Πλήθος διατάξεων για μία σειρά από ζητήματα που διατρέχουν όλο το φάσμα του ελληνικού τουρισμού περιλαμβάνει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Τουρισμού, που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση (μέχρι τις 25 Ιουνίου).
Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλου
Μεταξύ άλλων επιχειρεί να επιλύσει πολεοδομικά και αδειοδοτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα τουριστικά καταλύματα και οι οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις πολυτελούς διαβίωσης, προβλήματα χωροθέτησης που ανακύπτουν στις τουριστικές λιμενικές εγκαταστάσεις. Επίσης, φέρνει αλλαγές στην προώθηση ειδικότερων μορφών εναλλακτικού τουρισμού, στην ενίσχυση της τουριστικής εκπαίδευσης και για το πλαίσιο που διέπει το επάγγελμα των ξεναγών.
Με τίτλο «Ενίσχυση των τουριστικών υποδομών και της τουριστικής εκπαίδευσης, επικαιροποίηση του πλαισίου άσκησης του επαγγέλματος των ξεναγών και των χρονομεριστικών μισθώσεων, ρυθμίσεις τουριστικών φορέων και άλλες διατάξεις για την ενίσχυση του τουρισμού», το νομοσχέδιο εισηγείται μπόνους δόμησης σε μεικτά τουριστικά καταλύματα μικρής κλίμακας. Πρόκειται για τουριστικές εγκαταστάσεις που αποτελούνται από ξενοδοχεία και επιπλωμένες κατοικίες εμβαδού τουλάχιστον 40 τ.μ. έκαστη, ανεγείρονται, δε, σε οικόπεδα ίσα ή μεγαλύτερα των 50.000 τ.μ. και μέχρι 150.000τ.μ. Τα ξενοδοχεία που συμπεριλαμβάνονται σ’ αυτά πρέπει να πληρούν έξι κριτήρια κτιριοδομικής και πολεοδομικής αναβάθμισης του άρθρου 38 του ν. 4759/2020. Επί των μεικτών τουριστικών καταλυμάτων μικρής κλίμακας επιτρέπεται η σύσταση διηρημένων ιδιοκτησιών, οριζοντίων και καθέτων, το ποσοστό των δυνάμενων να πωληθούν ή εκμισθωθούν μακροχρονίως τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών δεν μπορεί να υπερβαίνει το 10% της συνολικώς δομούμενης επιφάνειας, ενώ η μακροχρόνια μίσθωση συνομολογείται για χρονικό διάστημα 10 τουλάχιστον ετών.
Τα κίνητρα
Με την προτεινόμενη ρύθμιση παρέχονται κίνητρα για την ποιοτική αναβάθμιση και διαφοροποίηση του νέου αυτού τουριστικού προϊόντος, ώστε να συνδεθεί με τη δημιουργία ξενοδοχειακών καταλυμάτων υψηλής ποιότητας, κατηγορίας και κατάταξης σε αστέρια, καθώς και με τη δημιουργία ειδικών τουριστικών υποδομών. Σύμφωνα με το άρθρο 6 του σχεδίου νόμου, «τα μεικτά τουριστικά καταλύματα μικρής κλίμακας υπόκεινται στους όρους και τους περιορισμούς τής εκτός σχεδίου δόμησης τουριστικών εγκαταστάσεων. Ο συντελεστής δόμησης είναι ενιαίος για το σύνολο του μεικτού τουριστικού καταλύματος μικρής κλίμακας και δεν μπορεί να υπερβαίνει το 0,2 και ειδικώς για τα κατοικημένα νησιά, πλην των νήσων Κρήτης, Κέρκυρας, Εύβοιας και Ρόδου, το 0,12. Για τον υπολογισμό της μέγιστης εκμετάλλευσης και των λοιπών όρων και περιορισμών δόμησης, η έκταση στην οποία αναπτύσσεται το μεικτό τουριστικό κατάλυμα νοείται ως ενιαίο σύνολο. Εφόσον στα μεικτά τουριστικά καταλύματα μικρής κλίμακας περιλαμβάνονται ξενοδοχείο 5 αστέρων και εγκατάσταση ειδικής τουριστικής υποδομής κατά το στοιχείο β) της υποπερ. δδ της περ. α της παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 4276/2014, το ποσοστό των τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών, που δύνανται να πωληθούν ή εκμισθωθούν μακροχρονίως, προσαυξάνεται κατά 30% και ο συντελεστής δόμησης προσαυξάνεται κατά 0,02. Ο εν λόγω συντελεστής δόμησης αφορά μόνο την κατασκευή εγκαταστάσεων ειδικής τουριστικής υποδομής. Ειδικότερες διατάξεις, με τις οποίες έχουν καθοριστεί μικρότεροι συντελεστές δόμησης ή αυστηρότεροι όροι και περιορισμοί δόμησης για την τουριστική αξιοποίηση συγκεκριμένων γηπέδων, διατηρούνται σε ισχύ».
