Δύο πολύ ωραίες φωτογραφίες μου έστειλε ο καλός φίλος και πρώην συνεργάτης στο Mega, κ. Γιώργος Χαρώνης από την Κέρκυρα , τραβηγμένες από από την περιοχή Μουράγια κοντά στο παλιό λιμάνι της πόλης με δύο υπέροχους αντικατοπτρισμούς .
Στην πρώτη φωτογραφία το ιστιοπλοικό που διακρίνεται στο βάθος , φαίνεται να βρίσκεται στον ουρανό, με πορεία αντίθετη του ιστιοπλοικού που φαίνεται σε πρώτο πλάνο.
Το ίδιο φαινόμενο παρουσιάζεται στη δεύτερη φωτογραφία ευκρινέστερα , παρότι η φωτογραφία είναι τραβηγμένη σε ανοιχτό πλάνο, όπου στο βάθος διακρίνονται τα βουνά της Αλβανίας. Το φαινόμενο κατεγράφη σήμερα 15 Ιουλίου 2024 γύρω στις 11 το πρωί.
Αυτού του τύπου οι αντικατοπτρισμοί εμφανίζονται στις περιπτώσεις επικράτησης αντικυκλώνων όπως συνέβη σήμερα το πρωί.
Η ανάλυση του χάρτη επιφανείας μας που μας δείχνει τα βαρομετρικά συστήματα , που επικρατούσαν στη περιοχή και στη χώρα μας γενικότερα, που μας πληροφορούν ότι επικρατούσαν υψηλές πιέσεις (αντικυκλώνας) και για τον λόγο αυτόν δημιουργήθηκαν ευνοικές συνθήκες για να παρατηρηθούν θερμοκρασιακές αναστροφές και κατ’ επέκταση αντικατοπτρισμοί .
Την κατώτερη αναστροφή της θερμοκρασίας στην περιοχή της Κέρκυρας την διακρίνουμε μέσα από την ανάλυση ενός προγνωστικού τεφιγράμματος. Αυτές οι θερμοκρασιακές αναστροφές προκαλούν πολλές φορές ανώτερους και κατώτερους αντικατοπτρισμούς.
Εάν είχε παρατηρηθεί παραμόρφωση των ειδώλων, τότε θα μπορούσαμε να μιλούσαμε για το φαινόμενο της Fata Morgana , το οποίο αποτελεί συνδυασμό ανώτερου και κατώτερου αντικατοπτρισμού και είναι αρκετά συχνό τόσο την Κέρκυρα , όσο και στην Ιταλία . Αλλά πριν αναλύσουμε επιστημονικά το φαινόμενο ας το δούμε και μέσα από άλλες “διαστάσεις” . πέραν την επιστήμης. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν μέσα από τον μύθο, αυτόν του Ιπτάμενου Ολλανδού, όπως συνηθίζουμε να κάνουμε πολλές φορές στα άρθρα μας .
Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΙΠΤΑΜΕΝΟΥ ΟΛΛΑΝΔΟΥ
Δεν θα μιλήσουμε για τη γνωστή όπερα, αλλά για τις αναφορές πολλών ναυτικών σε ένα τρικάταρτο ολλανδικό ιστιοφόρο με κόκκινα πανιά του 17ου αιώνα με το όνομα «Ο Ολλανδός». Τελικά, οι μύθοι και οι δοξασίες, δεν αφορούν το πλοίο, αλλά τον καπετάνιο του. Σύμφωνα με μια άποψη, το αφεντικό του πλοίου «Ο Ολλανδός» είναι ένας καπετάνιος με το όνομα Barent Fokke, ο οποίος ζει στο Άμστερνταμ γύρω στο 1650. Ο πιο διαδεδομένος θρύλος είναι εκείνος που μιλά πάλι για έναν καπετάνιο με το όνομα Hendrick Van der Decken. Με το πλοίο του «Ο Ολλανδός» στα μέσα του 17ου αιώνα, κατευθύνεται από το Άμστερνταμ προς την Ινδία, όταν πέφτει σε μεγάλη καταιγίδα στο ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Υπερβολικά σίγουρος στο ταλέντο του, βεβαιώνει τους ναύτες ότι θα καταφέρει να διαπλεύσει το ακρωτήρι «ακόμη κι αν χρειαστεί να φτάσει το πλοίο μέχρι το τέλος του κόσμου». Το μόνο που κατάφερε ήταν να βυθίσει το πλοίο αύτανδρο. Ως τιμωρία για την ανοησία του το πλοίο είναι καταδικασμένο να παλεύει στην αιωνιότητα με τις καταιγίδες. Ο Θρύλος δημιουργήθηκε και έτσι αργότερα το 1887, το πλήρωμα του αμερικάνικου πλοίου Orion, κατευθυνόμενο από το Σαν Φρανσίσκο στην Κίνα, παρατηρεί μπροστά του ένα παλιό τρικάταρτο ιστιοφόρο που φωτίζεται από ένα παράξενο άσπρο φως. Για μια στιγμή το ιστιοφόρο πλησίασε για να εξαφανιστεί ξαφνικά και πάλι. Τα πανιά του ήταν ορθάνοιχτα ενώ φυσούσε πολύ βίαιος άνεμος. Το 1939, ένα ιστιοφόρο γίνεται αντιληπτό από την ξηρά από μια ομάδα ανθρώπων που βρίσκονται σε ακτή της Νότιας Αφρικής. Το ιστιοφόρο που έχει πάντα τα πανιά του ορθάνοιχτα διασχίζει τη θάλασσα με μεγάλη ταχύτητα, μέσα σε μια δυνατή τρικυμία, πότε βυθίζεται και πότε ξαναφαίνεται, τη στιγμή που δεν υπάρχει η παραμικρή πνοή ανέμου για να εξαφανιστεί μυστηριωδώς μπροστά στα έκπληκτα μάτια των ανθρώπων της παραλίας.
Το 1928, μια ομάδα Γάλλων κινηματογραφιστών, βρέθηκε στο Μαρόκο μπροστά σε ένα εκπληκτικό θέαμα: είδαν ψηλά στον ουρανό ένα στόλο πλοίων με ανοιχτά πανιά να ταξιδεύει από τον Ατλαντικό προς το εσωτερικό της Σαχάρας.
Ο στόλος πέρασε αργά στον ουρανό και χάθηκε στην έρημο
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΟΠΤΡΙΣΜΟΥ – Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΞΗΓΗΣΗ
Σε περιόδους επικράτησης αντικυκλώνων όπως είδαμε προηγουμένως και ειδικά όταν ο αέρας που πνέει στην επιφάνεια της θάλασσας τύχει να είναι πολύ πιο κρύος από τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, τότε παρουσιάζονται φαινόμενα ανώτερου αντικατοπτρισμού. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο παρατηρητής από την ακτή μπορεί ξαφνικά να παρατηρήσει μικρά σκάφη ή μεγάλα πλοία, ψηλά τείχη, μεγαλοπρεπή μέγαρα, οροσειρές, παράξενες πόλεις και τοπία να ίπτανται επάνω από τον ορίζοντα, εκεί όπου η θάλασσα συναντά τον ουρανό. Το φαινόμενο αυτό είναι ένα παράξενο παιχνίδισμα της ατμόσφαιρας και προκαλείται από τη διάθλαση των ακτίνων του φωτός. Χάρη σε αυτό αντικείμενα, τα οποία στην πραγματικότητα βρίσκονται έως και εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, εμφανίζονται (υπερυψωμένα, μεγεθυμένα ή ανεστραμμένα) επάνω από τον ορίζοντα.
Ένας μύθος για το φαινόμενο αυτό όπου τα είδωλα δεν αλλάζουν μορφή και αυτό περιγράφει και το σημερινό φαινόμενό μας , είναι ο μύθος του ιπτάμενου Ολλανδού που αναλύσαμε προηγουμένως .
