσίες της Δανίας βοήθησαν την Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών (NSA) να κατασκοπεύει Ευρωπαίους αξιωματούχους από το 2012 έως το 2014.
Την πληροφορία αποκάλυψε, ύστερα από μήνες ερευνών, η δημόσια τηλεόραση της Δανίας (DR), φέρνοντας στο φως απόρρητα έγγραφα της Δανέζικης Υπηρεσίας Πληροφοριών, για να ακολουθήσει μπαράζ δημοσιευμάτων στον ευρωπαϊκό Τύπο. «Η Υπηρεσία Πληροφοριών Εξωτερικού της Δανίας, Forsvarets Efterretningstjeneste (FE), βοήθησε την αμερικανική Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας να χρησιμοποιήσει τον μυστικό σταθμό παρακολούθησης και υποκλοπών Sandagergård στο νησί Αματζερ, νότια της Κοπεγχάγης» γράφει η δανέζικη «Politiken» και προσθέτει: «Η αμερικανική μυστική υπηρεσία μπόρεσε έτσι να εκμεταλλευτεί έναν σημαντικό κόμβο διαδικτύου με διάφορα υποβρύχια καλώδια. Σύμφωνα με τη δημόσια τηλεόραση της Δανίας, η NSA είχε πρόσβαση σε γραπτά ή ηχητικά μηνύματα, σε τηλεφωνικές κλήσεις και σε κάθε είδους δραστηριότητα στο διαδίκτυο».
Σύμφωνα με έκθεση της Υπηρεσίας Πληροφοριών της Δανίας με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Dunhammer», η NSA κατασκόπευε στοχευμένους αρχηγούς κρατών, κορυφαίους πολιτικούς και υψηλόβαθμους αξιωματούχους στη Γερμανία, στη Σουηδία, στη Νορβηγία, στην Ολλανδία και τη Γαλλία, γράφει η «Politiken». Μεταξύ των ηγετών που κατασκόπευε η αμερικανική μυστική υπηρεσία ήταν η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, ο σημερινός πρόεδρος της Γερμανίας και τότε υπουργός Εξωτερικών Φρανκ – Βάλτερ Σταϊνμάιερ και ο τότε ηγέτης του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Πέερ Στάινμπρουκ.
«Οι τρεις αυτοί πολιτικοί δεν ήταν μόνο οι κορυφαίοι της γερμανικής πολιτικής – ήταν οι κάτοχοι του Champions League της ευρωπαϊκής πολιτικής» λέει ο αναπληρωτής καθηγητής Πληροφορικής Τόμας Βέτζενερ Φρίις από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας. Με απλά λόγια, μέσω των κορυφαίων Γερμανών πολιτικών, η NSA παρακολουθούσε όλους τους Ευρωπαίους και ξένους ηγέτες που συνομιλούσαν μαζί τους. «Είναι σοκαριστικό το γεγονός ότι οι μυστικές υπηρεσίες της Δανίας είχαν δώσει στην NSA πρόσβαση για να κάνει κατασκοπία» λέει η Περνίλε Μπόιε Κοχ, επικεφαλής του Ινστιτούτου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Κοπεγχάγη.
Οι αποκαλύψεις του Σνόουντεν
Οχι, βέβαια, ότι πέσαμε από τα σύννεφα! Ο Εντουαρντ Σνόουντεν, ο πρώην πράκτορας της NSA, είχε δημοσιεύσει πριν από οκτώ χρόνια χιλιάδες έγγραφα σχετικά με τις πρακτικές παρακολούθησης των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών. Οι αποκαλύψεις Σνόουντεν πυροδότησαν οργή σε όλο τον κόσμο, αν και έπεσαν τότε πολλοί να τον κατασπαράξουν. Μετά τις καταγγελίες Σνόουντεν, ο τότε πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Μπαράκ Ομπάμα δεσμεύτηκε ότι θα σταματήσουν οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες να κατασκοπεύουν συμμάχους. Η γαλλική «Le Monde» γράφει, πάντως, ότι δεν είναι σαφές εάν η κατασκοπία μέσω των συστημάτων της Δανίας συνέβη πριν ή μετά την υπόσχεση Ομπάμα.
Με βάση τις καταγγελίες Σνόουντεν, άλλωστε, τέσσερις ειδικοί της Υπηρεσίας Πληροφοριών της Δανίας άρχισαν να ερευνούν την υπόθεση, για να ανακαλύψουν συγκλονιστικά στοιχεία.
Δεν είναι, φυσικά, μόνο οι μυστικές υπηρεσίες που παρακολουθούν όποιον θέλουν. Στο ίδιο έργο πρωταγωνιστές είναι και οι ιδιωτικές εταιρίες παρακολούθησης, αξιοποιώντας μάλιστα τις συνθήκες της πανδημίας. «Στην Ευρώπη, ο κορονοϊός προκάλεσε άνθηση των ξένων εταιριών επιτήρησης. Η πανδημία επέτρεψε στις αμερικανικές, κινεζικές και ισραηλινές εταιρίες παρακολούθησης να επεκτείνουν τη δράση τους στη γηραιά ήπειρο» γράφει η ευρωπαϊκή ιστοσελίδα Politico.
«Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν αναθέσει σε ξένες εταιρίες τεχνολογίας να παρακολουθούν τους πολίτες τους» σημειώνει η ευρωπαϊκή ιστοσελίδα και προσθέτει: «Είτε πρόκειται για αστυνόμευση είτε για υγειονομική περίθαλψη, οι δημόσιοι φορείς σε όλη την Ευρώπη εμπιστεύονται όλο και περισσότερο τις αμερικανικές εταιρίες ανάλυσης δεδομένων ή τις κινεζικές εταιρίες παρακολούθησης, για να ελέγχουν τα δεδομένα των Ευρωπαίων πολιτών». Η τάση αυτή έχει αυξηθεί τον τελευταίο χρόνο, με την αύξηση των δημόσιων συμβάσεων λόγω Covid-19 με εταιρίες όπως η αμερικανική Palantir και η κινεζική Hikvision.
Μάλιστα, η Palantir βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο της δημοσιότητας στη Γερμανία, καθώς η τοπική κυβέρνηση της Βόρειας Ρηνανίας – Βεστφαλίας ανέθεσε στην αμερικανική εταιρία να δημιουργήσει το νέο λογισμικό της αστυνομίας. Η «Berliner Zeitung» δεν αποκλείει μάλιστα το ενδεχόμενο με το λογισμικό αυτό «να κατασκοπεύονται κυβερνητικοί φορείς ή εταιρίες».
Τα «δίχτυα» της Palantir στην Ελλάδα
Η Palantir είναι μια εταιρία ανάλυσης και «εξόρυξης» δεδομένων, που ιδρύθηκε το 2003 από τον άνθρωπο που δημιούργησε και το PayPal, τον Πίτερ Τάιλ, εκ των πρώτων υποστηρικτών του Ντόναλντ Τραμπ. Στην αρχική της φάση είχε συγχρηματοδοτηθεί και από τη CIA, ενώ στο πελατολόγιό της συγκαταλέγονται αμερικανικές και άλλες δυτικές μυστικές υπηρεσίες. Σύμφωνα με φήμες, βοήθησε ακόμη και στον εντοπισμό του Οσάμα Μπιν Λάντεν.
«Η Palantir θεωρείται από πολλούς ακτιβιστές πολιτικών δικαιωμάτων ως ο… πάγκος εργασίας της CIA» γράφει η «Berliner Zeitung», σημειώνοντας ότι «από το 2005 έως το 2008, η CIA ήταν επίσης ο μοναδικός πελάτης της Palantir». Για κορυφαία γερμανικά μέσα ενημέρωσης η ετυμηγορία για την Palantir είναι ομόφωνη: Η εταιρία περιγράφεται ως «τρομακτική» ή, τουλάχιστον, ως «αμφιλεγόμενη». Το περιοδικό «Der Spiegel» ανέφερε πρόσφατα ότι η Palantir εκμεταλλεύτηκε την κρίση της πανδημίας για να «διεισδύσει» στις ευρωπαϊκές Αρχές.
Η αμερικανική εταιρία, που έχει έδρα την περίφημη Silicon Valley στην Καλιφόρνια, είχε απλώσει μάλιστα τα «δίχτυα» της και στην Ελλάδα με το που ξεκίνησε η πανδημία, στις αρχές του 2020. Τον Μάρτιο του 2020, η Palantir υπέγραψε μυστική συμφωνία με την ελληνική κυβέρνηση για παροχή βοήθειας στη λήψη αποφάσεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας Covid-19, μέσω της αξιοποίησης σχετικού λογισμικού της εταιρίας.
Η συνεργασία φέρεται ότι ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2020, χωρίς ποτέ η ελληνική κυβέρνηση να γνωστοποιήσει οποιαδήποτε πληροφορία, για να διακοπεί τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν αποκαλύφθηκε η συμφωνία και ξέσπασαν αντιδράσεις από την αντιπολίτευση. Η εταιρία έχει προσφέρει και σε άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δωρεάν ή εξαιρετικά φθηνές προσφορές για πλατφόρμες υψηλής ανάλυσης δεδομένων, δήθεν για να τις βοηθήσει να καταπολεμήσουν τη θανατηφόρα ασθένεια.
Μόνο που η Palantir είναι μία από «τις πιο αμφιλεγόμενες εταιρίες στον κόσμο», όπως γράφει το «Der Spiegel». Εσωτερικά έγγραφα που δημοσίευσε το γερμανικό περιοδικό αποκαλύπτουν ότι η Palantir προσπαθεί να εισχωρήσει και στην Ε.Ε., χρησιμοποιώντας ως όχημα τη διαχείριση της πανδημίας. «Το λογισμικό της θα βοηθούσε τους Ευρωπαίους να καταγράφουν την εξάπλωση του ιού και να εντοπίζουν ελλείψεις σε νοσοκομεία. (…) Ορισμένες χώρες αποδέχτηκαν με χαρά την προσφορά, συμπεριλαμβανομένων της Ολλανδίας και της Ελλάδας. Η προσφορά της Palantir ήταν χρήσιμη για την κυβέρνηση. Η Αθήνα και η αμερικανική εταιρία συμφώνησαν εν κρυπτώ σχετικά με τους τρόπους συνεργασίας. Η σύμβαση δεν υποβλήθηκε σε διαγωνισμό και δεν ελέγχθηκε βάσει του νόμου περί προστασίας δεδομένων, κάτι που θα ήταν φυσιολογικό για αντίστοιχες διαδικασίες. Οι λεπτομέρειες της συμφωνίας έγιναν γνωστές μόνο οκτώ μήνες αργότερα, έπειτα από σχετική κοινοβουλευτική ερώτηση» σημειώνει το «Der Spiegel».