Με άλλη διάταξη παρέχεται η δυνατότητα πολεοδομικής ενοποίησης ακινήτων στα οποία έχουν ανεγερθεί κύρια ή μη κύρια τουριστικά καταλύματα και για εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής.
Τι θα ισχύσει με τα ξενοδοχεία συνιδιοκτησίας
Το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει βελτιωτικές παρεμβάσεις και στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για τα ξενοδοχεία συνιδιοκτησίας (τα λεγόμενα condo hotels). Το πλαίσιο δεν καλύπτει την ειδική περίπτωση που τα δωμάτια ή διαμερίσματα προς πώληση ή μακροχρόνια εκμίσθωση αναπτύσσονται με τη μορφή αυτοτελών καθέτων διηρημένων ιδιοκτησιών, δηλαδή σε περισσότερα αυτοτελή κτίρια, τα οποία μπορεί να ανοικοδομούνται σε διαφορετικές χρονικές φάσεις, ανάλογα με τον επιχειρηματικό προγραμματισμό κάθε επένδυσης. Σύμφωνα με το υπουργείο Τουρισμού, με την προτεινόμενη ρύθμιση επιχειρείται να καλυφθεί το νομικό αυτό κενό και προβλέπεται, επίσης, η δυνατότητα μεταβίβασης του δικαιώματος επιφάνειας, εφόσον το ξενοδοχείο συνιδιοκτησίας ανεγείρεται σε ακίνητο επί του οποίου έχει συσταθεί δικαίωμα επιφάνειας.
Ειδικότερα, η μεταβίβαση της κυριότητας ή του δικαιώματος επιφάνειας, εφόσον το ξενοδοχείο συνιδιοκτησίας ανεγείρεται σε ακίνητο επί του οποίου έχει συσταθεί δικαίωμα επιφάνειας ή η εκμίσθωση των αυτοτελών διηρημένων ιδιοκτησιών ξενοδοχείων συνιδιοκτησίας, επιτρέπεται μόνο μετά: α) την έκδοση των οικοδομικών αδειών και των λοιπών προαπαιτούμενων εγκρίσεων για την εκτέλεση των οικοδομικών εργασιών του ξενοδοχειακού καταλύματος, β) τη σύσταση οριζοντίων και καθέτων ιδιοκτησιών επί του ξενοδοχείου συνιδιοκτησίας και γ) την έγκριση του Κανονισμού Συνιδιοκτησίας και Λειτουργίας του ξενοδοχείου συνιδιοκτησίας.
Αν τα δωμάτια και τα διαμερίσματα προς πώληση ή μακροχρόνια εκμίσθωση αναπτύσσονται σε αυτοτελείς κάθετες διηρημένες ιδιοκτησίες, προϋπόθεση για τη σύσταση εμπραγμάτων ή ενοχικών δικαιωμάτων επί αυτών αποτελεί και η έκδοση της άδειας δόμησης της συγκεκριμένης κάθετης ιδιοκτησίας. Δωμάτια και διαμερίσματα προς πώληση ή μακροχρόνια εκμίσθωση, τα οποία αναπτύσσονται σε αυτοτελείς κάθετες διηρημένες ιδιοκτησίες, μπορούν να κατασκευάζονται σταδιακά και να ενσωματώνονται στη γνωστοποίηση λειτουργίας. Στην περίπτωση αυτή τα δωμάτια και τα διαμερίσματα εντάσσονται σταδιακά στη δυναμικότητα του ξενοδοχείου συνιδιοκτησίας με βάση τις οικείες προδιαγραφές και τις οικοδομικές και λοιπές άδειες και εγκρίσεις.
