Το ψηφιδωτό της Πλωτινούπολης

Απόρησαν οι αρχαιολόγοι, για τα χρώματα και την τόσο καλή κατάσταση στην οποία διατηρήθηκε!

Σε πηγαδάκια αρχαιολόγων αναφέρθηκε ότι πιθανό να πρόκειται για παράσταση του Διονύσου, που θα αποκαλυφθεί αφού βέβαια προχωρήσουν οι ανασκαφές. Φέτος αναμένεται να έρθει στο φως η κεντρική παράσταση, εφόσον βέβαια η χρηματοδότηση επιτρέψει την συνέχιση των εργασιών.
Το θαυμασμό της αρχαιολογικής κοινότητας απέσπασε το ψηφιδωτό που έφεραν στο φως ανασκαφές στην Πλωτινούπολη του νομού Έβρου και παρουσιάστηκε επίσημα από τους αρχαιολόγους Μ. Κουτσουμανή, Α. Τσόκα και Χ. Κεκέ, στη συνάντηση επιστημόνων της βόρειας Ελλάδας που έγινε στη Θεσσαλονίκη. Η Θράκη σε αυτή τη συνάντηση μπορεί να εκπροσωπήθηκε μόνο με δύο ανακοινώσεις και αυτές από το χώρο του Έβρου, όμως απέσπασαν καλές κριτικές για το ανασκαφικό έργο που γίνεται στην περιοχή. Παράλληλα, εκφράστηκε η ελπίδα, παρά την ελλιπή χρηματοδότηση, να συνεχιστούν οι δραστηριότητες στην Πλωτινούπολη, τον ταφικό τύμβο της Θηρέας και στο τάφο της Ιτέας, αφού μόνο έτσι θα προκύψει πληρέστερη εικόνα του χώρου που ανασκάπτεται.
Το φωτογραφικό υλικό που αποτύπωνε το ψηφιδωτό έγινε αντικείμενο θαυμασμού, όπως ανέφερε ο αρχαιολόγος Ματθαίος Κουτσουμανής, «με μεγάλο ενδιαφέρον το είδαν και όλοι απόρησαν για τα χρώματα που έχει, για την τόσο καλή κατάσταση στην οποία διατηρείται, τα κισσόφυλλα. Μάλιστα όπως συζητούσαμε με τους συναδέλφους είπε ότι πιθανό να πρόκειται για κάποια παράσταση του Διονύσου. Βέβαια πρέπει να ανασκάψουμε γύρω στα 2,5 με 3 μέτρα για να φτάσουμε στο επίπεδο του ψηφιδωτού». Φέτος αναμένεται να αποκαλυφθεί η κεντρική παράσταση, εφόσον βέβαια η χρηματοδότηση επιτρέψει την συνέχιση των εργασιών που θα αρχίσουν τον Ιούλιο.
Ο ταφικός τύμβος της Θυρέας και η Πλωτινόπολη Διδυμοτείχου
Η συνέχιση της ανασκαφικής έρευνας στoν ταφικό τύμβο της Θυρέας και στην Πλωτινόπολη Διδυμοτείχου, ήταν συνολικά το αντικείμενο της παρουσίασης των αρχαιολόγων Μ. κουτσουμανή, Α. Τσόκα και Χ. Κεκέ, από όπου παραθέτουμε ένα ενδεικτικό κομμάτι, που αποδεικνύει τον αρχαιολογικό πλούτου της Θράκης και τις προσπάθειες των αρχαιολόγων να τον αναδείξουν. «Οι ανασκαφικές εργασίες στον ταφικό τύμβο της Θυρέας και στην Πλωτινόπολη συνεχίστηκαν κατά το 2009, με πιστώσεις του Δήμου Διδυμοτείχου. Η αποκάλυψη τμήματος ψηφιδωτού δαπέδου υπήρξε η αιτία για την συνέχιση της ανασκαφής. Κατά την διάρκεια της ανασκαφής διαπιστώθηκαν τρεις φάσεις εγκατοίκησης, οι οποίες παρά τη χρονική απόσταση που τις διακρίνει, έχουν κοινό στοιχείο την καταστροφή τους από φωτιά.
