Λίγο πριν την ταυτόχρονη παρουσία Κυριάκου Μητσοτάκη και Ταγίπ Ερντογάνστη Σύνοδο Κορυφής του NATO στη Μαδρίτη, η Τουρκία ρίχνει όλο και περισσότερο λάδι στη φωτιά των προκλήσεων.
Μια με τις μαζικές αποστολές παράτυπων μεταναστών σε Αιγαίο και Έβρο και μια με τις εμπρηστικές δηλώσεις αξιωματούχων και του ίδιου του Ερντογάν, στο χορό έχουν μπει για τα καλά και τα τουρκικά ΜΜΕ.
Τελευταίο «κρούσμα» προπαγάνδας αυτό του TRT World, το οποίο στέκεται στο Κυπριακό και κατηγορεί την Ελλάδα ως υπεύθυνη για τη μη λύση του, υποστηρίζοντας μάλιστα πως η Αθήνα (μαζί και η Λευκωσία) «βολεύεται» με την τρέχουσα κατάσταση και είναι αυτή που δεν θέλει τη λύση!
Γράφει λοιπόν ο Μουράτ Σοφούογλου:
Η Αθήνα έχει από καιρό φιλοδοξίες να κάνει την Κύπρο μέρος της ελληνικής επικράτειας, όπως η Κρήτη και άλλα νησιά στο Αιγαίο Πέλαγος, προκαλώντας εμπόδια στην επίλυση παλαιών εδαφικών ζητημάτων με την Άγκυρα, σύμφωνα με ειδικούς.
Αφού η τουρκική στρατιωτική επέμβαση το 1974 απέτρεψε την κατάληψη της Κύπρου από την Ελλάδα μέσω στρατιωτικού πραξικοπήματος, ο τουρκικός και ο ελληνικός πληθυσμός του νησιού της Μεσογείου έχουν χωριστεί, κυβερνώντας τα εδάφη τους.
Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, παρά το γεγονός ότι τόσο οι Τουρκοκύπριοι όσο και οι Ελληνοκύπριοι συμμετείχαν σε πολλές διαπραγματεύσεις, οι δύο πλευρές δεν μπόρεσαν να βρουν κοινό έδαφος για την επίλυση της διαφοράς.
Η Ελλάδα συχνά καταφεύγει σε λάσπη και κατηγορεί την Τουρκία ότι περιπλέκει το Κυπριακό. Αλλά με μια πιο προσεκτική ματιά, οι περιφερειακοί ειδικοί βλέπουν την Αθήνα ως τον κύριο ένοχο.
Ο Ismail Bozkurt, ο οποίος ήταν πρόεδρος της συνέλευσης της τουρκοκυπριακής κοινότητας μεταξύ 1973 και 1975, μια κρίσιμη περίοδο για την ιστορία του αμφισβητούμενου νησιού, πιστεύει ότι η Ελλάδα και οι Ελληνοκύπριοι διατηρούν τη σύγκρουση άλυτη και συνεργάζονται για να ασκήσουν πολιτική πίεση στην Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους .
«Αν και γνωρίζουν ότι η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι δεν θα ενδώσουν στην ελληνοκυπριακή και ελληνοκυπριακή πίεση, συνεχίζουν να το κάνουν ελπίζοντας να συσπειρώσουν την παγκόσμια κοινή γνώμη πίσω από τους πολιτικούς ελιγμούς τους», λέει ο Bozkurt στο TRT World.
Ένα άλλο εμπόδιο είναι το πώς οι Έλληνες ηγέτες παραποιούν τόσο το ζήτημα των νησιών του Αιγαίου όσο και τη σύγκρουση στην Κύπρο όταν αλληλεπιδρούν με παγκόσμιες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ. «Θέλουν να δημιουργήσουν μια αντιτουρκική αντίληψη στον δυτικό κόσμο χρησιμοποιώντας τη διαμάχη για το Κυπριακό και τις εντάσεις στα νησιά του Αιγαίου», λέει ο Bozkurt.
«Όσο το Κυπριακό παραμένει άλυτο, τα κράτη μέλη της ΕΕ, η Ελλάδα και η ελληνοκυπριακή διοίκηση εκμεταλλεύονται το ζήτημα κατά της Τουρκίας», λέει ο Mustafa Lakadamyali, Τουρκοκύπριος Πρέσβης, εκπροσωπώντας την Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ) στην Ουάσιγκτον.