Βελτίωση του πλαισίου για τις πολυτελείς κατασκηνώσεις
Στόχο του υπουργείου Τουρισμού αποτελεί και η βελτίωση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων πολυτελούς διαβίωσης (το επονομαζόμενο και glamping).
Οι οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις πολυτελούς διαβίωσης είναι κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα, τα οποία ανεγείρονται με όρους δόμησης οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων σε εκτός σχεδίου περιοχές, στα οποία παρέχεται η δυνατότητα διαμονής, εστίασης και αναψυχής τουριστών σε εγκαταστάσεις φιλοξενίας.
Οι εγκαταστάσεις φιλοξενίας δύνανται να είναι διαφόρων τύπων και μεγεθών, να διαθέτουν κατασκηνωτικά μέσα ή ημιμόνιμες δομές υψηλής αισθητικής που συναρμολογούνται, ενώ κατά τη χρήση τους ενώνονται με υπεδάφια δίκτυα υποδομών και συστημάτων ύδρευσης, αποχέτευσης και ηλεκτροδότησης.
Με κοινή απόφαση των υπουργών Τουρισμού και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έπειτα από εισήγηση του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος καθορίζονται οι τεχνικές προδιαγραφές των ως άνω δομών φιλοξενίας και εξειδικεύονται τεχνικά θέματα που αφορούν τη στατικότατα, τη μέγιστη επιτρεπόμενη κλίση εδάφους, καθώς και κάθε άλλο ειδικότερο ζήτημα για την εφαρμογή της παρούσας. Με απόφαση του υπουργού Τουρισμού, έπειτα από εισήγηση του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, τίθενται οι όροι λειτουργίας των οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων πολυτελούς διαβίωσης και καθορίζονται οι τεχνικές και λειτουργικές προδιαγραφές βάσει των οποίων κατατάσσονται αυτές σε κατηγορία αστέρων.
Το ΞΕΕ εξουσιοδοτεί τους διαπιστευμένους φορείς πιστοποίησης από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης για τη διενέργεια ελέγχων στα τουριστικά καταλύματα της παρούσας και καταρτίζει κατάλογο εξουσιοδοτημένων προς τούτο φορέων. Με την τροποποίηση του υφιστάμενου πλαισίου (ν. 4688/2020) το «glamping/glamorous camping» μετατρέπεται από Σήμα Ποιότητας σε ξεχωριστό είδος τουριστικής επιχείρησης κι ενισχύεται ακόμα περισσότερο.
Πλωτές εξέδρες εντός μαρινών και καταφυγίων
Το σχέδιο νόμου επιχειρεί επίσης να δώσει λύση στην αυξημένη ζήτηση για θέσεις ελλιμενισμού, ιδίως το καλοκαίρι, μέσω της προσαύξησης των θέσεων ελλιμενισμού μέχρι 10%, επιπλέον των εγκεκριμένων θέσεων, χωρίς τροποποίηση χωροθέτησης του τουριστικού λιμένα. Κατά τη θερινή περίοδο παρατηρείται το φαινόμενο να μην επαρκούν οι θέσεις ελλιμενισμού, που προσφέρονται τόσο από τις μαρίνες όσο και από τους λοιπούς τουριστικούς λιμένες. Προς αντιμετώπιση της ανάγκης αυτής δίνεται η δυνατότητα λειτουργίας προσωρινών πλωτών εξεδρών εκτός τουριστικών λιμένων, χωρίς τις αντίστοιχες απαιτούμενες τεχνικές και περιβαλλοντικές προδιαγραφές, ως ισχύουν για τους τουριστικούς λιμένες.
