Ο Μιχαήλ Β΄ ο Τραυλός ή Ψελλός (770 – 2 Οκτωβρίου 829) ήταν Βυζαντινός αυτοκράτορας, από το Δεκέμβριο του 820 έως το θάνατό του στις 2 Οκτωβρίου του 829, και ιδρυτής της Φρυγικής δυναστείας. Το προσωνύμιο οφειλόταν στο γεγονός ότι τραύλιζε.
Γεννήθηκε το 770 από φτωχούς γονείς στο Αμόριο της άνω Φρυγίας και παρέμεινε αμόρφωτος. Παρά ταύτα κατάφερε να ανέλθει σε στρατιωτικά αξιώματα και να φθάσει να γίνει διοικητής μεγάλων στρατιωτικών μονάδων.
Όταν στασίασε το 803 ο στρατηγός των Ανατολικών Βαρδάνης Τούρκος, κατά του αυτοκράτορα Νικηφόρου Α΄, ο Μιχαήλ ήταν ένας από τους τρεις υπαρχηγούς του. Οι άλλοι δύο ήταν ο μετέπειτα αυτοκράτορας Λέων Ε΄ και ο Θωμάς ο Σλάβος. Σύντομα όμως οι Λέων και Μιχαήλ αυτομόλησαν στον αυτοκράτορα και ανταμείφθηκαν με αξιώματα. Ο Μιχαήλ έγινε Κόμης της Κόρτης, δηλ. υπεύθυνος της βασιλικής στρατοπεδίας.
Μετά την ήττα από τους Βουλγάρους του Κρούμου στην Βερσινικία, ο τότε αυτοκράτορας Μιχαήλ Α΄ ο Ραγκαβές αποφάσισε να παραιτηθεί και ο στρατός πίεζε τον Λέοντα, στρατηγό ήδη των Ανατολικών, ν’ αναλάβει την εξουσία. Ο Λέων δίσταζε (ή προσποιούνταν) και τότε ο Μιχαήλ ο Τραυλός τον απείλησε με θάνατο αν δεν δεχόταν.
Όταν ο Λέων έγινε τελικά αυτοκράτορας, αντάμειψε τον συναγωνιστή του με το αξίωμα του διοικητή των εξκουβίτων, δηλ. του αρχηγού της εσωτερικής φρουράς των ανακτόρων, έγινε ανάδοχος του γιου του και τον ονόμασε πατρίκιο.
Η συνωμοσία
Παρά την φιλία και τις ανταμοιβές του Λέοντα, ο Μιχαήλ διακατεχόταν από την ιδέα να τον αντικαταστήσει στον θρόνο. Σύμφωνα με τους χρονογράφους, ο Μιχαήλ είχε χαρακτήρα απαίσιο και γλώσσα χειρότερη –αν και «παράσημον». Κατηγορήθηκε για έγκλημα καθοσιώσεως αλλά κατόρθωσε ν’ απαλλαγεί και ο Λέων τον διατήρησε στα αξιώματά του. Δεν σταμάτησε όμως ο Μιχαήλ να μιλά εναντίον του Λέοντα και να κατηγορεί την βασίλισσα για έκνομες σχέσεις.
Ο Λέων προσπάθησε να τον νουθετήσει ο ίδιος, αναθέτοντας και σε άλλους να τον συνετίσουν, αλλά μάταια. Τελικά στις 24 Δεκεμβρίου του 820 ο Μιχαήλ κρίθηκε ένοχος εσχάτης προδοσίας και καταδικάστηκε να καεί αμέσως ζωντανός στα λουτρά των ανακτόρων. Αλλά η βασίλισσα Θεοδοσία ζήτησε από τον Λέοντα να μη βάψει τα χέρια του στο αίμα την μέρα των Χριστουγέννων, κι επί πλέον να συνεχιστεί η ανάκριση και ν’ αποκαλυφθούν οι συνένοχοι του Μιχαήλ.
Ο Λέων δέχθηκε και φυλάκισε τον Μιχαήλ σ’ ένα δωμάτιο του παλατιού, κρατώντας επάνω του τα κλειδιά των δεσμών. Ο Μιχαήλ όμως βρήκε τρόπο να επικοινωνήσει με τους συνενόχους του εκείνο το ίδιο βράδυ της 24ης Δεκεμβρίου, και τους απείλησε ότι αν δεν έκαναν κάτι για να τον σώσουν θα τους κατονόμαζε στον αυτοκράτορα.
