Αυξάνονται διεθνώς τόσο τα επιβεβαιωμένα όσο και τα ύποπτα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων ή πιο σωστά των μαϊμούδων (monkeypox). Πολλά από αυτά είναι άγνωστης προέλευσης, πράγμα που σημαίνει ότι ο ιός που την προκαλεί, πιθανώς εξαπλώνεται κάτω από το «ραντάρ» των υγειονομικών αρχών.
Οι επιστήμονες αρχίζουν να εκφράζουν ανησυχίες για την πιθανότητα να προκύψει μια νέα επιδημία, καθώς έχουν εντοπιστεί κρούσματα σε τουλάχιστον δέκα χώρες και ο αριθμός αυτός αυξάνεται κάθε μέρα.
Στην Ελλάδα δεν έχει εντοπιστεί ακόμα κάποιο ύποπτο κρούσμα, με τον ΕΟΔΥνα σημειώνει σε σημερινή ανακοίνωσή του πως «με βάση τα έως τώρα επιδημιολογικά δεδομένα ο κίνδυνος για το γενικό πληθυσμό είναι χαμηλός, καθώς η νόσηση είναι συνήθως ήπια και αυτοπεριοριζόμενη, με μικρή σχετικά μεταδοτικότητα. Συστήνεται στους πολίτες να ακολουθούν τις οδηγίες των ιατρών τους σε περίπτωση εμφάνισης κάποιου εξανθήματος ή ασυνήθιστης δερματικής βλάβης».
Ο ΕΟΔΥ έφτιαξε και ειδική σελίδα με πληροφορίες για το κοινό (αλλά και τους επαγγελματίες) που αφορούν τη συγκεκριμένη νόσο. Δείτε την πατώντας εδώ.
Ακολουθεί με τη μορφή ερωταπαντήσεων, με βάση κυρίως το New Scientist, μια σύνοψη για το τι γνωρίζουμε έως τώρα:
Τι είναι η νόσος αυτή;
Είναι μια σχετικά σπάνια νόσος που προκαλείται από έναν ιό (Poxvirus), που ανήκει στην ίδια οικογένεια με τον ιό της ευλογιάς. Η νόσος συνήθως εξαπλώνεται μεταξύ των μαϊμούδων στην Κεντρική και Δυτική Αφρική, όπου ενδημεί, αλλά περιοδικά “πηδάει” και στους ανθρώπους, έχοντας προκαλέσει μέχρι σήμερα μικρές εξάρσεις κρουσμάτων. Για πρώτη φορά εντοπίστηκε σε μαϊμούδες εργαστηρίου το 1958. Το πρώτο περιστατικό μόλυνσης ανθρώπου καταγράφηκε στη Δημοκρατία του Κονγκό το 1970.
Πόσα περιστατικά έχουν υπάρξει κατά την τωρινή έξαρση;
Έχουν επιβεβαιωθεί παγκοσμίως 35 κρούσματα και άλλα 72 ύποπτα, σύμφωνα με τη σχετική βάση δεδομένων που έχουν δημιουργήσει οι Μόρις Κρέμερ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και Τζον Μπραουνστάιν της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ. Επιβεβαιωμένα περιστατικά έχουν βρεθεί σε Βρετανία, Πορτογαλία, Ισπανία, Σουηδία, Βέλγιο, ΗΠΑ και Καναδά. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι πρόκειται πιθανώς μόνο για την “κορυφή του παγόβουνου” και ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα αδιάγνωστα κρούσματα.
Συνδέονται μεταξύ τους όλα τα κρούσματα;
Αυτό δεν είναι σαφές. Έχουν βρεθεί περιπτώσεις που συνδέονται με άλλο γνωστό κρούσμα, αλλά και άλλες χωρίς καμία (γνωστή τουλάχιστον) συσχέτιση. Η Υπηρεσία Ασφάλεια της Βρετανίας (UKHSA) εκτιμά πλέον ότι ο ιός εξαπλώνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο στις χώρες με επιβεβαιωμένα περιστατικά. Αρκετά αφορούν άνδρες ομοφυλόφιλους και αμφιφυλόφιλους, γι’ αυτό οι υγειονομικές αρχές καλούν τους ανθρώπους με αυτό τον σεξουαλικό προσανατολισμό να προσέχουν για τυχόν εξανθήματα ή άλλα ύποπτα συμπτώματα, ώστε έγκαιρα να απευθυνθούν σε γιατρό.
