Η μάχη του Καβοφονιά είναι μία από τις πρώτες μάχες κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 που αν και υπήρξε ολέθρια για τους Τούρκους δεν είναι τόσο γνωστή. Στη πραγματικότητα η μάχη αυτή ήταν απόκρουση απόβασης, που δόθηκε ακριβώς στο ομώνυμο σήμερα ακρωτήριο της ΒΔ. Σάμου, πρώην ακρωτήριο Τζώρτζης ή Αγίας Παρασκευής, από το ομώνυμο παρεκκλήσιο που υπήρχε σ΄ αυτό, ακριβώς απέναντι από τον όρμο της Μυκάλης.
Συγκεκριμένα στις 3 Ιουλίου του 1821 ο Οθωμανός στόλαρχος Καρά Αλή προσπάθησε ν΄ αποβιβάσει στρατεύματα στη Σάμο προκειμένου να την κυριεύσει αν και τελούσε υπό την προστασία του Σουλτάνου. Μετά όμως την πρώτη αυτή αποτυχία προσποιούμενος την αποχώρηση διέταξε δύο ημέρες μετά στις 5 Ιουλίου απόβαση γεμίζοντας 40 περίπου λέμβους με γενίτσαρους και Αζάπηδες, τις οποίες και κατεύθυνε προς το εν λόγω ακρωτήριο, προκειμένου να προβεί στη συνέχεια σε κυκλοτερή επίθεση.
Παρακολουθώντας όμως οι Σαμιώτες οπλαρχηγοί τις κινήσεις του Καρά Αλή αντελήφθησαν το σχέδιό του και έσπευσαν στο σημείο εκείνο ο Καπετάν Σταμάτης Γεωργιάδης (χιλίαρχος), με τον Λυκούργο Λογοθέτη μαζί με 50 περίπου Σαμιώτες και 24 Κρητικούς από τα Σφακιά υπό τον Χατζηγιώργη Μουριανό, όπου και επέπεσαν με ορμή και λύσσα στους Οθωμανούς που προσπαθούσαν να βγουν στη ξηρά με συνέπεια να τους σκοτώσουν σχεδόν όλους, που αποπειράθηκαν την απόβαση, περί τους 700,.
Ο όλεθρος αυτός κατά ένα μεγάλο μέρος οφείλονταν αφενός στη παντελή έλλειψη ναυτοσύνης των επιβατών των λέμβων, όπου στη προσπάθειά τους ν΄ αλλάξουν σημείο απόβασης προκειμένου να σωθούν σημειώθηκε ανατροπή των λέμβων, και αφετέρου στην άγνοια κολύμβησης. Παρά ταύτα 12 γενίτσαροι κατάφεραν να βγουν και για πολλές ώρες αμύνονταν σθεναρά από ένα σπήλαιο που είχαν καταφύγει μέχρι που έπεσαν και αυτοί μαχόμενοι.
Η έκβαση αυτής της μάχης ήταν επόμενο να επιδράσει ευεργετικά στο ηθικό των Σαμίων μέχρι να καταπλεύσει ο ελληνικός στόλος που έδωσε τέρμα στην εκστρατεία εκείνη κατά της Σάμου. Από τότε το ακρωτήριο αυτό ονομάζεται Καβοφονιάς.
[wikipedia.org]