Ο Χριστόδουλος Χατζηπέτρος ήταν Έλληνας αγωνιστής του 1821. Γεννήθηκε στο Βετερνίκο (Νεραϊδοχώρι) Τρικάλων το 1799. Η καταγωγή του ήταν από την ιστορική οικογένεια Χατζηπέτρου του Ασπροπόταμου. Αναφέρεται ότι η οικογένειά του ανήκε σε δίγλωσσο πληθυσμό που εκτός από την Ελληνική μιλούσαν και την Βλαχική. Πατέρας του ήταν ο βαθύπλουτος Γεώργιος Χατζηπέτρος.
Βλάχος, από το Βετερνίκο (το χωριό µετονόµαστηκε διαδοχικά Νεραϊδοχώρι , Χατζηπέτριο -προς τιµήν της οικογένειας Χατζηπέτρου- και πάλι Νεραϊδοχώριο ) γιος του αρχι-τσέλιγγα και ισχυρότερου κοτζάµπαση του Ασπροπόταµου Γούσιου (Γιώργου) Χατζηπέτρου (η µητέρα του, Ξανθή, ήταν κόρη του «άρχοντα» Δηµάκη από το Χαλίκι Ασπροποτάµου). Η οικογένεια Χατζηπέτρου που διατηρούσε τα πρωτεία της περιοχής επί 200 περίπου χρόνια διέθετε µεγάλη κτηµατική και κτηνοτροφική περιουσία.
Το 1812 σε ηλικία 15 ετών πήγε για εµπορικές υποθέσεις της οικογένειας -και για σπουδές- µε το µεγαλύτερο αδελφό του, Γιαννάκη, στις Σέρρες και στη συνέχεια ταξίδεψε στη Βιέννη όπου υπήρχε ισχυρή βλαχική εµπορική παροικία µε την οποία συναλλασσόταν η οικογένειά του. Επέστρεψε το 1817 και εργάστηκε ως γραµµατικός του Αλή Τεπελενλή Πασά των Ιωαννίνων.
Το 1818 µυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από δύο άλλους επιφανείς «αληπασαλίδες» εξαδέλφους του, τον Ιωάννη Κωλέττη, τότε γιατρό του αλβανού τοπάρχη, και τον Γιώργο Τουρτούρη, πλούσιο έµπορο και σηµαίνον πολιτικό στέλεχος της αυλής του Αλή.
Ο Χριστόδουλος µύησε µε τη σειρά του τον πατέρα του Γούσιο (1819) και τον αδελφό του Γιαννάκη (1919), ενώ η οικογένειά του φαίνεται να υπήρξε ο πυρήνας διάδοσης των ιδεών της Εταιρείας και µύησης νέων µελών σε αυτήν, όπως ο καπετάνιος του Κλινοβού Γρηγόρης Λιακατάς, ο αρµατολός των Χασίων Νάσος Μάνταλος . ο οπλαρχηγός των Αγράφων Σταµούλης
Γάτσος, και ο ισχυρός αρµατολός του Ασπροπόταµου Νικόλας Στορνάρης.
‘Ηδη, από το 1820 όταν άρχισε η εκστρατεία της Υψηλής Πύλης εναντίον του Αλή των Ιωαννίνων, ο Ασπροπόταµος βρέθηκε µέσα στη δίνη των εξελίξεων και οι πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες του προσπάθησαν να ισορροπήσουν ανάµεσα στον αποστάτη Αλή και στην οθωµανική νοµιµότητα.
Ωστόσο, όταν τον Ιούλιο 1821 ο αρµατολός Νικόλας Στορνάρης κήρυξε την επανάσταση στην περιοχή, η οικογένεια Χατζηπέτρου συµµετείχε πρωταγωνιστικά και στο επόµενο διάστηµα µέλη της ηγήθηκαν επικεφαλής ενόπλων σωµάτων στις στρατιωτικές συγκρούσεις στην Πίνδο και τη Θεσσαλία.