Πώς εξαπλώνεται η νόσος;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), μπορεί να μεταδοθεί με την εισπνοή μολυσμένων σωματιδίων και με την επαφή με δερματικά εξανθήματα της νόσου ή με μολυσμένα από τον ιό υλικά. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων (CDC) των ΗΠΑ, η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο πιστεύεται ότι συμβαίνει κυρίως μέσω μεγάλων αναπνευστικών σωματιδίων που δεν ταξιδεύουν μακριά, συνεπώς για να μολυνθεί κάποιος, πρέπει να υπάρξει παρατεταμένη κοντινή επαφή πρόσωπο με πρόσωπο.
Ο ιός δεν θεωρείται ότι εξαπλώνεται εύκολα μεταξύ των ανθρώπων και, σύμφωνα με την UKHSA, ο κίνδυνος μόλυνσης του πληθυσμού ‘παραμένει χαμηλός’. Η νόσος μπορεί να εξαπλωθεί επίσης μέσω επαφής με ρούχα, πετσέτες, σεντόνια ή άλλα αντικείμενα μολυσμένου ατόμου. Δεν θεωρείται σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα, όμως μπορεί να μεταδοθεί πιο εύκολα κατά τη σεξουαλική επαφή μέσω του δέρματος.
Ακόμη, είναι δυνατό να μεταδοθεί από μολυσμένο ζώο σε άνθρωπο, αν κανείς δαγκωθεί από αυτό ή αγγίξει το αίμα του, τα σωματικά υγρά του, τα εξανθήματα του κ.α., ή αν φάει όχι καλά ψημένο κρέας τέτοιου ζώου.
Ποιά είναι τα συμπτώματα;
Περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους, πόνους στη μέση, πρησμένους λεμφαδένες, κρυάδες και εξάντληση. Μπορεί επίσης να εμφανιστούν εξανθήματα, αρχικά στο πρόσωπο και μετά σε άλλα μέρη του σώματος, μεταξύ άλλων στα γεννητικά όργανα. Το εξάνθημα μοιάζει αρχικά με εκείνο της ανεμοβλογιάς.
Πόσο θανατηφόρα είναι;
Η νόσος είναι συνήθως ήπια και οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν σε λίγες εβδομάδες χωρίς θεραπεία. Στην Αφρική μπορεί να σκοτώσει έως το 10% των ανθρώπων που μολύνονται, όμως αυτό αφορά, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το ένα από τα δύο στελέχη, εκείνο του Κονγκό, που είναι πιο επικίνδυνο, ενώ το άλλο στέλεχος, της Δυτικής Αφρικής, σκοτώνει έναν στους 100 ασθενείς. Μέχρι στιγμής, η γενετική ανάλυση έχει εντοπίσει στη Βρετανία μόνο το δεύτερο δυτικοαφρικανικό στέλεχος, αλλά δεν υπάρχουν αντίστοιχα στοιχεία αλληλούχισης από άλλες χώρες.
Τα ανωτέρω ποσοστά θανάτων αφορούν την αναλογία σε σχέση με τα επιβεβαιωμένα κρούσματα, όμως δεδομένου ότι υπάρχουν πιθανώς αρκετά ακόμη κρούσματα πιο ήπια που περνάνε απαρατήρητα, η πραγματική θνητότητα της νόσου εκτιμάται ότι είναι σημαντικά μικρότερη. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τους ενήλικες να αρρωστήσουν σοβαρά. Επίσης η μόλυνση μιας εγκύου μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές κύησης, ακόμη και θνησιγένεια.
Υπάρχουν θεραπείες ή εμβόλια;
Ναι. Το αντιικό φάρμακο tecovirimat (Tpoxx) έχει εγκριθεί σε ΗΠΑ και Ευρώπη κατά της συγκεκριμένης νόσου και της δαμαλίτιδας στα ζώα. Το φάρμακο μειώνει σημαντικά την πιθανότητα θανάτου. Υπάρχει επίσης το εμβόλιο Jynneos (γνωστό επίσης ως Imvanex και Imvamune), επίσης εγκεκριμένο σε ΗΠΑ και Ευρώπη, που αποτρέπει τη λοίμωξη σε ενήλικες. Επιπλέον, όσοι είναι αρκετά μεγάλοι για να έχουν εμβολιαστεί ως παιδιά κατά της ευλογιάς, έχουν ακόμη κάποια προστασία.
Η Αυστραλία ανακοίνωσε σήμερα το πρώτο κρούσμα ευλογιάς των πιθήκων στο έδαφός της σε έναν ταξιδιώτη που είχε επιστρέψει πρόσφατα από τη Βρετανία, ενώ έχει εντοπιστεί ένα ακόμη ύποπτο κρούσμα που ελέγχεται.
