Βασίλης Δημ. Χασιώτης
Σε προηγούμενο άρθρο μου, μίλησα για τις συνέπειες ενός «ντόμινο», εστιάζοντας στη «γειτονιά» μας, λόγω του ειδικού ενδιαφέροντός μας για τον τουρκικό αναθεωρητισμό και τους κινδύνους που δημιουργεί η Ουκρανική Κρίση να τον πυροδοτήσει σε βάρος μας, όμως, πρέπει αυτή την επιχειρηματολογία για το «ντόμινο» να την δούμε κάπως πιο σφαιρικά.
Διότι το «ντόμινο» αυτό, δεν έχει μονάχα ευρωπαϊκό ενδιαφέρον μα παγκόσμιο, και επομένως, μπορούμε να μιλάμε και για το ενδεχόμενο ενός Παγκόσμιου Ντόμινο.
Η αναφορά μου στο «Παγκόσμιο Ντόμινο», δεν έχει να κάνει μονάχα ή κυρίως με ζητήματα επεκτατικών βλέψεων και κυρίως δράσεων με αφορμές κατά κανόνα εθνοτικού περιεχομένου, όπως πχ., οι ρωσόφωνοι της Ανατολικής Ουκρανίας, ή το ζήτημα των βλέψεων της Κίνας επί της Ταϊβάν. Καμία καταδίκη της Ρωσίας για την επέμβασή της στην Ουκρανία, δεν πρόκειται να εκφοβίσει την Κίνα ώστε να μη διανοηθεί να πράξει κάτι ανάλογο με την Ταϊβάν. Αν θεωρήσει τον καιρό κατάλληλο να τα «σπάσει» με τις ΗΠΑ, τότε ίσως, ακριβώς αυτό θα κάνει, δηλαδή, να διεκδικήσει δυναμικά την επιστροφή της Ταϊβάν στην εθνική της κοιτίδα.
Η αναφορά μου στο «Παγκόσμιου Ντόμινο», σε τούτο εδώ το άρθρο, έχει να κάνει με την προοπτική της απόφασης ορισμένων Μεγάλων Δυνάμεων, να δράσουν στη Παγκόσμια Σκακιέρα ως αυτοδύναμοι Παγκόσμιοι Πόλοι, ανταγωνιστικό άλλων τέτοιων Πόλων, εκτιμώντας πως ίσως είναι μια «κατάλληλη στιγμή» για κάτι τέτοιο.
Ως έχουν τα πράγματα σήμερα, προσωπικά, τέτοιους δυνητικούς Παγκόσμιους Πόλους, θεωρώ, εκτός φυσικά τις ΗΠΑ που κυριαρχούν σε ό,τι παραδοσιακά αποκαλούμε «Δύση», τη Ρωσία και την Κίνα, με το ενδεχόμενο Κίνα και Ρωσία, να ενοποιηθούν σε έναν και μόνο Πόλο, στα πλαίσια μιας ισότιμης (θεωρητικώς) μεταξύ τους σχέσης, τουλάχιστον για όσο καιρό θεωρηθεί αναγκαία αυτή η «συνεργατική» «διαχείριση» μιας εξουσίας που θα διαθέτουν στην Παγκόσμια Σκακιέρα. Όμως, κι εδώ, Κίνα και Ρωσία, διαθέτουν δύο διαφορετικού είδος Παγκόσμια Πλεονεκτήματα.
Η Κίνα έχει εξελιχθεί, ιδίως μετά το 2008, σε έναν Παγκόσμιο Οικονομικό Πόλο, μαζί με τις ΗΠΑ ασφαλώς να κυριαρχούν όχι βεβαίως όπως πριν το 2008, χωρίς όμως να διαθέτει μια Παγκοσμίου Κλάσεως Στρατιωτική Ισχύ, ενώ το αντίθετο συμβαίνει με την Ρωσία. Εν προκειμένω, η μια εκ των δύο Δυνάμεων θα προσφέρει στην άλλη ό,τι απουσιάζει ως παράμετρος απ’ αυτήν, δημιουργώντας ταυτόχρονα και την απαραίτητη «συνέργια» κατά την οποία το όλον υπερβαίνει το άθροισμα των μερών του.
Το πόσο κοντά είναι να βλέπουμε να συνεδριάζουν δύο (άτυπες μεν πλην με ουσιαστική επιρροή) «Παγκόσμιες Κυβερνήσεις», αυτή των G7 και ταυτόχρονα μια άλλη, ας την πούμε των G2 (Κίνα-Ρωσία) ή των G3 (οι προηγούμενες δύο πλέον της Ινδίας) ή δεν γνωρίζω με ποια ακριβή σύνθεση, με την τελευταία να διαθέτει ένα δικό της ΔΝΤ, μια δική της Παγκόσμια Τράπεζα και ένα δικό της ΠΟΕ, που θα λειτουργούν πάνω με εντελώς διαφορετικές φιλοσοφίες και πολιτικές έναντι εκείνων των G7, αυτό δεν το γνωρίζω, όπως δεν γνωρίζω και πως ακριβώς η Ανθρωπότητα θα τάσσονταν στο πλευρό του ενός η του άλλου «Παγκόσμιο Πόλου».