Μετά την αποτυχία αντιμετώπισης του Κυπριακού μετά τη στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας το 1974, οι Τουρκοκύπριοι στο βορρά διακήρυξαν το δικό τους κράτος, την ΤΔΒΚ, το 1983, το οποίο αναγνωρίστηκε μόνο από την Άγκυρα. Η Ελληνοκυπριακή Διοίκηση (GCA) είναι μια άλλη πολιτική οντότητα στο νότο με επικεφαλής Ελληνοκύπριους.
Έκτοτε, η διαφωνία μεταξύ των δυτικών κρατών, κυρίως της Ελλάδας, που αντιτίθενται στην τουρκική επέμβαση και στρατιωτική παρουσία στο νησί, και της Τουρκίας, η οποία υπερασπίζεται σθεναρά την παρουσία της στο νησί για να προστατεύσει τους Τουρκοκύπριους από την ελληνική επιθετικότητα, έχει δημιουργήσει ένα αδιέξοδο γνωστό ως Κυπριακό.
«Η ελληνοκυπριακή πλευρά στοχεύει να επιβάλει τους όρους της λύσης συγκεντρώνοντας υποστήριξη από τις χώρες μέλη της Ε.Ε. Η Ελλάδα χρησιμοποιεί επίσης το θέμα ως μέσο για να ασκήσει πίεση στην Τουρκία», λέει ο Lakadamyali στο TRT World.
Γιατί οι Έλληνες κρατούν το θέμα κλειδωμένο
Η ελληνική πλευρά προτιμά επίσης το σημερινό status-quo, που είναι να παραμείνει άλυτο το ζήτημα. Ενώ οι Ελληνοκύπριοι και η Ελλάδα ισχυρίζονται ότι εξακολουθούν να υποστηρίζουν το μοντέλο διζωνικής δικοινοτικής ένωσης, που ονομάζεται επίσης και Κυπριακή Δημοκρατία που ιδρύθηκε το 1960 υπό την εγγύηση της Άγκυρας, της Αθήνας και του Λονδίνου, εξακολουθούν να τρέφουν την παλιά πολιτική της περιθωριοποίησης των Τουρκοκυπρίων και αρπάζοντας τα δικαιώματά τους, σύμφωνα με τον Lakadamyali.
«Οι Ελληνοκύπριοι αισθάνονται άνετα με το σημερινό status quo στο νησί. Το σημερινό status quo παρέχει διεθνή αναγνώριση στους Ελληνοκύπριους που εκμεταλλεύονται αυτό το παράνομο και άδικο καθεστώς εναντίον των Τουρκοκυπρίων», λέει ο Lakadamyali.
Ως εκ τούτου, οι Ελληνοκύπριοι προτιμούν το status quo από μια συνολική διευθέτηση όπου δεν θα μπορούν πλέον να εκπροσωπούν και να προσποιούνται ότι ενεργούν για λογαριασμό ολόκληρου του νησιού, σύμφωνα με τον Lakadamyali.
Αυτή η ελληνική πολιτική ατζέντα ήταν εδώ και καιρό ο πρωταρχικός λόγος για τον οποίο οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων απέτυχαν κατά καιρούς. Πιο πρόσφατα, το 2017, στο Crans-Montana της Ελβετίας, οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό απέτυχαν λόγω της έλλειψης πολιτικής βούλησης στην ελληνοκυπριακή ηγεσία, σημειώνει ο Lakadamyali.
«Όλες οι προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας απέτυχαν κατά τη διάρκεια των 50 χρόνων διαπραγματεύσεων, λόγω της απροθυμίας της ελληνοκυπριακής πλευράς να μοιραστεί την εξουσία και τον πλούτο του νησιού με τους Τουρκοκύπριους», λέει ο Τουρκοκύπριος διπλωμάτης.
Οι συντονισμένες προσπάθειες Ελλάδας και Ελληνοκυπρίων να εμποδίσουν μια συνολική συμφωνία αύξησαν επίσης τις εκκλήσεις για τη λύση των δύο κρατών τόσο στη Λευκωσία (Λευκωσία) όσο και στην Άγκυρα.
Ως αποτέλεσμα, τον Απρίλιο του 2021, η τουρκοκυπριακή πλευρά πρότεινε τη λύση των δύο κρατών στην Κύπρο κατά τη διάρκεια της άτυπης διάσκεψης για την Κύπρο στη Γενεύη, όπου ήταν παρόντες οι δύο πλευρές του νησιού, οι εγγυήτριες χώρες και ο ΟΗΕ, σύμφωνα με τον Lakadamyali.
Προς τη λύση των δύο κρατών;
Μετά από δεκαετίες αποτυχίας των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, τόσο οι Τουρκοκύπριοι όσο και η Τουρκία εξάντλησαν την υπομονή τους μπροστά στην αδιάλλακτη πολιτική φύση της Ελλάδας και των Ελληνοκυπρίων. Αλλά επίσης, οι περιφερειακές εντάσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας από τα νησιά του Αιγαίου μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο κάνουν τη διαμάχη πιο περίπλοκη.