Τα χαράματα της 25ης οι συνωμότες, συνεννοημένοι με συνενόχους τους μέσα στο παλάτι, ήρθαν μεταμφιεσμένοι σε ιερείς και ψάλτες στο παρεκκλήσι των ανακτόρων, όπου ήξεραν ότι θα έλθει και ο Λέων για να ψάλλει, όπως συνήθιζε. Όταν ακούστηκε το σύνθημα, που ήταν ο ύμνος που άρεσε στον Λέοντα να ψάλλει, οι συνωμότες όρμησαν και τον κατακρεούργησαν. Ύστερα ανέβασαν τον Μιχαήλ, αλυσοδεμένο ακόμη, στον θρόνο
Αυτοκράτορας
Οι εικονόφιλοι πανηγύρισαν για τον θάνατο του Λέοντα Ε΄ αλλά πολύ γρήγορα ο Μιχαήλ τους απογοήτευσε.
Ανακάλεσε μεν από την εξορία τον πατριάρχη Νικηφόρο και τον Θεόδωρο Στουδίτη αλλά αφ’ ενός δεν αποκατέστησε τον πρώτο στον πατριαρχικό θρόνο, αφ’ ετέρου διακήρυξε : «Δεν ήρθα για να καινοτομήσω ούτε για ν’ ανατρέψω τα καθιερωμένα. Επιτρέπω στον καθένα να πιστεύει ό,τι θέλει και δεν θα καταπιέσω κανένα. Αυτοί που θέσπισαν ό,τι θέσπισαν θα δώσουν κάποτε λόγο. Εγώ όπως βρήκα την Εκκλησία έτσι και θα την αφήσω. Σιωπή λοιπόν για τις εικόνες».
Αυτό σήμαινε βέβαια ότι θα εξακολουθούσε να ισχύει το εκκλησιαστικό καθεστώς του Λέοντα Ε΄. Οι εικονομάχοι θεώρησαν ότι πέτυχαν μισή νίκη, οι εικονόφιλοι ότι υπέστησαν ήττα και θέλησαν ν’ αντιδράσουν. Ο Μιχαήλ όμως κατέπνιξε κάθε αντίδραση.
Η εκκλησιαστική του πολιτική ήταν επαμφοτερίζουσα και ασαφής. Καταδίωξε τους μαχητικούς εικονόφιλους, έλεγε ότι δεν είναι εικονομάχος, απλώς ήθελε να περιορίσει τις καταχρήσεις, διακήρυξε πως δεν αναγνωρίζει καμιά σύνοδο μετά την ΣΤ΄ Οικουμενική, είτε υπέρ είτε κατά των εικόνων και τέλος αναγνώρισε όλες τις συνόδους με τον όρο να μη διαταράσσεται η ειρήνη του κράτους. Συνέπεια όλων αυτών ήταν πλήρης ασάφεια και εκκρεμότητα στο θέμα των εικόνων. Ο ίδιος ήταν θρησκευτικά αδιάφορος και, κατά τα λεγόμενα των χρονογράφων, άπιστος.
Το 821 ξέσπασε η μεγάλη στάση του Θωμά, του τρίτου από τους υπαρχηγούς του Βαρδάνη κατά την ανταρσία του τελευταίου εναντίον του Νικηφόρου Α΄. Απασχόλησε επί τρία χρόνια τον Μιχαήλ και έληξε με την ήττα και θανάτωση του Θωμά. Επωφελούμενοι από την αναστάτωση που προκλήθηκε, οι Σαρακηνοί κατέλαβαν την Κρήτη (824) και ξεκίνησαν τη σταδιακή κατάκτηση της Σικελίας (827).
Μετά τον θάνατο της πρώτης του γυναίκας Θέκλας παντρεύτηκε την Ευφροσύνη, κόρη του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΣΤ΄, του γιου της Ειρήνης, μοναχή ως τότε. Πέθανε το 829, ύστερα από βασιλεία εννέα περίπου ετών και τον διαδέχτηκε ο από τον πρώτο του γάμο γιος του Θεόφιλος.