Πιστεύω όμως, με εξαίρεση την περίπτωση που η Ανθρωπότητα θα έφτανε σε ένα σημείο που δεν θα είχε ανάγκη κανέναν «Πόλο» (κάτι που ίσως συμβεί στους επόμενους αιώνες), διότι πολύ απλά θα έχει ενοποιηθεί αρμονικά και ειρηνικά, πως μια εξέλιξη σαν την παραπάνω, θα ήταν πολύ πιο προτιμότερη από το έχουμε έναν μονάχα «Παγκόσμιο Πόλο». Άλλωστε, δεν είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός που εξαίρει τα πλεονεκτήματα του «ανταγωνισμού»;
Όμως, αυτό το «Παγκοσμίου Κλάσεως Στρατιωτική Ισχύς», πρέπει να εξηγήσω πώς την εκλαμβάνω εδώ.
Η πραγματική Παγκόσμια Στρατιωτική Ισχύς μετράται ΚΥΡΙΩΣ με την ισχύ στο επίπεδο της Πολεμικής Πυρηνικής Ισχύος.
Σ’ αυτό το επίπεδο δύο μόνο Υπερδυνάμεις υπάρχουν κι αυτές είναι οι ΗΠΑ και η Ρωσία. Το πυρηνικό οπλοστάσιο της κάθε μιας τους, είναι τέτοιου μεγέθους και ισχύος, ώστε δεν μετριέται στο αν μπορούν να καταστρέψουν ολοσχερώς τον πλανήτη και την ανθρωπότητα στα πλαίσια ενός γενικευμένου πυρηνικού πολέμου μεταξύ τους, αλλά το πόσες φορές μπορούν να το κάνουν αυτό, αν υποθέσουμε πως μετά από μια καθολική πυρηνική αναμέτρηση μεταξύ τους, με κάποια θεϊκή ίσως παρέμβαση, ο πλανήτης και η ανθρωπότητα κατάφερναν να βγουν αλώβητοι από την Κόλαση και θα χρειάζονταν δεύτερη και τρίτη και τέταρτη προσπάθεια για να επιστρέψουν τα λίγα εκατομμύρια αν όχι απλώς λίγες χιλιάδες που θα κατόρθωναν τελικώς να γλυτώσουν, στην προϊστορική εποχή, όπως είχε προειδοποιήσει και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν.
Όλα, σε τούτη τη συγκυρία, εξαρτώνται από την αντίληψη που έχουν οι ηγεσίες, των δυνητικών Παγκόσμιων Πόλων, της Κίνας και της Ρωσίας για τις, κατ’ αυτούς, πραγματικές δυνατότητές των ΗΠΑ να υπερασπιστούν τον τίτλο τους της Παγκόσμιας Υπερδύναμης, ή, αν ουσιαστικά έχει ήδη «υποβιβαστεί» σε μια «απλή» Δύναμη, Μεγάλη μεν, μεγαλύτερη από όλες τις άλλες, σε καμία όμως περίπτωση δεν είναι η αδιαμφισβήτητη Υπερδύναμη του παρελθόντος.
Αλλά και πάλι δεν αρκούν τα παραπάνω.
Πρέπει ταυτόχρονα να έχουν οι «εν δυνάμει» Παγκόσμιες Δυνάμεις, και ξεκαθαρισμένη αντίληψη του δικού τους ρόλου στην Παγκόσμια Σκακιέρα.
