Ενα οδοιπορικό στα ματωμένα μονοπάτια του λαθρεμπορίου και της διακίνησης ανθρώπινης σάρκας, αλλά και μια εξερεύνηση στα καλύβια – οχυρά των ακριτών που «κρατούν Θερμοπύλες» στο Δέλτα του Εβρου πραγματοποίησε η «Espresso». Ο Γιάννης Αρμουτίδης, σε μια τολμηρή αποστολή έρευνας, κινήθηκε στα αδιάβατα μονοπάτια και τα μυστικά περάσματα του άγριου βαλτότοπου του Γκιαούραντα, όπως αποκαλούν οι ντόπιοι το Δέλτα του Εβρου, καταγράφοντας ιστορίες από τη ζωή των ανθρώπων, συγκλονιστικές εικόνες, γεμάτες με αυθεντικότητα και αλήθεια, ακολουθώντας τα χνάρια τους στο πιο άγριο και μοναδικό τοπίο της ελληνικής επικράτειας.
- Από τον Γιάννη Αρμουτίδη
Ο Δημήτρης Σαρίκας είναι ο πρόεδρος του Αλιευτικού Συλλόγου Αλεξανδρουπόλεως και ήταν η πρώτη μας επαφή προκειμένου να γίνει με ασφάλεια το οδοιπορικό σε αυτή την άβατη και άκρως επικίνδυνη -για όσους δεν τη γνωρίζουν- περιοχή, η οποία είναι βατή μόνο από τους ντόπιους Ελληνες ακρίτες.
«Υπάρχουν επισήμως περίπου 150 καλύβες οι οποίες είναι καταγεγραμμένες στο Δασαρχείο Αλεξανδρούπολης, τέσσερα γνωστά περάσματα λαθρεμπόρων και μεταναστών και δεκάδες παράνομοι τύποι λαθραίων διακινήσεων» μας αποκαλύπτει, χωρίς να μασάει τα λόγια του, ο γνωστός από τις εμφανίσεις του σε τηλεοπτικές εκπομπές Δημήτρης Σαρίκας. «Οι διακινητές δεν εμπορεύονται μόνο ανθρώπινη σάρκα, δεν ζουν μόνο από την ελπίδα στο όνειρο ή από τον θάνατό, δεν διακινούνται μόνο τεράστιες ποσότητες ναρκωτικών ουσιών. Αυτό που θα σας φανεί εξαιρετικά περίεργο και θα σας ξαφνιάσει είναι ότι τα περισσότερα «έσοδά» τους προέρχονται από τη διακίνηση οστρακοειδών. Πολύ μεγάλες ποσότητες από τερλίνα (πολύ μικρό όστρακο που μοιάζει με την αχιβάδα και χρησιμοποιείται κατά κόρον στην ιταλική κουζίνα), αχιβάδες και κυδώνια διακινούνται παράνομα και διοχετεύονται στην ελληνική και τη διεθνή αγορά» λέει ο πρόεδρος του Αλιευτικού Συλλόγου και εξηγεί πώς δρουν τα κυκλώματα: «Εμείς είμαστε πέρασμα! Βαφτίζονται τα προϊόντα ελληνικά για να έχουν αξιοπιστία και μετά διοχετεύονται στην ευρωπαϊκή αγορά, γίνονται ανάρπαστα και με υψηλή αξία τιμών.Μεταφέρονται με βάρκες μέσα από τον ποταμό Εβρο -σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα ώστε να μην αλλοιωθούν- και στη συνέχεια παραδίδονται στον συνεργό τους λαθρέμπορο, ο οποίος τα μεταφέρει οδικώς πλέον με ειδικά διαμορφωμένα για τις ανάγκες του λαθρεμπορίου Ι.Χ. αυτοκίνητα για να τα προωθήσει στον τελικό τους προορισμό».