Ετσι, εντός του χωροθετημένου θαλάσσιου χώρου μαρίνας ή καταφυγίου επιτρέπεται να τοποθετηθεί σύστημα πλωτών προβλητών και πλωτών εξεδρών εξαρτημένων ή μη από την ακτή, για την προσαύξηση των εγκεκριμένων θέσεων ελλιμενισμού, που δεν υπερβαίνει το 10% αυτών. Η χρονική διάρκεια τοποθέτησης αυτών δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 5 έτη και τους 9 μήνες ετησίως και δεν δύναται να παραταθεί, εκτός αν πριν από τη συμπλήρωση των 5 ετών υποβληθεί αίτηση για την τροποποίηση της άδειας χωροθέτησης της μαρίνας ή του καταφυγίου για την προσαύξηση των θέσεων ελλιμενισμού.
Αν η προσαύξηση των θέσεων ελλιμενισμού δεν υπερβαίνει το 5% των εγκεκριμένων θέσεων, η διαφοροποίηση θεωρείται μικρής κλίμακας. Ο φορέας διαχείρισης της μαρίνας ή του καταφυγίου καταβάλλει συμπληρωματικό τίμημα, το οποίο καθορίζεται ανά δημιουργούμενη θέση ελλιμενισμού με κοινή απόφαση των υπουργών Τουρισμού και Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Ο φορέας διαχείρισης πριν από την τοποθέτηση των ανωτέρω προσωρινών κατασκευών προβαίνει σε σχετική γνωστοποίηση προς την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Τουρισμού. Η γνωστοποίηση αυτή, που επέχει θέση άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας των ανωτέρω προσωρινών κατασκευών, συνοδεύεται υποχρεωτικά από τεκμηριωμένη μελέτη μηχανικού για την τοποθέτηση και εγκατάσταση των κατασκευών.
Τουριστική Εκπαίδευση και Ξεναγοί
Στο υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου εισάγονται διατάξεις για τα κριτήρια επιλογής στις προκηρύξεις πρόσληψης εκπαιδευτικού προσωπικού στις Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης Τουρισμού (ΣΑΕΚΤ), για την απαλλαγή από την καταβολή κομίστρου στα μέσα μαζικής μεταφοράς των δικαιούχων σπουδαστών που υπάγονται στην αρμοδιότητα του υπουργείου Τουρισμού, για τη διανομή δωρεάν συγγραμμάτων και τη νοσοκομειακή περίθαλψη και έκδοση Ευρωπαϊκής Κάρτας Ασφάλισης Ασθένειας στους σπουδαστές των Ανώτερων Σχολών Τουριστικής Εκπαίδευσης (ΑΣΤΕ).
Οι πλήρεις ή μερικές απαλλαγές από την καταβολή κομίστρου στα μέσα μαζικής μεταφοράς των σπουδαστών του υπουργείου Τουρισμού καθορίζονται από τον συνδυασμό κοινωνικών και οικονομικών κριτηρίων και παραμέτρων με τον αριθμό των δικαιούχων. Με κοινή απόφαση των υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Υποδομών και Μεταφορών και του κατά περίπτωση αρμόδιου υπουργού, καθορίζονται τα συγκεκριμένα κριτήρια παροχής των απαλλαγών, οι κατηγορίες των δικαιούχων των απαλλαγών, το είδος απαλλαγής για κάθε κατηγορία δικαιούχων, σε συνδυασμό και με τον αριθμό των δικαιούχων, η διαδικασία χορήγησης των απαλλαγών, καθώς και κάθε ειδικότερο ζήτημα για την εφαρμογή της παρούσας.
