Τα κουκιά καλλιεργούνται από την αρχαιότητα ως όσπρια για την παραγωγή ξηρών σπόρων, αλλά και ως λαχανικά για την παραγωγή των χλωρών λοβών.
Παλαιότερα, αποτελούσαν βασικό φαγητό που υπήρχε στα σπίτια της χώρας μας σχεδόν σε καθημερινή βάση όλο τον χρόνο.
Τα κουκιά μέχρι σήμερα είναι μία απολαυστική τροφή υψηλής διατροφικής αξίας που χρησιμοποιούμε σε διάφορες μαγειρικές συνταγές καθώς αποτελούν σημαντική πηγή πρωτεινών, υδατανθράκων, φυτικών ινών και αντιοξειδωτικών ουσιών.
Υπάρχουν πολλές ποικιλίες κουκιών για να καλλιεργήσουμε στον κήπο μας, ντόπιες αλλά και ξένες, πρωιμότερες και οψιμότερες, με διαφορετικό μήκος λοβού και μικρότερο ή μεγαλύτερο αριθμό σπόρων.
1. Τι συνθήκες θέλουν τα κουκιά για να αναπτυχθούν;
Τα κουκιά είναι γενικότερα ανεκτικά σε όλα τα είδη εδάφους, αν και ευδοκιμούν καλύτερα σε πλούσια και γόνιμα εδάφη με καλή αποστράγγιση. Στα πιο ελαφριά και αμμουδερά εδάφη, η καλλιέργεια του κουκιού δίνει πιο πρώιμες αλλά σημαντικά μικρότερες αποδόσεις.
Αν και η καλλιέργεια του κουκιού είνα ανθεκτική σε χαμηλές θερμοκρασίες, για να έχει ικανοποιητική καρπόδεση και παραγωγή χρειάζονται θερμοκρασίες μεταξύ 10-20°C.
Έτσι η σπορά των κουκιών γίνεται, στα νοτιότερα ζεστά μέρη, από αρχές Σεπτέμβρη μέχρι τέλη Νοεμβρίου, ενώ στα δε ψυχρά και ορεινά μέρη, από αρχές Φεβρουάριου μέχρι τέλη Μαρτίου.
2. Πώς φυτεύονται τα κουκιά στο έδαφος;
Για να προετοιμάσουμε το έδαφος για να φυτέψουμε κουκιά, κάνουμε καλό όργωμα και ανοίγουμε αυλάκια για τις σειρές φύτευσης σε αποστάσεις 40-60 εκατοστών μεταξύ τους.
Ο εμπλουτισμός με κοπριά και κομπόστ πριν το φύτεμα βοηθά στην αύξηση της παραγωγικότητας της καλλιέργειας.
Φυτεύουμε 3-4 σπέρματα κουκιών, σε κάθε θέση, στις κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης ανά 20-30 εκατοστά μεταξύ τους, σε βάθος χώματος 3-5 εκατοστών.
3. Κάθε πότε χρειάζονται πότισμα και λίπανση τα κουκιά;
Η καλλιέργεια των κουκιών δεν έχει μεγάλες απαιτήσεις σε νερό. Πιο συγκεκριμένα για το πότισμα, τα κουκιά χρειάζονται ποτίζονται συχνότερα κατά την ανοιξιάτική περίοδο και την πρώιμη φθινοπωρινή.
Τα κουκιά ως φυτά ψυχανθή έχουν την ικανότητα να δεσμεύουν μόνα τους μεγάλες ποσότητες αζώτου, και δεν χρειάζονται σημαντική αζωτούχο λίπανση.
Η λίπανση των κουκιών γίνεται κυρίως με φωσφορικό λίπασμα, ενώ η προσθήκη καλίου δεν είναι πολύ σημαντική εκτός αν το έδαφος είναι πολύ φτωχό.
4. Ποιες ασθένειες και έντομα προσβάλλουν την καλλιέργεια των κουκιών;
Σε συνθήκες υψηλής υγρασίας, πυκνής φύτευσης και κακού αεριμού, τα κουκιά προσβάλλονται από διάφορες μυκητολογικές ασθένειες όπως ο περοονόσπορος, η σκωρίαση και ο βοτρύτης. Για την αντιμετώπιση τους, ψεκάζουμε το φύλλωμα των φυτών με οικολογικό διάλυμα χαλκού και θειαφιού.
Η καλλιέργεια των κουκιών προσβάλλεται από τα έντομα της μαύρης μελίγκρας, καθώς και από τον βρούχο των κουκιών, ένα σκαθάρι που προσβάλλει τους καρπούς των κουκιών. Για την αντιμετώπιση των εντόμων των κουκιών μπορούμε να ψεκάσουμε προληπτικά με διάλυμα τριμμένου πράσινου σαπουνιού ή με σάπωνωες αλάτων καλίου, οικολογικό σκεύασμα που μπορούμε να προμηθευτούμε από γεωπονικά καταστήματα.
Η οροβάγχη ή λύκος είναι ένα φυτό-παράσιτο που αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα στην καλλιέργεια του κουκιού, καθώς αναπτύσσει τις ρίζες του και απορροφά τα θρεπτικά συστατικά από τα φυτά μας. Για την αντιμετώπιση του λύκου στα κουκιά, θα πρέπει να γίνεται αμειψισπορά, δηλαδή εναλλαγή των καλλιεργειών κάθε 3-4 χρόνια ή τοποθέτηση μικρής ποσότητας γαλαζόπετρας (θειικού χαλκού) γύρω από τους σπόρους των κουκιών κατά τη φύτευση. Εναλλακτικά, πριν τη φύτευση μπορούμε να βουτήξουμε τα κουκιά για δύο ώρες σε διάλυμα γαλαζόπετρας που φτιάχνουμε διαλύοντας 1 κουταλιά της σούπας γαλαζόπετρα σε ένα λίτρο νερό.
5. Πότε συγκομίζονται τα κουκιά και πώς αποθηκεύονται;
Τα κουκιά είναι έτοιμα 3-5 μήνες μετά την σπορά, ανάλογα και την πρωιμότητα της ποικιλίας. Η συγκομιδή των χλωρών καρπών γίνεται σταδιακά, μόλις αποκτούν κανονικό μέγεθος και είναι τρυφεροί χωρίς να έχουν ωριμάσει πλήρως. Να σημειώσουμε ότι τα χλωρά κουκιά μπορούν να αποθηκευτούν στο ψυγείο για αρκετές μέρες.
Αντίθετα, η συγκομιδή των ξηρών καρπών καθυστερεί μέχρι οι λοβοί να αποκτήσουν μαύρο χρωματισμό, να ωριμάσουν και να αρχίσουν να ξεραίνονται. Mετά τη συγκομιδή, αφαιρούμε τους λοβούς και αποθηκεύουμε τα σπέρματα κουκιών σε ξηρό περιβάλλον.
6. Κι ένα τελευταίο μυστικό για τα κουκιά
Τα κουκιά, καθώς ανήκουν στην οικογένεια των ψυχανθών, έχουν τη δυνατότητα δέσμευσης αζώτου και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για χλωρά λίπανση στον κήπο ή το χωράφι μας, δηλαδή για τον φυσικό εμπλουτισμό του εδάφους με θρεπτικά συστατικά.