Ο υπαινιγμός για την εκτέλεση του Σωκράτη και το ηθικό δίδαγμα της αλληγορίας
Ορίστε μια εικόνα της ανθρώπινης κατάστασης.
Οι άνθρωποι κάθονται μέσα σε μια σκοτεινή σπηλιά, παρακολουθώντας σκιές που πέφτουν στο τοίχωμά της και νομίζοντας ότι βλέπουν την πραγματικότητα.
Αν πάρετε έναν από αυτούς τους ανθρώπους και τον βγάλετε έξω, στο φως της μέρας, το φως θα τον τυφλώσει προσωρινά και δεν θα βλέπει τίποτα. Στη συνέχεια όμως θα κοιτάξει γύρω του, θα δει τον πραγματικό κόσμο, και μάλιστα θα δει και την πηγή του φωτός: τον Ήλιο.
Αν όμως ο άνθρωπος αυτός γυρίσει πίσω στη σπηλιά και προσπαθήσει να εξηγήσει την αλήθεια στους κατοίκους της, όχι μόνο θα γελάσουν μαζί αλλά και θα τον σκοτώσουν.
Αυτή είναι η σπηλιά του Πλάτωνα, μια από τις πιο παραστατικές και αξιοπρόσεκτες μεταφορές όλων των εποχών. Δεν είναι και τόσο δύσκολο να την αποκωδικοποιήσουμε.
Οι κάτοικοι της σπηλιάς είναι οι αμαθείς μάζες, οι σκιές είναι συγκεκριμένα υλικά, πρόσκαιρα αντικείμενα, και όχι οι αιώνιες, οικουμενικές «μορφές», των οποίων όλα τα πράγματα του δεν είναι παρά «ατελείς» μιμήσεις.
Εκείνος που βγαίνει από τη σπηλιά είναι ο φιλόσοφος, ο Ήλιος είναι το Καλό, η πηγή κάθε αλήθειας και ο θάνατος στο τέλος είναι υπαινιγμός για την εκτέλεση του Σωκράτη, τον οποίο ο Πλάτωνας περιγράφει να διηγείται την αλληγορία, προεικάζοντας τον θάνατο του.
Ηθικό δίδαγμα; Η αμοιβή της φιλοσοφίας δεν είναι επευφημίες, φήμη και πλούτη.
Μην σας παρηγορεί η σκέψη ότι οι σημερινοί κάτοικοι της σπηλιάς είναι μόνο εκείνοι που κάθονται αποχαυνωμένοι μπροστά στην τηλεόραση.
Δεν είναι τόσο εύκολο να ξεφύγεις από τη σπηλιά του Πλάτωνα. Όχι μόνο οι καλλιτέχνες αλλά και οι φυσικοί επιστήμονες, κατά τη γνώμη του Πλάτωνα, δεν ασχολούνται με τα πραγματικά σπουδαία πράγματα. Αυτό μας φέρνει στο εξής ερώτημα: αν η αλήθεια του Πλάτωνα βρίσκεται έξω από τον υλικό κόσμο, υπάρχει άραγε;
Αν ζείτε μέσα σε σπηλιά ξανασκεφτείτε το πριν βγείτε έξω. Ποτέ δεν θα μπορέσετε να ξαναμπείτε μέσα.
ΠΗΓΗ: 50 Φιλοσοφικές θεωρίες που επηρέασαν την ανθρωπότητα, Barry Loewer, Εκδόσεις Κλειδάριθμος