«Η σύγκρουση στην Κύπρο έχει τις δικές της ιδιότυπες παραμέτρους και περιπλοκές για την επίλυση της σύγκρουσης. Από τη μία πλευρά, σχετίζεται επίσης πολύ με τις γενικές ελληνοτουρκικές εντάσεις και την ισορροπία δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο Πέλαγος», λέει η Zeliha Khashman, καθηγήτρια διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Εγγύς Ανατολής στην ΤΔΒΚ.
Τόσο η Ελλάδα όσο και η ελληνοκυπριακή διοίκηση στη νότια Κύπρο έχουν υπερβολικές θαλάσσιες διεκδικήσεις τόσο στο Αιγαίο όσο και στη Μεσόγειο Θάλασσα. «Μονομερείς δραστηριότητες στην περιοχή σε πλήρη παραβίαση των δικαιωμάτων της Τουρκίας και της ΤΔΒΚ προφανώς αυξάνουν τις εντάσεις», λέει ο Λακαδαμιάλη, ο οποίος κάλεσε την Αθήνα και τον Κύπριο σύμμαχό τους «να σταματήσουν τις παράνομες μονομερείς ενέργειες» στην περιοχή.
Υπό την κλιμάκωση των εντάσεων, η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι πιστεύουν τώρα όλο και περισσότερο ότι η λύση των δύο κρατών θα μπορούσε να είναι ο μόνος δρόμος για την αντιμετώπιση της μακροχρόνιας διαμάχης.
«Η λύση των δύο κρατών είναι πλέον καλά διευθετημένη στην Άγκυρα», λέει ο Bozkurt, ο εξέχων Τουρκοκύπριος πολιτικός. Ο Bozkurt εφιστά επίσης την προσοχή στο γεγονός ότι οι πρόσφατες κοινοβουλευτικές και προεδρικές εκλογές στην ΤΔΒΚ ευνόησαν τα πολιτικά κόμματα που υποστηρίζουν τη λύση των δύο κρατών.
«Όταν κοιτάτε τα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα, γίνεται κατανοητό ότι αυτή η νέα πολιτική έχει υιοθετηθεί και στην τουρκοκυπριακή κοινότητα», λέει ο Bozkurt. «Δεν νομίζω ότι μετά από αυτό το σημείο θα μπορούσε να υπάρξει επιστροφή στη λύση του ενός κράτους. Πιστεύω επίσης ότι δεν πρέπει να υπάρξει επιστροφή σε αυτό», προσθέτει ο Bozkurt, αναφερόμενος στη νέα θέση λύσης δύο κρατών των Τουρκοκυπρίων.
Ο Bozkurt, ο οποίος ήταν επίσης κάποτε μέλος του προεδρικού συμβουλευτικού συμβουλίου της ΤΔΒΚ, υπεύθυνος για τις διαπραγματεύσεις με την GCA, δεν οραματίζεται καμία πραγματική πιθανότητα οι Ελληνοκύπριοι να αποδεχτούν ένα ίσο καθεστώς με τους Τουρκοκύπριους στο πλαίσιο μιας λύσης ενός κράτους.
«Δεν θέλουν ισότιμο καθεστώς με τους Τουρκοκύπριους. Αλλά θέλουν να δείξουν τον εαυτό τους στο παγκόσμιο κοινό ως σωστοί προσποιούμενοι ότι θέλουν ισότητα», λέει ο Bozkurt. Με αυτή την ψεύτικη στάση, προσπαθούν να παρουσιάσουν την Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους ως άδικες πλευρές, που δεν θέλουν να αποδεχτούν μια επίλυση της διαφοράς, σύμφωνα με τον Bozkurt.
Ως αποτέλεσμα, υπό αυτές τις συνθήκες, η επίτευξη συμφωνίας με τους Έλληνες για τη λύση του ενός κράτους είναι «αδύνατη», λέει ο Bozkurt. Ενώ η λύση του ενός κράτους γίνεται όλο και περισσότερο μια ανεφάρμοστη προσφορά, ο Lakadamyali, Τουρκοκύπριος διπλωμάτης, πιστεύει ακράδαντα ότι η ΤΔΒΚ δεν θα είναι μόνη.
«Η Τουρκία πάντα υποστήριζε την τουρκοκυπριακή θέση και αυτό ισχύει για τη σημερινή τουρκοκυπριακή θέση της λύσης των δύο κρατών», λέει.