Θέλουν να είναι απλώς Μεγάλες Οικονομικές Δυνάμεις, ή και Μεγάλες Στρατιωτικές / Πυρηνικές Δυνάμεις;
Τα δύο ΔΕΝ ταυτίζονται κατ’ ανάγκην. Η ΕΣΣΔ τον καιρό που μοιράζονταν μαζί με τις ΗΠΑ τον τίτλο της Υπερδύναμης, πολύ απείχε από το να είναι σε θέση να την συναγωνίζεται και οικονομικά. Σήμερα, η Γερμανία και η Κίνα, είναι Μεγάλες Οικονομικές Δυνάμεις, δεν είναι όμως Παγκόσμιοι Γεωστρατηγικοί Παίκτες, πράγμα που τους αφαιρεί και βαθμούς ισχύος της καθαρά οικονομικής τους δύναμης, πράγμα που τρεχόντως συμβαίνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση που όπως δείχνουν όλα τα πράγματα θα επωμιστεί συνεπεία των Παγκόσμιων Γεωπολιτικών επιλογών των ΗΠΑ που επιδιώκουν την προς Ανατολάς επέκταση του ΝΑΤΟ για να προκαλέσει την Ρωσία, δοθέντος ότι μια τέτοια επέκταση τίποτα το ουσιαστικό δεν προσφέρει στην Ευρωπαϊκή Ασφάλεια, η οποία ουδόλως σήμερα απειλείται περισσότερο ή λιγότερο χωρίς αυτή την επέκταση, πέραν του ότι δείχνει, γι’ ακόμα μια φορά, πόσο γυμνός είναι ο (Ευρωπαίος) βασιλιάς στο ζήτημα αυτό και γενικότερα.
Την ίδια στιγμή, αυτή η προσπάθεια πρόκλησης της Ρωσίας (μέσω της απειλής ή και της απόφασης να την «κυκλώσουν» με τα ΝΑΤΟΪΚΑ «σύνορα») δεν είναι καθόλου τυχαία και καθόλου αποτέλεσμα μιας λάθος εκτίμησης των ΗΠΑ. Είναι σκόπιμη και σε ό,τι με αφορά, αποτελεί μια προσπάθεια επανάκτησης του απολεσθέντος κύρους των ΗΠΑ ως της αδιαμφισβήτητης Υπερδύναμης ύστερα μάλιστα από την αδυναμία της να αποκρούσει επιτυχώς με την υπερσύγχρονη πολεμική της τεχνολογία τα λιανοντούφεκα των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν. Τώρα το ότι, μόλις λίγη ώρα πριν άκουσα τον Γερμανός Καγκελάριο να αναγγέλλει ένα πρόγραμμα εξοπλισμού των γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων ύψους 100 δις ευρώ, και την αύξηση των αμυντικών δαπανών της Γερμανίας, ένα αίτημα και του προηγούμενου Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, να βάλουν το χέρι στη τσέπη τους οι Ευρωπαίοι για την ενδυνάμωση της άμυνάς τους, έρχεται να επιβεβαιώσει, την άποψη πως οι ΗΠΑ «επέστρεψαν» στην Ευρώπη με όρους σχέσεων (κυριαρχίας των από των Ευρωπαίων) του (προηγούμενου) Ψυχρού Πολέμου.
Και η Ευρώπη πού βρίσκεται σ’ ένα κόσμο που όλα δείχνουν πως οδεύουμε σε μια διαδικασία αναδιάταξης των θέσεων των Παγκόσμιων Πεσσών στην Παγκόσμια Σκακιέρα;
Πουθενά είναι η απάντηση. Και θα εξακολουθεί να μην βρίσκεται πουθενά, αν δεν κατανοήσει αυτό που υπάρχει μπροστά στα μάτια της. Πως ΟΛΟΙ οι Παγκόσμιοι Παίκτες, ήταν και είναι ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ, οικονομικά και στρατιωτικά ισχυροί, και όχι απλώς «όμιλοι» (κατά βάση οικονομικών και αγοραίων) «εταίρων»!
Η Ευρώπη ουσιαστικά σήμερα ζητά όταν δεν εκλιπαρεί από το ΝΑΤΟ, δηλαδή τις ΗΠΑ, την ασφάλεια των αγορών και της οικονομίας της, όπως και των Κρατών – Μελών της, διότι περί αυτού πρόκειται.
Μια αναμφισβήτητα σοβαρή κρίση σε ευρωπαϊκό έδαφος, η Ουκρανική, και μάλιστα στην «αυλή» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως έχει διατυπωθεί, αν και από την άλλη η Ρωσία όχι λιγότερο πειστικά ισχυρίζεται πως είναι και δική της αυτή η «αυλή», και με το δεδομένο ότι οι κυρώσεις θα είναι σε κάθε περίπτωση οικονομικές, διερωτώμαι γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση να μην είναι αυτή που θα ηγούνταν των σχετικών πρωτοβουλιών αντί να σύρεται ακόμα και σ’ αυτό το επίπεδο πίσω από τις ΗΠΑ, που κατέφθασαν από την άλλη πλευρά του πλανήτη να τεθούν επικεφαλής ενός ευρωπαϊκού προβλήματος, με παγκόσμιο μεν ενδιαφέρον αλλά που δεν επρόκειτο να αντιμετωπιστεί παρά μόνο με οικονομικές κυρώσεις. Ούτε σ’ αυτό το επίπεδο δεν μπόρεσε η Ευρωπαϊκή «Ένωση» να αυτονομηθεί!