Οπως τονίζει ο κ. Σαρίκας, «το δίκτυο των λαθρεμπόρων οστρακοειδών είναι τόσο μεγάλο, που, παρότι συλλαμβάνονται συνεχώς, τόσο από την Αστυνομία όσο και από το Λιμενικό, η δράση τους παραμένει αμετάβλητη και συνεχής, δημιουργώντας πολλά ερωτήματα. Τα ποσά αυτού του λαθρεμπορίου φτάνουν, σύμφωνα με έρευνες, πολλά εκατομμύρια ευρώ ετησίως, ενώ ηποσότητα σε κάθε παρτίδα διακίνησης μπορεί να υπερβαίνει και τον έναν τόνο. Κι όλα αυτά πάνω σε απλές, αθέατες βάρκες, οι οποίες πλέουν κατά μήκος του Εβρου».
Για τις καλύβες των επαγγελματιών ψαράδων και των κυνηγών στο Δέλτα ο κ. Σαρίκας τονίζει πως αυτές συμβάλλουν στην ασφάλεια της περιοχής. «Η Αστυνομία με τις συνεχείς περιπολίες της ελέγχει όσους μετακινούνται σε τακτική βάση και περιέργως δεν διαμένουν σε τέτοιες καλύβες. Ετσι θεωρούνται ύποπτοι και τίθενται υπό παρακολούθηση. Με τον τρόπο αυτόν εντοπίζονται οι περισσότεροι λαθρέμποροι, διότι όλοι εμείς, που έχουμε τις καλύβες μας, είμαστε γνωστοί ως επαγγελματίες. Αντιθέτως, είμαστε εμείς που αναχαιτίζουμε την οποιαδήποτε σκέψη ή προσπάθεια παραβίασης των εθνικών μας συνόρων και της εδαφικής μας ακεραιότητας» λέει με έμφαση ο πρόεδρος των αλιέων.
Στον Γκιαούραντα
Ο Δημήτρης Σαρίκας, μετά όσα αποκαλυπτικά είπε, αναθέτει την καθοδήγησή μας στις γνώσεις και στην εμπειρία του στενού του φίλου και συναδέλφου του Κυριάκου Δημάκη. Είναι ο 32χρονος γενικός γραμματέας του Αλιευτικού Συλλόγου Αλεξανδρουπόλεως, ο οποίος κρατάει στην αγκαλιά του το μόλις τεσσάρων μηνών αγοράκι του.
Από τα χρόνια του παππού του διατηρεί την οικογενειακή τους καλύβα, ένα εθνικό προπύργιο που επισφραγίζει την ελληνική παρουσία, το οποίο είναι η βάση για την επαγγελματική του δραστηριότητα. Με τη βάρκα του μεταφέρει στο σημείο αυτό τα ψάρια, τα οποία αλιεύονται από τον Εβρο, αλλά και από τη θαλάσσια περιοχή των εκβολών του στο Θρακικό Πέλαγος. Μεγάλες ποσότητες από κεφαλόπουλα, λαβράκια, κουτσομούρες, τσιπούρες, καλκάνια (πεντανόστιμο, σπάνιο ψάρι με κυκλικό σώμα, το οποίο σε λίγο θα εξαλειφθεί), κρανιούς αλλά και ψάρια ποταμίσια μεταφέρονται στην καλύβα του για διαλογή και πώληση.
Τα ψάρια τα οποία αλιεύονται στην περιοχή αυτή της Ελλάδας είναι απίστευτα γευστικά και περιζήτητα εξαιτίας του γεγονότος ότι ο ποταμός Εβρος διαθέτει την ιδιότητα τους καλοκαιρινούς μήνες να κρατά -για πολλά χιλιόμετρα στο εσωτερικό του- το αλμυρό νερό από τις προσφύσεις του στη θάλασσα. Ομως, τους χειμερινούς μήνες αλλάζει σε γλυκό νερό εξαιτίας των τεράστιων ποσοτήτων βροχής που πέφτουν. Βέβαια, όταν η γειτονική χώρα Βουλγαρία ανοίγει τα φράγματά της, τότε το Δέλτα, ο ποταμός, ξεχειλίζει και πλημμυρίζει, προκαλώντας τεράστιες καταστροφές.
Ο Κυριάκος ανήκει στους Ελληνες ακρίτες που ζουν τον παλμό της πιο ευαίσθητης και έκρυθμης περιοχής της ελληνικής επικράτειας, τόσο από άποψη στρατηγικής όσο και ανθρωπιστικής σημασίας, αλλά και τήρησης των διεθνών συνθηκών για την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αλλά και την περιβαλλοντολογική προστασία. Μέσα από τη δουλειά του -την αλιεία- αλλά και την καθημερινή και συστηματική παρατήρηση του υδροβιότοπου και όλης της πανίδας μπορεί να αντιληφθεί σοβαρές περιπτώσεις κινδύνου, όπως η πιθανότητα διαρροής προϊόντων ρύπανσης ή άλλων επικίνδυνων χημικών αποβλήτων.
Παρότι ρωτήσαμε επισταμένως, δεν υπάρχει καμία επιβεβαιωμένη πληροφορία ή αναφορά για το εάν ο ποταμός Εβρος αποτελεί «χωματερή» ραδιενεργών αποβλήτων από γειτονικές χώρες, γεγονός το οποίο εικάζεται εντόνως, αλλά δεν έχει αποδειχθεί έως σήμερα με έρευνα σε δείγματα που έχουν ληφθεί.
Ο ίδιος μας λέει για τα ξακουστά καλύβια και πώς κατασκευάζονται: «Πριν από μερικά χρόνια το χτίσιμο μιας καλύβας, ως «παράπηγμα» με ξύλα, λαμαρίνες, ελαφρά οικοδομικά υλικά και οροφές από τσίγκο -που θυμίζουν φαβέλες της Βραζιλίας-, ήταν, ανεπίσημα, μια κατάσταση εφικτή. Ετσι, η μία μετά την άλλη καλύβες επαγγελματιών ψαράδων ή κυνηγών ξεφύτρωναν σε απόσταση μερικών μέτρων η μία από την άλλη. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η Δασική Υπηρεσία έχει καταγράψει κάθε καλύβα, την έχει χαρτογραφήσει, γνωρίζει τους κατόχους της και απαγορεύει την οποιαδήποτε νέα παράνομη και παράτυπη αναδόμηση». Για τον εθνικό ρόλο αυτών των ιδιότυπων κατασκευών, αναφέρει: «Αν δεν υπήρχαν οι καλύβες μας, το Δέλτα του Εβρου θα είχε γίνει τουρκικό. Θα είχαν μπει οι Τούρκοι και θα είχαν εγκατασταθεί για τα καλά. Δίνουμε μόνοι τον δικό μας αγώνα για τα σύνορά μας. Οτι κατοικούνται συνεχώς αποτρέπουν τη χρήση τους -ως κρυψώνες- από τους λαθρεμπόρους, τους λαθρομετανάστες ή τους εγκληματίες» εξομολογείται ο Κυριάκος Δημάκης, ο οποίος γνωρίζει πολύ καλά τη δύσβατη περιοχή του Δέλτα του Εβρου. Το ταξίδι μας στην περιοχή του Δέλτα του Εβρου καταγράφεται ως «οδοιπορικό», ενώ στην πραγματικότητα πραγματοποιείται πάνω σε μια στενόμακρη βάρκα σαν κανό, μήκους περίπου πέντε μέτρων και πλάτους ενός.
Ανάμεσα από κανάλια, κρυφούς υδάτινους διαδρόμους, μυστικά περάσματα -που είναι αδύνατον να τα διακρίνεις χωρίς οδηγό, αφού παραμερίζεις ψηλές καλαμιές δυόμισι μέτρων γα να βρεθείς σε παράλληλο υδάτινο μονοπάτι-, σημεία που το νερό συναντάει τις καλαμιές, τον βούρκο, το έλος, την κινούμενη άμμο, αλλά και το σταθερό έδαφος, αναζητάμε την αλήθεια της παράνομης μετανάστευσης και διακίνησης.
Ο Κυριάκος, εκτός από ψαράς, είναι και ιχνηλάτης. Μας δείχνει στην υγρή, δύσοσμη, λασπώδη και αργιλώδη περιοχή -γύρω από τον ποταμό- τα χνάρια και τις πατημασιές από τεράστια αγριογούρουνα, κοπάδια από άγρια άλογα, βοοειδή και αγελάδες.
Παρότι η περιοχή του Εβρου είναι γεμάτη από φίδια, ο έμπειρος οδηγός μάς ξεκαθαρίζει ότι το μόνο είδος που μπορούμε να συναντήσουμε είναι αθώα νεροφίδα. Σε όλη αυτήν τη διαδρομή τα νερά είναι ρηχά μεν, αλλά σκούρα καφετιά, θολερά και τρομακτικά!