Στην περσινή ανασκαφική περίοδο αποκαλύφθηκαν δύο τοίχοι, που ορίζουν το ΝΑ τμήμα μιας αίθουσας οι διαστάσεις της οποίας δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστούν στην παρούσα φάση, αφού η συνέχειά της βρίσκεται στη βόρεια και στη δυτική παρειά της τομής. Οι τοίχοι αυτοί που σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση, ήταν διακοσμημένοι με κόκκινα, κίτρινα, πράσινα και λευκά επιχρίσματα και ανάγλυφα ιωνικά κομμάτια. Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής διαπιστώσαμε ότι ο χώρος αυτός στη νότια πλευρά διέθετε δυο τουλάχιστον εισόδους, μια ανατολική και μια δυτική. Το δάπεδο της παραπάνω αίθουσας καλύπτεται από ψηφιδωτό που κοσμείται με φυτικά και γεωμετρικά θέματα και είναι κατασκευασμένο με την τεχνική της κομμένης σε σχήμα κύβου πέτρας, διαστάσεων 1.00Χ1.00 εκ.
Στο κατώφλι της ανατολικής εισόδου φέρει πέλτες εκατέρωθεν ρόμβου που ορίζονται από στενή ορθογώνια ταινία. Στο ανατολικό τμήμα του δωματίου κυριαρχούν οι λευκές ψηφίδες που αναπτύσσονται σε μια ενιαία επιφάνεια και ακολουθεί το μοτίβο της ελισσόμενης βλαστόσπειρας από τα άκρα της οποίας εκφύονται φύλλα κισσού. Το μοτίβο της βλαστόσπειρας συνεχίζεται κατά μήκος της βόρειας παρειάς του νότιου τοίχου όπου και χάνεται κάτω από την επίχωση του άσκαφτου ακόμη τμήματος. Ταινίες με άσπρες και μαύρες ψηφίδες προοιωνίζουν την απαρχή της κεντρικής διακόσμησης. Οι διακοσμητικές ζώνες, που πιθανότατα περικλείουν την κεντρική παράσταση, κοσμούνται με γεωμετρικά θέματα αποδοσμένα με μια αξιοθαύμαστη χρωματική ποικιλία που εξαντλείται μέσα από την αδιάκοπη εναλλαγή των σχημάτων και δίνει την εντύπωση χαλιού.
Στην εξωτερική ζώνη, μέσα σε κίτρινο φόντο, ρόμβοι μικρότεροι και μεγαλύτεροι από λευκές και μαύρες ψηφίδες εναλλάσσονται μεταξύ τους. Στην εσωτερική ζώνη ρόμβοι, τετράγωνα, τρίγωνα και σταυροί που δημιουργούνται από την χρήση του λευκού, του κόκκινου, του κίτρινου και του μαύρου χρώματος άλλοτε περιβάλλουν και περιβάλλονται, άλλοτε αποδίδονται μεμονωμένοι, κι άλλοτε αλληλοσυμπλέκονται αποκαλύπτοντας την διακοσμητική διάθεση του καλλιτέχνη και το υψηλό καλλιτεχνικό επίπεδο των κατοίκων της.
Χαρακτηριστικά στοιχεία της διακοσμητικής διάθεσης αποτελούν ακόμη: Η αντίθεση των σχημάτων, καμπυλόσχημα και γωνιώδη και η εντός εισαγωγικών θεατρικότητα που ανιχνεύεται μέσα από την κλιμάκωση της έντασης, όπως αυτή αποτυπώνεται στην επιλογή και στη θέση των μοτίβων, από τον άδειο κάμπο του ανατολικού τμήματος, στη διχρωμία της βλαστόσπειρας και τέλος στην πολυχρωμία των γεωμετρικών μοτίβων. Η επιμελημένη κατασκευή, η θέση του δωματίου αυτού στη βόρεια πλευρά του κτιρίου, το μέγεθος, η ύπαρξη δύο θυραίων ανοιγμάτων και το ψηφιδωτό δάπεδο, οδηγούν στη σκέψη ότι πρόκειται για χώρο με επίσημο χαρακτήρα πιθανότατα «τρικλίνιο».
