Σύνοψη
Το 2016 βρέθηκε κρανίο αρκούδας στο Βιμινάκιο της Σερβίας.
Η ανάλυση αποκάλυψε σημάδια αιχμαλωσίας και τραυματισμούς από μάχες.
Η αρκούδα χρησιμοποιήθηκε σε πολλαπλά θεάματα πριν πεθάνει από μόλυνση.
Το DNA έδειξε τοπική βαλκανική προέλευση.
Πρόκειται για την πρώτη αρχαιολογική απόδειξη συμμετοχής αρκούδων σε ρωμαϊκά θεάματα.
Χρονολόγιο
1ος αι. μ.Χ.: Ακμή ρωμαϊκών θεαμάτων με άγρια ζώα.
7ος αι. μ.Χ.: Παρακμή και τέλος των αιματηρών αγώνων.
2016: Ανακάλυψη του κρανίου αρκούδας στο Βιμινάκιο.
2024: Δημοσίευση των επιστημονικών αποτελεσμάτων στο Antiquity.
Η ανακάλυψη στο Βιμινάκιο
Το 2016, οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως στο αμφιθέατρο του Βιμινάκιου, στη σημερινή Σερβία, ένα τμήμα κρανίου αρκούδας. Το εύρημα ανήκε σε αρσενικό καφέ αρκούδο περίπου έξι ετών και προσφέρει την πρώτη φυσική απόδειξη της βίαιης χρήσης άγριων ζώων στα ρωμαϊκά θεάματα.
Η έρευνα, που συνδύασε ανθρωπολογία, μικροσκοπική ανάλυση, ακτινογραφία και αρχαίο DNA, αποκάλυψε τις σκληρές συνθήκες αιχμαλωσίας και τις βάναυσες μάχες που βίωναν τα ζώα.
Ιχνη αιχμαλωσίας στα δόντια
Οι επιστήμονες παρατήρησαν υπερβολική και ανώμαλη φθορά στα δόντια, αποτέλεσμα συνεχούς τριψίματος πάνω σε σιδερένια κάγκελα. Η συμπεριφορά αυτή συνδέεται με έντονο στρες και μακροχρόνια αιχμαλωσία. Επιπλέον, διαπιστώθηκε περιοδοντική νόσος, ένδειξη κακής διατροφής και περιορισμένων συνθηκών.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η αρκούδα δεν χρησιμοποιήθηκε σε ένα μόνο θέαμα. Αντιθέτως, συμμετείχε επανειλημμένα, επιστρέφοντας κάθε φορά στο κλουβί της.
Το κρανίο και οι μάχες στην αρένα
Η ανάλυση έδειξε τραυματισμό στο μέτωπο από χτύπημα όπλου, πιθανότατα από venator, τον μονομάχο που εκπαιδευόταν να μάχεται με άγρια θηρία. Η μερική επούλωση φανερώνει ότι το ζώο επέζησε προσωρινά, αλλά στη συνέχεια υπέκυψε σε μόλυνση που προήλθε από το τραύμα.
Γενετική ταυτότητα: Τοπική προέλευση
Η μελέτη του DNA έδειξε ότι το ζώο καταγόταν από τον βαλκανικό χώρο. Αυτό σημαίνει ότι οι Ρωμαίοι προμηθεύονταν άγρια ζώα από την τοπική πανίδα, αντί να εισάγουν πανάκριβες και επικίνδυνες μεταφορές από μακρινές περιοχές.
Από τα κείμενα στην αρχαιολογική απόδειξη
Οι Ρωμαίοι συγγραφείς περιέγραψαν λεπτομερώς τα αιματηρά θεάματα όπου μονομάχοι, εγκληματίες και άγρια ζώα μάχονταν μέχρι θανάτου. Οι καφέ αρκούδες αναφέρονταν συχνά, αλλά ποτέ δεν υπήρχε αρχαιολογικό τεκμήριο.
Το εύρημα από το Βιμινάκιο αποτελεί την πρώτη οστεολογική απόδειξη της συμμετοχής τους στα ρωμαϊκά θεάματα. Επιβεβαιώνει την αγριότητα της διασκέδασης στην αρχαία Ρώμη και φωτίζει τη βίαιη σχέση ανθρώπου και ζώου.
Συχνές Ερωτήσεις
Πού βρέθηκε η αρκούδα;
Στο αμφιθέατρο του Βιμινάκιου, ρωμαϊκή πόλη στη Σερβία.
Πώς αποδείχθηκε ότι ήταν σε αιχμαλωσία;
Από την υπερβολική φθορά των δοντιών λόγω τριβής σε κάγκελα και την περιοδοντική νόσο.
Πώς πέθανε το ζώο;
Από σοβαρή μόλυνση που προκλήθηκε από τραύμα στο μέτωπο.
Τι αποκάλυψε το DNA;
Ότι η αρκούδα είχε βαλκανική καταγωγή και συνεπώς ήταν τοπικής προμήθειας.
Γιατί οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν ζώα στα θεάματα;
Ήθελαν να εντυπωσιάσουν τα πλήθη με μάχες που συνδύαζαν αίμα, βία και εξωτισμό.
Βιβλιογραφία
Antiquity Journal: “Bear remains from Roman spectacles at Viminacium.”
Coleman, K. M. The Arena: Sports and Spectacle in the Ancient World.
Kyle, D. G. Spectacles of Death in Ancient Rome.