Διογένης, ο περίφημος Κύων της Αθήνας, που γοήτευσε τον Μέγα Αλέξανδρο

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Μία ημέρα όπως όλες τις άλλες, ο Μέγας Αλέξανδρος επισκέφτηκε την Κόρινθο  με σκοπό να οριστεί αρχιστράτηγος, εξέφρασε την επιθυμία του να συναντήσει έναν παράξενο φιλόσοφο. Το όνομά του ήταν Διογένης. Είχε παρακινήσει την περιέργεια πολλών, καθώς ζούσε μία ζωή με απόλυτη λιτότητα, μετακινώντας απλώς το πιθάρι στο οποίο διέμενε.

Ο Αλέξανδρος βεβαιώθηκε πως ήταν εκείνος και πλησιάζοντας το πιθάρι, διέκρινε τα μορφή ενός μεγάλου σε ηλικία και κακοντυμένου άνδρα.

Αφού τον κοίταξε εξονυχιστικά με μία διαπεραστική ματιά, ο Αλέξανδρος του είπε τα εξής λόγια:

-Είμαι ο Αλέξανδρος, βασιλιάς όλων των Ελλήνων. Μπορώ να κάνω κάτι για σένα. Θα πραγματοποιήσω κάθε σου επιθυμία.

Ο Διογένης παρέμεινε απαθής για λίγη ώρα, ώσπου να σηκώσει το βλέμμα του και να πει:

-Ναι, μπορείς να μου κάνεις μία χάρη. Παραμέρισε λίγο, μου κρύβεις τον ήλιο.

Ο Αλέξανδρος, εντυπωσιασμένος, γύρισε και είπε στους ακόλουθούς του:

-Αν δεν ήμουν Αλέξανδρος, θα ήθελα να είμαι Διογένης.

Ένα διάσημο περιστατικό από τη ζωή ενός φιλοσόφου που έζησε βιώνοντας απόλυτα την έννοια της λέξης λιτότητα –μπορούμε να πούμε και σε υπερβολικό βαθμό. Αυτός είναι ο περίφημος Διογένης, ο <<Κύων>>, όπως τον είχαν ονομάσει οι Αθηναίοι. Ένας από τους διαπρεπέστερους εκπροσώπους της Κυνικής φιλοσοφίας. Ο Διογένης υποστήριζε πως εκείνος δε δάγκωνε τους εχθρούς του, αλλά ήθελε να βοηθήσει τους φίλους του! 

img 1616Γεννήθηκε στη Σινώπη της Μικράς Ασίας το 400 π.Χ και πέθανε το 325. Αν και υπάρχουν ειδικοί που τοποθετούν την ημερομηνία της γέννησής του το 412 και το θάνατό του το 323. Ο πατέρας του λεγόταν Ικεσίας και κατασκεύαζε νομίσματα. Ο νεαρός Διογένης έμαθε την τέχνη του μαθητεύοντας δίπλα του.

Ο Διογένης ήρθε σε επαφή με τη φιλοσοφία όταν γνώρισε τον Αντισθένη και έγινε μαθητής του. Ο Αντισθένης υπήρξε μαθητής του Σωκράτη και υποστήριζε τη ροπή του ανθρώπου προς τη φύση. Θεωρούσε πως η πλεονεξία είναι η πηγή όλων των κακών για τον άνθρωπο και θεωρούσε πως η επιστροφή στη φύση θα λυτρώσει τον άνθρωπο.

Ο Διογένης θεωρούσε τον Αντισθένη ως τον γνήσιο διάδοχο του Σωκράτη και όχι τον Πλάτωνα. Η ειρωνεία του απέναντι στον Πλάτωνα είναι γνωστή. Όταν ο Πλάτωνας όρισε τον άνθρωπο ως <<ένα ζώο με πόδια και χωρίς φτερά>>, ο Διογένης μάδησε έναν κόκορα και φέρνοντάς τον στον Πλάτωνα είπε: Ιδού! ένας άνθρωπος!>>.

Ο Διογένης εφάρμοσε κατά γράμμα τη φιλοσοφία του Αντισθένη και, μάλιστα, έφτασε σε βαθμό υπερβολής. Εγκατέλειψε το σπίτι του έμενε σε ένα μεγάλο πιθάρι. Τα μόνα αντικείμενα που είχε στην κατοχή του ήταν ένα ραβδί και ένα κύπελλο. Όταν όμως μία μέρα παρατήρησε ένα παιδί που έπινε νερό από μία πηγή χρησιμοποιώντας τα χέρια του, πέταξε το κύπελλο διότι το θεώρησε άχρηστο.

Ο Διογένης συνήθιζε να λέει για την εξουσία: η στάση απέναντι στην εξουσία πρέπει να είναι ίδια με τη στάση απέναντι στη φωτιά: να μη στέκεσαι ούτε πολύ κοντά για να μην καείς, ούτε πολύ μακριά για να μην ξεπαγιάσεις»…. 

Ο Διογένης θεωρούσε πως ο άνθρωπος είναι μονίμως δυστυχισμένος, διότι θεωρεί αναγκαία για την ευτυχία του πράγματα που δεν είναι σημαντικά. 

Θεωρούσε πως όλες οι φυσικές ανάγκες του ανθρώπου –η γενετήσια ορμή, η δίψα, ο ύπνος, η τροφή- είναι απολύτως φυσιολογικές, διότι η ίδια η φύση τις δημιούργησε. Όμως, θεωρούσε πως ο άνθρωπος μέσω της εγκράτειας, μπορούσε να τις ελέγχει και να τις τοποθετεί σε ένα πιο λογικό πλαίσιο.

Ο Διογένης δημιούργησε ένα φιλοσοφικό πιστεύω, το οποίο επηρέασε μεταγενέστερα πνεύματα της Φιλοσοφίας, όπως τον σπουδαίο Ζαν Ζακ Ρουσώ. Ο Ρουσώ προέβαλλε μέσα από τα έργα του έναν τρόπο ζωής στον οποίο ο άνθρωπος αναγεννιέται και βρίσκει την ευτυχία όταν πλησιάσει τη φύση.

Ο Διογένης εφάρμοσε τη λιτότητα σε βαθμό υπερβολής στη ζωή του. Σίγουρα, ο άνθρωπος έχει εξιδανικεύσει διάφορα υλικά αποκτήματα και τα θεωρεί αναγκαία για τα ζωή του δίχως να είναι, όμως ένας άνθρωπος δεν μπορεί να στερείται διαρκώς τα απαραίτητα.

Ο Διογένης συνειδητά σε όλη του τη ζωή παρέμεινε εργένης. Θεωρούσε τον εαυτό του ‘’πολίτη του κόσμου’’ και ήθελε να ζει αποδεσμευμένος από τα βιοτικά άγχη. Σε μία εποχή που η καταγωγή του ανθρώπου ήταν σημαντική για την εξύψωσή του, εκείνος δήλωνε <<κοσμοπολίτης>>.

Είχε έναν ιδιαίτερα περίεργο χαρακτήρα, συνήθιζε να γαυγίζει σε περαστικούς και για αυτό ίσως και να του δόθηκε το παρατσούκλι ‘’Σκύλος’’. Ίσως αυτό το προσωνύμιο να οφειλόταν και στη στερημένη ζωή που ζούσε. Ο Διογένης έτρεφε θαυμασμό για τους σκύλους, διότι θεωρούσε πως αρκούνται στα απολύτως αναγκαία και δεν επιζητούν υλικά αγαθά.

Ο Διογένης όμως υπήρξε και θρασύς απέναντι στους άλλους. Χρησιμοποιούσε αμέσως ειρωνεία και αντίλογο και κατόρθωνε να ξεγυμνώνει τα σαθρά επιχειρήματα των αντιπάλων που ήθελαν να τον γελοιοποιήσουν. Ήταν ετοιμόλογος και δε χαριζόταν σε κανέναν.Συμμετείχε σε σεξουαλικές πράξεις δημόσια και <<έκανε την ανάγκη του>> μπροστά στον κόσμο. Όταν τον ρώτησαν τι θέλει να κάνουν το σώμα του όταν πεθάνει, εκείνος αποκρίθηκε ότι ήθελε να τον φάνε τα άγρια θηρία και αρκούσε μόνο να έχει ένα ξύλο για να τα διώχνει. Όταν τον ρώτησαν πώς θα καταλαβαίνει την επίθεση των σκυλιών αφού θα είναι νεκρός, εκείνος αποκρίθηκε <<γιατί τότε να τον νοιάζει το σώμα του αφού θα είναι νεκρός;>>

Όταν μία μέρα τον είδαν ημέρα να κυκλοφορεί στους δρόμους της Αθήνας με ένα φανάρι, τον ρώτησαν γιατί το κρατάει. Εκείνος απάντησε αμέσως πως το κρατάει για να διακρίνει έναν έντιμο Αθηναίο –ούτε με το φως του φαναριού δεν μπορούσε όμως να βρει!

Κάποτε ένας Αθηναίος τον ρώτησε τι έπρεπε να κάνει για να δοξαστεί. Εκείνος του απάντησε πως αυτό θα το πετύχαινε με το να περιφρονούσε τα πλούτη. Εννοούσε πως θα γινόταν διάσημος επειδή θα ήταν ένας από τους λίγους που θα περιφρονούσαν τα πλούτη, όταν άλλοι καταφεύγουν σε κάθε δόλιο μέσο για να τα αποκτήσουν!

Ο Διογένης σε ένα ταξίδι του στην Κόρινθο συνελήφθη και κρατήθηκε όμηρος. Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Αίγινα, το πλοίο τους δέχθηκε επίθεση από πειρατές. Όταν όμως ο πλούσιος κάτοικος στον οποίο έγινε σκλάβος θαύμασε το πνεύμα του, τον άφησε ελεύθερο. Ένας πλούσιος Κορίνθιος, ο Ξενιάδης, εντυπωσιάστηκε από την ευστροφία του και τον έκανε δάσκαλο των παιδιών του. Έκτοτε, έγινε κάτοικος της Κορίνθου. Δεν άλλαξε σε τίποτα τον τρόπο ζωής του; κοιμόταν στο πιθάρι, έτρωγε μόνο ένα ξεροκόμματο και χλεύαζε τους πλούσιους. 

Όταν μία μέρα ένας πλούσιος Κορίνθιος τον προσκάλεσε σε γεύμα, του ζήτησε να μην επαναλάβει την άσχημη συνήθεια που είχε να… φτύνει. Εκείνος υποσχέθηκε να μη φτύσεις στο πάτωμα όπως έπραττε συνήθως. Όμως έφτυσε στα μούτρα του οικοδεσπότη και δικαιολογήθηκε λέγοντας πως έδωσε λόγο να μη φτύσει μόνο στο πάτωμα!

Ο Διογένης με αυτή τη συμβολική πράξη, ήθελε να δείξει πως περιφρονεί τους πλούσιους και εκείνους που έχουν εξουσία. Τους θεωρούσε όλους ψεύτες και υποκριτές. Έβλεπε τους Κορίνθιους που προσπαθούσαν να αμυνθούν εναντίον του Φιλίππου και η μόνη του αντίδραση ήταν.. να γυρίζει πέρα δώθε το πιθάρι του!

Ο Διογένης, ο περίφημος Κύων της Αθήνας, άφησε πίσω του τον μαθητή του Κράτη ο οποίος διέδωσε τη φιλοσοφία του. Ακόμα και σήμερα, ο ανατρεπτικός τρόπος σκέψης του έχει πολλούς οπαδούς. Αν εξαιρέσει κανείς την υπερβολή του, η λιτότητα του Διογένη είναι πραγματική αρετή.

Μαρία Σκαμπαρδώνη

ΔΗΜΟΦΙΛΗ