Πιστεύουμε ακόμη ότι η αίθουσα αυτή έχει άμεση σχέση με το κτίριο που ανασκάφτηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’80 από την κ. Σκαρλατίδου και έφερε ψηφιδωτά δάπεδα με μυθολογικές παραστάσεις (Η Λήδα και ο Κύκνος και οι Άθλοι του Ηρακλή). Πρόκειται ουσιαστικά για την βόρεια και την ανατολική πτέρυγα ενός οικιστικού συνόλου του 3ου αι. μ.Χ. που θα πρέπει να ήταν ή μια πολυτελής Ρωμαϊκή οικία, που χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία κάποιου επιφανούς αξιωματούχου ή ήταν κάποιο οικοδομικό συγκρότημα με δημόσιο χαρακτήρα (λουτρά). Βέβαια η εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μετά την συνέχιση της ανασκαφής και την ενοποίηση των παλαιών με τις νέες τομές και μέσα από τη συγκριτική μελέτη των ανασκαφικών δεδομένων.
Ήδη βρισκόμαστε στη φάση της μελέτης των ευρημάτων/ μικροαντικειμένων που βρέθηκαν στις επιχώσεις των μέχρι τώρα ανεσκαμμένων τμημάτων τα οποία παρουσιάζουν μεταξύ τους σημαντικές ομοιότητες. Με το πέρας των ανασκαφικών εργασιών πραγματοποιήθηκαν η φωτογραμμετρική αποτύπωση του ψηφιδωτού και η προσωρινή στερέωσή του αν και η κατάσταση διατήρησής του είναι αρκετά καλή. Παρουσιάζει μερικές μικρές ρωγμές, ενώ οι περισσότερες φθορές στις ψηφίδες και στο κονίαμα εντοπίζονται εκεί όπου υπήρχαν έντονα σημάδια καύσης. Η θεμελίωση τοίχου, πλάτους 0.60 μ., κατά την Παλαιοχριστιανική περίοδο κατέστρεψε ένα μικρό τμήμα του δαπέδου στο σημείο εκείνο».

Ο ταφικός τύμβος Ιτέας νομού Έβρου
Ο ταφικός τύμβος Ιτέας νομού Έβρου ήταν αντικείμενο παρουσίασης από τις αρχαιολόγους της ΙΘ΄ ΕΠΚΑ Χρύσα Καραδήμα και Αθανασία Τσόκα, που ήταν και η δεύτερη εισήγηση από τη Θράκη που παρουσιάστηκε στη συνάντηση. Αξίζει να σημειωθεί ότι πρόκειται για μία πρόσφατη ανακάλυψη αφού μόλις τον Δεκέμβριο του 2008, ο Δημήτριος Νοικοκυρίδης, κάτοικος Ιτέας του Δήμου Φερών Ν. Έβρου, κατά την άροση του αγρού του στη θέση «Πυροβολικά», μεταξύ των οικισμών Ιτέας και Αρδανίου του Δήμου Φερών Ν. Έβρου, ανέσυρε τμήμα λιθοπλίνθου από την οροφή του θαλάμου ενός κτιστού αρχαίου τάφου.
Το αστυνομικό τμήμα Φερών ειδοποίησε την αρμόδια ΙΘ΄ Εφορεία Προϊστ. και Κλασικών Αρχαιοτήτων, η οποία και διενήργησε αμέσως ανασκαφική έρευνα στον χώρο με ειδικευμένο προσωπικό. Η τυχαία ανεύρεση του τάφου της Ιτέας αποτελεί ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για την ιστορία της περιοχής όπου και στο παρελθόν είχαν εντοπιστεί και ανασκαφεί ταφές του 4ου αι. π.Χ. από τον Δ. Τριαντάφυλλο, ενώ στην ευρύτερη περιοχή Ιτέας-Αρδανίου έχουν εντοπιστεί και άλλοι τάφοι, Ρωμαϊκών κυρίως χρόνων, με σημαντικότερο ως σήμερα εύρημα τη μαρμάρινη σαρκοφάγο του Αρδανίου στο αρχαιολογικό μουσείο Κομοτηνής.
Δήμητρα Συμεωνίδου
Πηγή: ΧΡΟΝΟΣ – Ελλάς