Οσον αφορά τους ξεναγούς, επικαιροποιείται ο ορισμός, προβλέπονται οι τρόποι με τους οποίους αποκτά κανείς την άδεια για την άσκηση του επαγγέλματος, αλλά και οι κατ’ εξαίρεση άδειες ξενάγησης. Συγκεκριμένα, εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης δύνανται να ξεναγούν χωρίς αμοιβή σε αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία και μνημεία τους μαθητές της τάξης στην οποία διδάσκουν ή σε τάξη του σχολείου όπου υπηρετούν, στο πλαίσιο εκπαιδευτικών επισκέψεων. Σε περίπτωση έλλειψης ξεναγού που μπορεί να ξεναγήσει σε ορισμένη γλώσσα, η ξενάγηση από διπλωματούχο ξεναγό πραγματοποιείται με τη συνδρομή διερμηνέα που γνωρίζει τη γλώσσα των επισκεπτών. Σε περίπτωση έλλειψης ξεναγού που μπορεί να ξεναγήσει σε ορισμένη γλώσσα και εφόσον δεν υπάρχει δυνατότητα ξενάγησης με τη συνδρομή διερμηνέα, το αρμόδιο όργανο του υπουργείου Τουρισμού μπορεί, ύστερα από αίτηση του ενδιαφερομένου, να χορηγεί κατ’ εξαίρεση ειδική άδεια ξενάγησης σε άτομα τα οποία δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για την άσκηση του επαγγέλματος του ξεναγού, αλλά έχουν αποδεδειγμένα άριστη γνώση της γλώσσας για την οποία παρατηρείται έλλειψη ξεναγού.
Οι προωθούμενες ρυθμίσεις πάντως έχουν προκαλέσει την αντίδραση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξεναγών, που κάνει λόγο για απαξίωση του επαγγέλματος. Μεταξύ άλλων επισημαίνει ότι ο πολύπλευρος ρόλος του ξεναγού πλέον περιορίζεται στην παρουσίαση οργανωμένων αρχαιολογικών χώρων και περίκλειστων μνημείων. «Αντί για την αριστεία, την οποία τόσο διαφημίζει η κυβέρνηση, προωθείται ένας δήθεν εκσυγχρονισμός στον χαμηλότερο μέσο όρο! Αντί ο ξεναγός να προωθεί μία ολιστική εμπειρία, καταδικάζεται σε μία τοπική υπηρεσία μίας χρήσης. Αντί για την ποιοτική αναβάθμιση επιλέγεται η υποβάθμιση του συνολικού τουριστικού προϊόντος με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εικόνα της χώρας. Οι ξεναγοί πρεσβεύουμε το σύνολο της χώρας μας, το παρελθόν και το παρόν της και όχι μόνο την αίθουσα ενός μουσείου…» αναφέρει μεταξύ άλλων η Ομοσπονδία.
Μητρώο παρόχων ιατρικού τουρισμού
Παράλληλα, το υπουργείο προσπαθεί να δώσει… ώθηση στην ανάπτυξη του ιατρικού και ιαματικού τουρισμού. Προς την κατεύθυνση αυτή συστήνεται και τηρείται ηλεκτρονικό μητρώο, στο οποίο εγγράφονται οι πάροχοι ιατρικού τουρισμού. Ως πάροχος νοείται ο δημόσιος ή ιδιωτικός φορέας παροχής πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ο οποίος είναι εγγεγραμμένος στο ηλεκτρονικό μητρώο παρόχων ιατρικού τουρισμού και παρέχει συνολικά ή κατά τμήμα ή μονάδα υπηρεσίες ιατρικού τουρισμού.
Οι ειδικοί όροι και οι προϋποθέσεις για τη σύσταση και την τήρηση του μητρώου, τη χορήγηση και την ανάκληση του Ειδικού Σήματος Παρόχου Ιατρικού Τουρισμού, τη διαπίστευση υπηρεσιών ιατρικού τουρισμού, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και κάθε άλλο σχετικό ζήτημα θα ρυθμίζονται με κοινή απόφαση των υπουργών Τουρισμού, Υγείας και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Με την ίδια απόφαση, στην οποία συμπράττει και ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, ορίζεται το ύψος του παραβόλου υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου, το οποίο καταβάλλεται για την εγγραφή στο Μητρώο Παρόχων Ιατρικού Τουρισμού.
Σημειώνεται πως ο ιατρικός τουρισμός ως ειδική μορφή θεσμοθετήθηκε πρώτη φορά ήδη από το 2013, με τη σύσταση μητρώου πιστοποιημένων παρόχων ιατρικού τουρισμού στο υπουργείο Τουρισμού. Το μητρώο συστήθηκε εντέλει στον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ), αλλά έκτοτε οι προβλεπόμενες κοινές υπουργικές αποφάσεις δεν έχουν εκδοθεί ούτε έχουν υπάρξει δράσεις από τον ΕΟΠΥΥ για την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού.