Ο άνθρωπος που εξομολογείται τα παραπάνω, με εμφανή συγκίνηση και απογοήτευση, έφυγε από την Ελλάδα πριν από 44 χρόνια, αμέσως μόλις πήρε το πτυχίο του από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Σήμερα ζει στις ΗΠΑ, είναι ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και του εργαστηρίου νανοτεχνολογίας του τεχνολογικού κολοσσού IBM και έχει προταθεί για το Βραβείο Νόμπελ.
Πρόκειται για τον δρα Φαίδωνα Αβούρη. Τον συναντήσαμε στη Θεσσαλονίκη, με την ευκαιρία του επιστημονικού πολυγεγονότος NANOTEΧΝOLOGY 2012.
O δρ Αβούρης -μαζί με την ομάδα του- δημιούργησε, μεταξύ άλλων, νανοσωλήνες άνθρακα πλάτους ενός δισεκατομμυριοστού του μέτρου και μήκους λίγων χιλιοστών, ενώ πέρυσι παρουσίασε το πρώτο κύκλωμα υψηλής ταχύτητας από γραφένιο, ανοίγοντας νέους δρόμους στη δημιουργία ηλεκτρονικών συσκευών. Ο ίδιος κι οι συνεργάτες του αποτελούν πιθανότατα την πρώτη ομάδα νανοτεχνολογίας παγκοσμίως.
Είναι ένας άνθρωπος που «γεννάει» μικρές επαναστάσεις στον τομέα της μικροηλεκτρονικής, αλλά η χώρα που τον γέννησε, η Ελλάδα, ακόμη τον πληγώνει. «Ξεκινώντας για εδώ, όλοι, οι συνεργάτες, οι γραμματείς μου, μού είπαν: “είσαι σίγουρος ότι θέλεις να πας; Είναι επικίνδυνα εκεί”. Λείπω χρόνια από εδώ, αλλά ακόμη στεναχωριέμαι όταν ακούω κάτι τέτοιο για την πατρίδα μου».
Η Ελλάδα να στραφεί στο software και τις υπηρεσίες
Ρωτήσαμε τον δρα Αβούρη αν η νανοτεχνολογία και τα οργανικά ηλεκτρονικά θα μπορούσαν να δώσουν αναπτυξιακή διέξοδο για την Ελλάδα, δεδομένου ιδίως ότι είναι ένα εντελώς νέο πεδίο, που ξεκινάει από την αρχή και δεν έχει ακόμη μοιραστεί σε «αυθεντίες».
Όπως λέει, δεν θα τοποθετούσε τη νανοτεχνολογία στην πρώτη γραμμή για την Ελλάδα και προκρίνει ως πλέον κατάληλη την ανάπτυξη λογισμικού (software) και υπηρεσιών, που δεν απαιτούν τόσο υψηλά κεφάλαια.
Υπάρχουν, όμως, άλλοι παράγοντες, «εξω-οικονομικοί», που ο ίδιος χαρακτηρίζει ως πολύ σημαντικούς για την έξοδο της Ελλάδας από το τούνελ: αλλαγή νοοτροπίας, πατριωτισμός και συναίσθηση του γεγονότος ότι οι πολιτικοί δεν μπορούν ν’ αλλάξουν μια κοινωνία.
«Η συζήτηση για τα πακέτα διάσωσης δεν λέει τίποτα σε σχέση με το μέλλον της Ελλάδας»
«Οι Έλληνες πρέπει ν’ αλλάξουμε νοοτροπία. Να καθίσουμε κάτω και να δούμε ποιοι είμαστε και να καταλάβουμε ποιος είναι ο κόσμος σήμερα. Μιλάμε όλοι για τα πακέτα διάσωσης και πώς θα τα πάρουμε ή όχι. Αυτό είναι ένα σημαντικό ζήτημα, αλλά δεν λέει τίποτα σε σχέση με το μέλλον. Το μέλλον μας είναι πώς θα μπορέσουμε να τοποθετήσουμε τους εαυτούς μας με τρόπο ώστε να είμαστε ανταγωνιστικοί σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο και αυτό αφορά και συνολικά την Ευρώπη», σημείωσε.