Το φως κάμπτει προς τον πυκνότερο αέρα, αλλά επειδή τα μάτια μας υποθέτουν ότι το φως που βλέπουμε ταξιδεύει ευθεία, το αντικείμενο που βλέπουμε φαίνεται υψηλότερο από ό, τι είναι στην πραγματικότητα.
Επομένως βλέπουμε την εικόνα, ή τις αντιστροφές της, πάνω από εκεί που είναι στην πραγματικότητα. Εάν ένα άλλο πλοίο απομακρυνθεί από εμάς, τελικά θα εξαφανιστεί κάτω από τον ορίζοντα. Ωστόσο, εάν οι συνθήκες είναι τέτοιες που να δημιουργούν ανώτερους αντικατοπτρισμούς, μπορούμε ακόμα να δούμε το άλλο πλοίο πιο μακριά από εμάς, παρόλο που το πλοίο βρίσκεται σε μικρή απόσταση κάτω από τον ορίζοντα. Ομοίως, με τη διάθλαση ενός ανώτερου αντικατοπτρισμού μπορούμε να δούμε τις κορυφές των βουνών νωρίτερα καθώς ταξιδεύουμε προς ένα ορεινό νησί ή ακτογραμμή, παρόλο που η κορυφή του βουνού μπορεί να είναι ακόμα λίγο κάτω από τον γεωμετρικό ορίζοντα.
Σε έναν ανώτερο αντικατοπτρισμό, το βουνό εμφανίζεται ψηλότερο από ό, τι είναι στην πραγματικότητα. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να δούμε την κορυφή του βουνού από πιο μακριά, εάν έχει διαύγεια και ο αέρας είναι καθαρός από ομίχλη ή υγρασία .
Επίσης, μερικές φορές σκάφη στον μακρινό ορίζοντα φαίνεται να αιωρούνται στον αέρα πάνω από το νερό όπως στην περίπτωσή μας . Ένας ανώτερος αντικατοπτρισμός μπορεί επίσης να λειτουργήσει σαν ένας φακός να κάνει τα αντικείμενα να φαίνονται μικρότερα ή μεγαλύτερα και πιο κοντά ή πιο μακριά από ό, τι είναι στην πραγματικότητα.
ΠΟΤΕ ΕΧΟΥΜΕ FATA MORGANA ;
Αν η εικόνα των αντικειμένων μεταβάλλεται κάθε τόσο και αυτή αλλοιώνεται, τότε πρόκειται για την οφθαλμαπάτη που αποτελεί συνδυαασμό ανώτερου και κατώτερου αντικατοπτρισμού και ονομάζεται Φάτα Μοργκάνα, γιατί μιμείται τα κόλπα της ξακουστής μάγισσας !
Με άλλα λόγια όταν η αντιστροφή της θερμοκρασίας δεν είναι ομοιόμορφη, μόνο τότε μπορούμε να δούμε την Fata Morgana. Αυτό μπορεί να προκληθεί από πολλά στρώματα ζεστού και κρύου αέρα που προκαλούν συνδυασμό ανώτερων και κατώτερων αντικατοπτρισμών.
Λόγω της ανομοιόμορφης αντιστροφής, το φως διαθλάται με περίεργους τρόπους, δημιουργώντας πολλαπλές τμηματικές αντανακλάσεις της αρχικής εικόνας, με μερικά τμήματα να υψώνονται ψηλά πάνω από το νερό. Η εικόνα που δημιουργήθηκε από μια Fata Morgana είναι συνήθως πολύ λιγότερο αναγνωρίσιμη από αυτήν σε ένα αντικατοπτρισμό, και εμφανίζεται συχνά ως πλωτοί τοίχοι ή κάστρα.Γενικότερα η Fata Morgana θα μπορούσε να εκληφθεί και ως προμήνυμα καταστροφής, αφού συνήθως συμβαίνει πριν από μια θαλασσινή καταιγίδα.
FATA MORGANA ΚΑΙ ΑΝΩΤΕΡΟΙ ΑΝΤΙΚΑΤΟΠΤΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Το φαινόμενο έχει παρατηρηθεί στον βόρειο Ευβοϊκό κόλπο κοντά στη Λάρυμνα. Όμως πολλοί κατατάσσουν στην ίδια κατηγορία και τους γνωστούς Δροσουλίτες, τις σκιές πολεμιστών που παρελαύνουν κάθε χρόνο την πρώτη εβδομάδα του Ιουνίου σαν φαντάσματα στο Φραγκοκάστελο της Κρήτης (ανατολικά της Χώρας των Σφακίων), όταν δεν φυσάει βοριάς. Βέβαια κάποιοι ισχυρίζονται ότι δεν πρόκειται για φαντάσματα αλλά για τα είδωλα στρατιωτών που κάνουν ασκήσεις σε κάποια βορειοαφρικανική χώρα και αντικατοπτρίζονται στην περιοχή λόγω του φαινομένου Φάτα Μοργκάνα.
Καθώς φυσάει ο άνεμος, οι εικόνες ταλαντεύονται μαγικά ανάμεσα στη θάλασσα και τον ουρανό. Σχετικές αναφορές υπάρχουν για το φαινόμενο από τον ιστορικό του 1ου μ.Χ. αιώνα Διόδωρο τον Σικελιώτη , πριν από το μύθο που περιγράψαμε στην αρχή . Σύμφωνα με τους θρύλους, η Φάτα Μοργκάνα είχε το πιο όμορφο και το πιο αρχαίο από όλα τα παλάτια της στο θαλάσσιο στενό ανάμεσα στην Ιταλία και τη Σικελία. Από αυτό το παλάτι λέγεται ότι προέρχονταν όλες οι νεράιδες και οι μάγοι της Μεσογείου.
ΠΟΥ ΑΛΛΟΥ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ Η FATA MOGANA
Eίναι συνηθισμένο φαινόμενο στις κοιλάδες των ψηλών βουνών, όπως η κοιλάδα Σαν Λούις του Κολοράντο όπου το φαινόμενο μεγεθύνεται εξαιτίας της καμπύλωσης του πυθμένα της κοιλάδας που αντισταθμίζει την καμπυλότητα της Γης. Παρόμοιο είδος αντικατοπτρισμού (ανώτερου) έχει παρατηρηθεί επίσης στο Κόλπο Τογιάμα στη δυτική ακτή της Ιαπωνίας καθώς και στις Μεγάλες Λίμνες της Βόρειας Αμερικής. Είναι πιθανό να παρατηρηθεί στις Αρκτικές θάλασσες σε πολύ γαλήνια πρωινά, ή συχνά στις καλυμμένες με πάγο κρηπίδες της Ανταρκτικής.
Η “Φάτα Μοργκάνα” υπάγεται στους ανώτερους αντικατοπτρισμούς (superior mirage), που διακρίνονται από τους πιο συνηθισμένουςκατώτερους αντικατοπτρισμούς (inferior mirage), οι οποίοι δημιουργούν την οφθαλμαπάτη μακρινών νερόλακκων στην έρημο και “υγρού οδοστρώματος” στους πολύ ζεστούς δρόμους.
“FATA MORGANA” του Καββαδία – ” THE FLYING DUTCHMAN” των Jolly Rogers
Η «Φάτα Μοργκάνα», ποίημα ερωτικό και αισθησιακό, είναι μια σύνθεση τρίπτυχη, ένα σύμπαν: εισαγωγή, ο κυκλώνας, η αντινομία που ακολουθεί τη Fata Morgana στην ίδια ποιητική συλλογή, το Τραβέρσο, που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατο του. Ή αλλιώς: η συνάντηση, η αναστάτωση, η εγκατάλειψη. Γράφτηκε τους τελευταίους μήνες της ζωής του, πάνω στο καράβι Aquarius, και αφιερώνεται στη Θεανώ Σουνά.