Ένας άνδρας περίπου 30 ετών ο οποίος έφτασε στη Μελβούρνη τη Δευτέρα είναι το πρώτο κρούσμα της ασθένειας αυτής στην Αυστραλία, ανακοίνωσε η υπηρεσία υγείας της πολιτείας της Βικτόρια. Το ύποπτο κρούσμα έχει εντοπιστεί στο Σίνδεϊ σε έναν άνδρα περίπου 40 ετών που είχε πρόσφατα ταξιδέψει στη Βρετανία.
Και οι δύο άνδρες εμφάνισαν ήπια συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της ευλογιάς των πιθήκων όταν επέστρεψαν στην Αυστραλία.
«Για να καθησυχάσουμε τους πολίτες, ο μηχανισμός εξάπλωσης δεν είναι ίδιος με αυτόν της covid ή της γρίπης», τόνισε η Κέρι Τσαντ επικεφαλής δημόσιας υγείας στην πολιτεία της Νέας Νότιας Ουαλίας.
Η Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας του Καναδά ανακοίνωσε χθες Πέμπτη το βράδυ τα δύο πρώτα επιβεβαιωμένα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων στη χώρα, αφού οι αρχές του Κεμπέκ επεσήμαναν ότι ερευνούν 17 ύποπτα κρούσματα.
Tα πρώτα δύο κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων καταγράφηκαν στο Βέλγιο. Όπως ανέφερε η Ισαμπέλ Μπρόσιους, γιατρός σε ινστιτούτο της Αμβέρσας μιλώντας στο VRT, ελήφθησαν δείγματα από το συγκεκριμένο πρόσωπο και εστάλησαν σε εργαστήριο αναφοράς στην Ολλανδία όπου επιβεβαιώθηκε ότι πρόκειται για κρούσμα ευλογιάς των πιθήκων. Η ίδια σημείωσε ωστόσο ότι το πρόσωπο δεν νοσεί βαριά. Όσο για το δεύτερο κρούσμα, ο ιολόγος Μαρκ Βαν Ρανστ είπε: «Δεύτερο κρούσμα διαγνώστηκε χθες (Πέμπτη) το βράδυ στο εργαστήριό μας στο Λουβέν σε δείγμα άνδρα από την περιφέρεια της Φλαμανδικής Μπραμπάντ».
Ένα πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα της ευλογιάς των πιθήκων εντοπίστηκε χθες στην περιφέρεια Ιλ-ντε-Φρανς, ανακοίνωσε σήμερα η Γενική Διεύθυνση Υγείας της Γαλλίας. Πρόκειται για έναν άνδρα ηλικίας 29 ετών χωρίς προηγούμενο ταξιδιού σε χώρα όπου κυκλοφορεί ο ιός, διευκρίνισαν οι υγειονομικές αρχές. Αφότου θεωρήθηκε ότι μπορεί να είχε μολυνθεί, έλαβε ιατρική φροντίδα και, καθώς η κατάστασή του δεν είναι σοβαρή, έχει τεθεί σε απομόνωση στο σπίτι του.
Η Γερμανία επίσης εντόπισε το πρώτο κρούσμα ευλογιάς των πιθήκων, ανακοίνωσε σήμερα η ιατρική υπηρεσία των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων.«Το Ινστιτούτο Μικροβιολογίας των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων στο Μόναχο εντόπισε πλέον αναμφισβήτητα τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων για πρώτη φορά στη Γερμανία στις 19 Μαΐου 2022 σε ασθενή με χαρακτηριστικά δερματικά έλκη», ανέφερε σε δήλωσή της η υπηρεσία.
Η Ισπανία εν τω μεταξύ, ανακοίνωσε σήμερα 14 ακόμη επιβεβαιωμένα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των κρουσμάτων σε 21, επεσήμαναν οι περιφερειακές υγειονομικές αρχές της Μαδρίτης.
Επίσης, το νοσοκομείο λοιμωδών νοσημάτων της Ρώμης Λάτζαρο Σπαλαντσάνι και η περιφέρεια της ιταλικής πρωτεύουσας έκαναν γνωστό ότι συνολικά στη χώρα έχουν διαγνωστεί τρία κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων. Σύμφωνα με τους Ιταλούς επιστήμονες, τα δύο νέα κρούσματα συνδέονται με τον «ασθενή μηδέν» που διαγνώσθηκε θετικός χθες, Πέμπτη, μετά την επιστροφή του από τα Κανάρια νησιά.