H επανάσταση στον Ασπροπόταµο δεν είχε διάρκεια λόγω της αποµόνωσης της περιοχής, της εισβολής ισχυρών οθωµανικών δυνάµεων αλλά και της «υποταγής» του αρµατολού των Αγράφων Σταµούλη Γατζου. και κατεστάλη στις 29 Ιουλίου, ενώ οι προύχοντες και οι πρόκριτοι δήλωσαν υποταγή. Έτσι, η οικογένεια Χατζηπέτρου, όπως και οι Στορνάρηδες και άλλοι
ασπροποταµίτες εγκατέλειψαν στη συνέχεια την περιοχή και κατευθύνθηκαν νότια προς τις περιοχές που είχε επικρατήσει η
επανάσταση.
Ο Χριστόδουλος Χατζηπέτρου, συµµετείχε -αν και δίχως προγενέστερη εµπειρία- ως στρατιωτικός στον Αγώνα και σύντοµα καθιερώθηκε µεταξύ των επαγγελµατικών ενόπλων της περιόδου.
Διακρίθηκε ιδιαίτερα: κατά τη Β΄ Πολιορκία του Μεσολογγίου -µπήκε στην πόλη µαζί µε τον αρµατολό Κώστα Σιαδήµα και τον Γιαννάκη Στράτο στις 13 Σεπτεµβρίου 1825- έγινε ένας από τους σωµατάρχες της Φρουράς και πήρε µέρος στην Έξοδο· στις µάχες εναντίον του Ιµπραήµ Πασά στην Πελοπόννησο · στις επιχειρήσεις της Στερεάς υπό τον Γεώργιο Καραϊσκάκη και ιδιαίτερα στη µάχη της Αράχωβας (18-24 Νοεµβρίου 1826) και στις συγκρούσεις του Σώµατος Καραϊσκάκη στην Αττική.
Επί Ιωάννη Καποδίστρια, όντας µέλος της οµάδας των «Παλαµηδιωτών» και έχοντας υπό την άµεση διοίκησή του 390 από τους 1020 συνολικά ενόπλους της οµάδας, ευνοήθηκε από το καθεστώς, εντάχθηκε στο νέο «Στρατιωτικόν Διοργανισµόν» και ανέλαβε χιλιάρχος-διοικητής της Β’ Χιλιαρχίας, λάµβάνοντας µέρος σε επιχειρήσεις για την ανακατάληψη της Στερεάς και στην τελευταία ένοπλη σύγκρουση του Αγώνα, στη νικηφόρα µάχη της Πέτρας (12 Σεπτεµβρίου 1829) υπό τον στρατάρχη της
Ανατολικής Στερεάς, Δηµήτριο Υψηλάντη.
Το 1829 ο Χατζηπέτρος παντρεύτηκε την Ειρήνη µία από τις κόρες του Νικολάου Στορνάρη, ενισχύοντας ακόµη περισσότερο το πολιτικό και στρατιωτικό κύρος του.
Κατά την οθωνική περίοδο ο Χριστόδουλος εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Εντάχθηκε στο βασιλικό στρατό, και διορίσθηκε αρχηγός-τετράρχης της Βασιλικής Φάλαγγας, βασιλικός υπάσπιστής και έφτασε στο βαθµό του υποστρατηγου. Οπαδός, όπως άλλωτε και η συντριπτική πλειοψηφία των οµολόγων του στην κυρίαρχη εξωτερική πολιτική της Μεγάλης Ιδέας, υποστήριξε τα αλυτρωτικά κινήµατα της περιόδου και πρωταγωνίστησε στο κίνηµα του 1854 στη Θεσσαλία.
Παρέµεινε πιστός στον Όθωνα, τον οποίο συνόδεψε στη Βαυαρία µετά την έξωσή του και όταν επέστρεψε στην Ελλάδα συµµετείχε τον Ιανουαρίο 1863 σε συνωµοσία για την επαναφορά της έκπτωτης δυναστείας («συνωµοσία των Μπερναϊκών») και ανάρρηση στο θρόνο του ανεψιού του Όθωνα, Λουδοβίκου, και φυλακίστηκε. Αφέθηκε ελεύθερος τον Μάρτιο του ίδιου χρόνου και σύντοµα αποκαταστάθηκε και τοποθετήθηκε βασιλικός υπασπιστής του Γεωργίου Α’.