Το τοπίο αλλάζει εντελώς στο σημείο της «ευθυγράμμισης», εκεί όπου η βάρκα μπαίνει στον κύριο κορμό του ποταμού Εβρου, όπου το βάθος κυμαίνεται 8-15 μέτρα.
Μέσα στην καλύβα
Οι απλοϊκές καλύβες, «σκαρφαλωμένες» πάνω σε τεράστιους στύλους -χοντρούς και σταθερούς, ειδικά επεξεργασμένους με πίσσα για να μη σαπίζουν-, βρίσκονται γερά καρφωμένες πάνω στις όχθες του ποταμού. «Τον χειμώνα οι καλύβες μας πλημμυρίζουν, μέχρι και μισό μέτρο, γιατί ανεβαίνει η στάθμη του νερού» μας λέει ο Κυριάκος. Η καλύβα του αποτελείται από δύο ευρύχωρους προθαλάμους, στους οποίους βρίσκονται στοιβαγμένα και αποθηκευμένα όλα τα εργαλεία της δουλειάς του. Εδώ, καθαρίζει τα τεράστια ψάρια που αλιεύει (φτάνουν τα 50 kg και τα δυόμισι μέτρα σε μήκος), ενώ προετοιμάζει -για πώληση- τα μικρότερα, τις πεντανόστιμες γαρίδες και ορισμένους ακόμα σπάνιους θαλασσινούς μεζέδες.
«Είμαι ψαράς και όχι ιχθυέμπορας. Αγαπώ το επάγγελμά μου, ζω την οικογένειά μου από αυτό και αποτελεί συνέχεια μιας οικογενειακής δραστηριότητας. Το ψάρι είναι πολύ φθηνό για τον παραγωγό και πολύ ακριβό για τον καταναλωτή» συμπληρώνει προβληματισμένος. Πίσω από τους δύο προθαλάμους -οι οποίοι είναι κατασκευασμένοι από ξύλινους δοκούς και χοντρό διάφανο πλαστικό μουσαμά (αντικαθιστά το γυαλί, αλλά σκίζεται συχνά από τον δυνατό αέρα)- βρίσκεται μια ζεστή καλύβα με ελαφρά, δομικά υλικά.
Μία κουζίνα, ένα σαλόνι, μία κρεβατοκάμαρα κι ένα WC. Διακρίνω έναν ηλεκτρικό πίνακα και ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις. Ο Κυριάκος μού εξηγεί ότι παλαιότερα είχαν γεννήτριες παραγωγής ρεύματος και επειδή ήταν εξαιρετικά θορυβώδεις, κατασκευάστηκε ένα μικρότερο σπιτάκι -υπερυψωμένο, ενάμισι μέτρο από το έδαφος, για να μην πλημμυρίζει από τα νερά-, λίγο μακρύτερα από την καλύβα, για να μην τους ενοχλεί ο θόρυβος της μηχανής.
Σήμερα, ηλεκτροδοτούνται με εγκαταστάσεις ηλιακών πάνελ, ώστε να έχουν τηλεόραση, δυνατότητα φόρτισης κινητών τηλεφώνων και να φωταγωγούνται. Μέσα στην καλύβα βρίσκονται δύο μεγάλες ξυλόσομπες και ένα τζάκι. Το μόνο που δεν στερούνται, μας είπαν, είναι η ζέστη. Εξω από το σπίτι βρίσκεται ένα μπάρμπεκιου υγραερίου για να τηγανίζουν τα ψάρια στα ολονύχτια τσιμπούσια με συναδέλφους τους. Πιο κάτω, από την πίσω πλευρά, απέναντι και κατά μήκος του ποταμού μετράμε περισσότερες από 30 καλύβες. Ολες είναι κατασκευασμένες με τα χέρια των ιδιοκτητών τους, απόλυτα εναρμονισμένες – σχεδόν «ρουφηγμένες» μέσα από το ίδιο το οικοσύστημα. Συμβιώνουν αρμονικά ανάμεσα στους πελεκάνους, στα φλαμίνγκο, στους πελώριους κατάλευκους κύκνους, στα μαυροπούλια, στιςπάπιες, στα πανέμορφα είδη πουλιών με τα χρυσά φτερώματα -που πρώτη φορά είδα στη ζωή μου και δεν πρόλαβα να φωτογραφίσω- αλλά και στις νεροχελώνες. Στο σημείο που ο ποταμός ενώνεται με τη θάλασσα κολυμπούν τεράστιες χελώνες Καρέτα καρέτα έως και 150 κιλά βάρος. Η ζωή στις καλύβες του Δέλτα του Εβρου είναι ξεχωριστή. Εχει μία μυστηριώδη γοητεία, που σε πολλούς ασκεί ακατανίκητη έλξη.
Οι απέναντι γείτονες
Ρωτήσαμε αν υπάρχουν καλύβες και στο άλλο τμήμα του ποταμού, που ανήκει στην Τουρκία. «Μόνο οι Ελληνες έχουμε καλύβες. Η άλλη άκρη του ποταμού έχει χτισμένη πόλη» μας λένε και μας δείχνουν απέναντι. Ελάχιστα μέτρα βρίσκεται μια πόλη στην οποία διακρίνουμε τα σπίτια, τα παράθυρα, τον κόσμο που κινείται, τα απλωμένα ρούχα στα μπαλκόνια. Είναι η Αίνος, μια ήσυχη μικρή, γραφική πόλη της Τουρκίας. «Οι Τούρκοι γείτονες, βλέποντας ότι η περιοχή δεν είναι εγκαταλελειμμένη, ελέγχεται, πατιέται και ζει με ελληνικό αίμα, δεν διανοούνται να παραβιάσουν τα σύνορα. Εμείς είμαστε οι πρώτοι που θα πολεμήσουμε. Είμαστε οι πρώτοι που αναχαιτίζουμε, σε κάθε κούνημα των απέναντι, κάθε προσπάθεια» μας εξομολογούνται οι ιδιοκτήτες των καλυβών, οι οποίοι αποτελούν και την εθνοφυλακή της περιοχής.
Aόρατα μονοπάτια
Είκοσι μόλις μέτρα, πίσω από το σπίτι του Κυριάκου Δημάκη, φτάνουμε σε ένα μικρό, σχεδόν αόρατο μονοπάτι! Είναι ένα από τα τέσσερα που διασχίζουν οι μετανάστες με τον οδηγό τους. Εδώ οδηγούνται -μέρα ή νύχτα- ανθρώπινα «κοπάδια» διασχίζοντας τον ποταμό με τα πόδια, αφού η στάθμη του νερού φτάνει μόνο έως το μισό μέτρο, ενώ στη συνέχεια οδηγούνται στην εθνική οδό, για να τους παραλάβουν οι επόμενοι συνεργοί στη σπείρα διακίνησης.
«Κατά μήκος της διαδρομής του χωματόδρομου -από το σημείο του Δέλτα του Εβρου μέχρι την εθνική οδό- συναντάμε μπουλούκια από 40 ή 50 άτομα να ξαποσταίνουν. Τους έχουν εφοδιάσει στον καθένα τους από ένα σακίδιο με νερό, κρουασάν και τα απαραίτητα για να επιζήσουν» αποκαλύπτει ο Κυριάκος.
Αναρωτιόμαστε πώς είναι δυνατόν να ανακαλύπτουν τα σημεία προσπέλασης του ποταμού, όταν ακόμη κι εμείς αδυνατούμε να διακρίνουμε τους δρόμους, τα μονοπάτια και τις διαδρομές διαφυγής. Πόσο περισσότερο τους υδάτινους δρόμους, τους οποίους πρέπει να περπατήσουν με τα πόδια με κίνδυνο να πνιγούν. Οταν μάλιστα ανάμεσά τους υπάρχουν βρέφη και μικρά παιδιά. «Υπάρχουν επαγγελματίες “οδηγοί”. Αυτοί που ζουν από το όνειρο και την προσδοκία των λαθρομεταναστών» συμπληρώνει ο Κυριάκος.
Yδάτινα περάσματα
Προχωράμε λίγα μέτρα ακόμη. «Από δω έχει περάσει ένα κοπάδι από άγρια άλογα -μας λέει-, για αυτό το χώμα είναι τσαλαπατημένο». Οι βαθιές οπλές των αλόγων φτάνουν στα 20 εκατοστά. Η διαδρομή είναι δύσβατη, αλλά συνεχίζουμε αποφασισμένοι, αναζητώντας την «έκπληξη»! Σταματάμε εκεί που η λάσπη φτάνει μέχρι το γόνατό μας. Δυστυχώς δεν κατορθώσαμε να συναντήσουμε και να φωτογραφίσουμε τα πανέμορφα άγρια άλογα. Ευτυχώς, όμως, δεν πέσαμε και πάνω σε κοπάδι από επιθετικά αγριογούρουνα, τα οποία υπάρχουν κατά εκατοντάδες στην περιοχή, αλλά δεν κυκλοφορούν την ημέρα.
Επιβιβαζόμαστε στη βάρκα και συνεχίζουμε ανάμεσα από πολύ στενά κανάλια και πυκνές καλαμιές. Πολλές φορές είναι σκαρφαλωμένα πάνω τους φίδια!
Ενα σκληρό αδιάβροχο, ενισχυμένο στρατιωτικό τζάκετ, ένα καπέλο με κουνουπιέρα (τα κουνούπια είναι παντού, μυριάδες), προστατευτικά γυαλιά και οι πήχεις των χεριών μας μπροστά στο πρόσωπο μας προστατεύουν από τις καλαμιές, οι οποίες χτυπούν δυνατά επάνω μας. Ο οδηγός με συμβουλεύει να μην τις αγγίξω, διότι κόβουν σαν ξυράφια.
Τον εξοπλισμό μας τον προμηθευτήκαμε από το κατάστημα στρατιωτικών και ταξιδιωτικών ειδών «Τραζέρας» στην Αλεξανδρούπολη, που παρέχει όλα τα απαραίτητα αξεσουάρ και ρουχισμό των μεγαλύτερων εταιριών του κόσμου που χρειάζεται ένας επισκέπτης ή εξερευνητής, για να επισκεφτεί την περιοχή του Δέλτα Εβρου. Παντού κουνούπια. Παρότι φυσάει πολύ και έχει πολύ κρύο, τα κουνούπια βρίσκονται παντού.
«Το καλοκαίρι, όταν οι Τούρκοι καίνε τους ορυζώνες τους, όλα τα κουνούπια μεταφέρονται στη δική μας περιοχή. Τότε δεν μπορείς ούτε να αναπνεύσεις αν δεν φοράς κουνουπιέρα στο πρόσωπο. Μπαίνουν στο στόμα, στη μύτη, ακόμα και στα αυτιά σου» μας λέει ο οδηγός μας. Προχωρώντας στο κανάλι, που όλο και στενεύει, φτάνουμε στο τέρμα του, συναντώντας μια παχιά, λασπωμένη γη. Αυτό είναι το δεύτερο πέρασμα. Περπατάμε πάνω σε αυτό και κάποια στιγμή διακόπτεται από ψηλές καλαμιές, τις οποίες πρέπει να παραμερίσουμε για να διακρίνουμε ένα πέρασμα ελάχιστων εκατοστών. Είναι αδύνατον κάποιος να διέλθει από αυτά τα σημεία αν δεν τα γνωρίζει καλά. Και οι λαθρομετανάστες έχουν «σαΐνια» οδηγούς, που έχουν περπατήσει πολλές φορές στα μέρη αυτά. Παρότι η Ελληνική Αστυνομία, η Συνοριοφυλακή, αλλά και κάθε αρμόδια Αρχή κάνουν συστηματικούς ελέγχους, η παράνομη αυτή δραστηριότητα δεν σταματά.
Βάρκες της Ελληνικής Αστυνομίας περιπολούν τακτικά, εξετάζοντας και ψάχνοντας προσεκτικά ανάμεσα στα κανάλια, στους υδάτινους διαδρόμους κατά μήκος του ποταμού. Αναγνωρίζουν τη βάρκα μας, όπως αναγνωρίζουν και όλους όσοι διέρχονται. Αγνωστες παρουσίες ή ύποπτοι ελέγχονται χωρίς δεύτερη σκέψη. Επιστρέφουμε στη βάρκα και επισκεπτόμαστε τις άλλες δύο διαδρομές. Δύσβατες, επικίνδυνες, απροσπέλαστες χωρίς να ριψοκινδυνεύει η ζωή σου. Στα μονοπάτια αυτά έχουν χαθεί πολλές ζωές.