«Η μορφή αυτή χαρακτηρίζεται από ελαφρότερα συμπτώματα, σε σχέση με την παραδοσιακή ευλογιά. Δεν πρέπει να σημάνει συναγερμός, αλλά να δείξουμε προσοχή», δήλωσε ο διευθυντής του νοσοκομείου Σπαλαντσάνι, ο Φραντσέσκο Βάια και πρόσθεσε ότι, σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία, όσοι έχουν εμβολιαστεί κατά της ευλογιάς δεν διατρέχουν κίνδυνο, αλλά αυτό δεν σημαίνει προς το παρόν, ότι πρόκειται να πραγματοποιηθεί νέος μαζικός εμβολιασμός.
Κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων, η οποία είναι ενδημική στη δυτική Αφρική, έχουν εντοπιστεί ακόμα τις τελευταίες εβδομάδες στη Βρετανία, την Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιταλία, τον Καναδά και τις ΗΠΑ.
Τι είναι, ποια τα συμπτώματα
Η ευλογιά των πιθήκων είναι μια σπάνια, λοιμώδης ασθένεια, παρόμοια με την ανθρώπινη ευλογιά που εξαλείφθηκε το 1980. Μολονότι είναι πιο ήπια και οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν μέσα σε μερικές εβδομάδες, σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να αποδειχθεί μοιραία.
Τα συμπτώματά της περιλαμβάνουν:
πυρετό,
πονοκέφαλο,
μυικούς πόνους,
πρήξιμο στους λεμφαδένες,
ρίγη και
κόπωση.
Επίσης οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν δερματικά εξανθήματα (1 με 5 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων), τα οποία συχνά ξεκινούν από το πρόσωπο και εξαπλώνονται σε άλλα σημεία του σώματος, περιλαμβανομένων των γεννητικών οργάνων.
Δεν υπάρχει θεραπεία για την ευλογιά των πιθήκων, η οποία μεταδίδεται από την επαφή με τον μολυσμένο ασθενή ή με τα σωματικά υγρά του, περιλαμβανομένου του σάλιου. Η ασθένεια συνήθως υποχωρεί από μόνη της.
Συνήθως η ασθένεια μεταδίδεται στους ανθρώπους από διάφορα άγρια ζώα, όπως τρωκτικά ή πιθήκους.
Έχουν υπάρξει στο παρελθόν εξάρσεις κρουσμάτων εκτός Αφρικής;
Είχαν συμβεί αρκετά τέτοια ξεσπάσματα, αλλά συνήθως αφορούσαν κάθε φορά λίγα μόνο κρούσματα και με πολύ περιορισμένη γεωγραφική εξάπλωση.
Άρα η τωρινή έξαρση είναι η μεγαλύτερη που έχει ποτέ συμβεί;
Όχι. Είχαν υπάρξει μεγαλύτερες στην Αφρική, όπως το 2001 και 2002, όταν είχαν καταγραφεί 485 κρούσματα και 25 θάνατοι στη Δημοκρατία του Κονγκό. Το 2017 και 2018 είχαν αναφερθεί 122 επιβεβαιωμένα ή πιθανά κρούσματα και επτά θάνατοι στη Νιγηρία.
Μπορεί η τρέχουσα έξαρση να προκαλείται από νέο στέλεχος του ιού;
Παραμένει άγνωστο. Το γεγονός πάντως ότι τόσες πολλές περιπτώσεις ανιχνεύονται σε διάφορες χώρες, δείχνει ότι πρόκειται για πιο μεταδοτικό στέλεχος από άλλα στο παρελθόν. Αν και υπάρχει πιθανότητα ότι απλώς τυχαία γεγονότα, όπως η παρουσία υπερ-μεταδοτών, να έχει βοηθήσει ένα παλαιότερο στέλεχος του ιού να εξαπλωθεί ευρύτερα. Είναι νωρίς για να εξαχθεί οριστικό συμπέρασμα. Η γενετική ανάλυση περισσότερων δειγμάτων από κρούσματα θα αποκαλύψει αν πρόκειται για διαφορετικό στέλεχος.
Είναι πιθανό να προκύψει μια νέα πανδημία;
Η εκτίμηση των επιστημόνων είναι ότι το νέο ξέσπασμα μπορεί να ελεγχθεί με ιχνηλάτηση επαφών και εμβολιασμό όσων θεωρούνται ότι κινδυνεύουν με μόλυνση. Αν και δεν αποκλείουν τελείως μια πανδημία, δεν τη θεωρούν πιθανή και δεν θεωρούν ότι πρόκειται για κάτι στο ίδιο επίπεδο με τον κορωνοϊό.