Κατά τα οθωνικά χρόνια σκανδάλισε την αθηναϊκη κοινωνία µε τη µακρόχρονη σχέση του µε την αγγλίδα σύζυγο του κόµη Θεοτόκη (Jane Elisabeth Digby, Lady Ellenboroug). Πέθανε από αποπληξία στις 29 Οκτωβρίου 1869 σε ηλικία 75 ετών. Τον επιτάφιό του εκφώνησε ο Τιµολέων Φιλήµων.
Ο γιος του Ευθύµιος Χατζηπέτρος (1833 – 1890) επίσης στρατιωτικός, διετέλεσε υπασπιστής και αυλάρχης του Γεωργίου Α’.
Στον Αγώνα συµµετείχαν και άλλα µέλη της οικογένειας Χατζηπέτρου, από τους οποίους σηµαντικότεροι είναι οι:
• Γιαννάκης Χατζηπέτρου, µεγαλύτερο αδελφό του Χριστόδουλου (1885 – 1871), προεπαναστατικό µεγαλέµπορο των Σερρών,
συνεργάτη του Εµµανουήλ Παππα στην επανάσταση στη Μακεδονία και στη συνέχεια υπό τον Καραϊσκάκη, πολιτικό της επαναστατικής και καποδιστριακής περιόδου, και στρατιωτικό και γερουσιαστή της Οθωνικής περιόδου·
• Σταθάκης Χατζηπέτρου (πέθανε το 1849) που πολέµησε µέχρι το 1823 και στη συνέχεια πήγε στη Βιέννη, συνδράµοντας οικονοµικά στην Επανάσταση·
• Πετράκος Χατζηπέτρου, αδελφό του Χριστόδουλου, στρατιωτικό που σκοτώθηκε κατά την Έξοδο του Μεσολογγίου·
• Δηµήτριος Χατζηπέτρου, θείο του Χριστόδουλου και τους γιους του Σταθάκη και Γιαννάκη , επίσης στρατιωτικούς.
Δηµοτικό τραγούδι:
Δεν κλαίτε µαύρα δέντρα κι εσείς µαύρα κλαριά.
Κι εσύ βρε Χατζηπέτρο δεν το ‘πραξες καλά,
π’ αµόλησες τ’ ασκέρι, λίµουρα στα χωριά.
Μας πήραν δυο κορίτσια, στην Πόρτα Παναγιά,
το ΄να το λένε Λένη, τ’ άλλο Κωσταντινιά.
Βιβλιογραφία
• Νικόλαος Γιαννούλης, Τ’ Ασπροπόταµο Πίνδου και ο
Χριστόδουλος Χατζηπέτρος, [Κυριακίδης] Θεσσαλονίκη 1992.
• Αναστάσιος Γούδας, Βίοι Παράλληλοι…, τόµος Η’, Αθήνα 1876,
σσ. 299-324.
• Νικόλαος Κασοµούλης, Ενθυµήµατα Στρατιωτικά…,
επιµέλεια Γιάννης Βλαχογιάννης, Αθήνα, χ.χ.έ, τόµος Α, σσ.
24, 87, 149, 258, 287, 312, 319, 321, 354, τόµος Β’ σσ.128,
196, 283, 296, 339, 584, 616 τόµος Γ’ σσ. 96, 100, 117, 121,
123, 158, 165, 212, 271, 283, 383.
• Στέφανος Παπαγεωργίου, Η Στρατιωτική Πολιτική του
Καποδίστρια…, [Εστία] Αθήνα 1986, σσ. 42, 44, 61-62.
• Έλλη Παπαναστασίου – Παπανδρώνη Έλλη, Χριστόδουλος
Χατζηπέτρος, ο ελευθερωτής και η τελευταία µονοµαχία, Αθήνα
χ.χ.έ