«Στο σημείο αυτό έχουμε συναντήσει ομάδες λαθρομεταναστών να κάθονται και να τρώνε κρουασάν. Τους έχουν εγκαταλείψει, τους έχουν παρατήσει ολομόναχους. Πολλοί λαθρομετανάστες, βλέποντας τη δυσκολία του περάσματος, μετανιώνουν και δεν θέλουν να προχωρήσουν. Φοβούνται και θέλουν να γυρίσουν πίσω, αλλά οι οδηγοί δεν τους αφήνουν τέτοια περιθώρια. Τους υποχρεώνουν να περάσουν τα σύνορα, για να τους ξεφορτωθούν και να τους κρατήσουν τα χρήματα». Ο Κυριάκος γνωρίζει τα πάντα στην εντέλεια. Εγώ, ως δημοσιογράφος, κατέγραψα όσα είδα.
Αδυνατώντας να επαναλάβω -σε καμία περίπτωση- τις διαδρομές αυτές, ξαναβγαίνουμε -από τα σκοτεινά κανάλια- στον ποταμό Εβρο. Κάθε βάρκα που περνάει στο πλάι μας έχει μέσα ψαράδες που χαιρετούν τον Κυριάκο και εκείνος τους ανταποδίδει τον χαιρετισμό. Προτίθεται να μας οδηγήσει και μέχρι τη θάλασσα. Η βάρκα ακουμπάει στην αμμώδη ακτή του ποταμού, περπατάμε λίγα μέτρα και βρισκόμαστε μπροστά στις ακτές του Θρακικού Πελάγους. Ενας οχυρωμένος στρατιωτικός πύργος ελέγχου με πλήρη εξοπλισμό έρευνας στέκεται άγρυπνος φρουρός. Στα 50 μέτρα απέναντί του υψώνεται το τουρκικό φυλάκιο.
Ενα σμήνος από πουλιά σηκώνεται -τρομαγμένα από την αιφνίδια παρουσία μας- στον αέρα. Και να μη μας είχαν δει οι απέναντι στρατιώτες, τώρα μας εντόπισαν. Είμαστε εξερευνητές σε έναν τόπο μαγικό με ήχους, μυστικά, κινδύνους, όνειρα, ελπίδες για μια καλύτερη ζωή, αλλά και θάνατο όσων δεν τα κατάφεραν, που παρασύρθηκαν από τα ορμητικά νερά του Εβρου τον χειμώνα ή πνίγηκαν στον βάλτο. Μέσα στην απόλυτη ομορφιά αισθάνομαι μια βαθιά θλίψη. Τα νερά των παραποτάμων καφετιά, σκουρόχρωμα με μια οσμή από το μπατάκι που αναδύεται και μετά τα γαλανά βαθιά νερά του ποταμού. Ενα βαθύ γαλάζιο, πιο βαθύ από εκείνο της θάλασσας, με ξυπνά. Δεν υπάρχει περίπτωση να ξανακάνω αυτή τη διαδρομή χωρίς εξοπλισμό σωσίβιου.
Η μαγική διαδρομή στο Δέλτα του Εβρου γίνεται τόπος ξενάγησης από τους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους με τη μεγάλη καρδιά που ζουν στις καλύβες, που ξεναγούν τους επισκέπτες -που φωτογραφίζονται ανάμεσα στα πουλιά- και τους ταξιδεύουν για μια βόλτα άνευ ανταλλάγματος μέσα στο ποτάμι. Είναι αδύνατον να μη θέλεις να ξανάρθεις. Ο Εβρος είναι ο πλούσιος Αμαζόνιος της Ελλάδας και είμαι βέβαιος ότι κρύβει περισσότερα μυστικά από όσα μπορέσαμε σε ένα οδοιπορικό να καταγράψουμε. Σύντομα, όμως, θα τα ανακαλύψουμε στα χρόνια που έρχονται.