«Στην Ελλάδα το μόνο που έχουμε είναι ο εκπαιδευμένος λαός μας»
Πρόσθεσε δε, ότι η Ελλάδα δεν μπορεί βέβαια να αναπτύξει βαριά βιομηχανία, που θα ανταγωνιζόταν π.χ., τους Γερμανούς ή τους Κινέζους.
«Στην Ελλάδα, το μόνο που έχουμε είναι ο λαός μας. Εκπαιδευμένος λαός, σκληρά εργαζόμενος. Επίσης, πολλοί Έλληνες γνωρίζουν αγγλικά κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε τις δυνατότητες των ανθρώπων», υπογράμμισε.
Βέβαια, πρόσθεσε, ως έχουνε τα πράγματα σήμερα, οι νέοι που δεν έχουν δουλειά στην Ελλάδα, αν θελήσουν να εργαστούν με χαμηλότερες αμοιβές σε σχέση με άλλους Ευρωπαίους θα έχουν ένα βασικό πλεονέκτημα. Θα πρέπει λοιπόν να αποφασίσουν αν θέλουν δουλειά ή αν θέλουν τη βέλτιστη δουλειά, γιατί αν θέλουν το δεύτερο, όπως έχουν τα πράγματα σήμερα, θα πρέπει να μεταναστεύσουν. «Και το ζήτημα αυτό το θέτω φυσικά και από την άποψη του πατριωτισμού», σημειώνει.
«Στην Καλιφόρνια, όταν ο δήμος αδυνατεί να μαζέψει τα σκουπίδια, τα μαζεύουν οι πολίτες μόνοι τους. Στην Ελλάδα λείπει η εμπλοκή στα κοινά»
Όταν σκέφτεται την Ελλάδα, σημειώνει ο δρ Αβούρης, όλο πάει το μυαλό του στη θέμα της νοοτροπίας, η οποία έχει αλλάξει πολύ στα 44 χρόνια που λείπει. «Η νοοτροπία πρέπει ν’ αλλάξει σε όλα τα επίπεδα. Πήγα στην Ροτόντα χθες, αφού φθάσαμε αργά το βράδυ και είπαμε να περπατήσουμε λίγο για να ξεμουδιάσουμε από το ταξίδι. Είδαμε σκουπίδια, γκράφιτι κλπ, πώς το αφήνουν να συμβαίνει αυτό;
Στην Καλιφόρνια, δήλωσε χρεοκοπία μια μεγάλη πόλη, με πάνω από 200.000 κατοίκους και δεν είχε να πληρώσει για την αποκομιδή των σκουπιδιών. Οι πολίτες τα μάζεψαν μόνοι τους. Αυτό λείπει, η εμπλοκή στα κοινά, να αισθανθούμε ότι είμαστε πολίτες κι όλοι μαζί να δουλέψουμε», παρατηρεί.
«Δεν μπορείς να λες τους Γερμανούς ναζί και μετά να τους ζητάς λεφτά»
Ο ίδιος σημειώνει ότι στην Ελλάδα, ουσιαστικά, δεν έχεις χρόνο ν΄ αναπτύξεις τον εαυτό σου. «Εργάζεσαι στη διάρκεια της ημέρας και τα απογεύματα και τα σαββατοκύριακα είναι όλα για διασκέδαση. Χρειάζεται όμως χρόνος για σκέψη και ανάλυση και να καταλάβεις τον σύγχρονο κόσμο και να προσαρμόσεις τον εαυτό σου. Θα έλεγα ότι χρειάζεται να κάνουμε λίγο περισσότερο ενδοσκόπηση και να γίνουμε λιγότερο συναισθηματικοί.
Συζητούμε για το ότι ζητούμε χρήματα από τη Γερμανία. Δεν θα πω ότι δεν μου αρέσουν οι Γερμανοί και ό,τι άλλο σχετικό. Όμως, δεν μπορείς να τους αποκαλείς ναζί και να τους ζητάς να σου δώσουν χρήματα. Αυτά είναι τα σφάλματα που κάναμε και θα δούμε τις επιπτώσεις στο μέλλον. Ο τουρισμός θα χαθεί, δεν θα μας δίνουν δάνεια και δεν θα μας εμπιστεύεται κανένας», υποστηρίζει.
«Το 2001 η Τουρκία ήταν τελείως χρεοκοπημένη. Για κοιτάξτε πού είναι τώρα!»
Είναι απαισιόδοξος για το μέλλον της Ελλάδας; τον ρωτάμε. Η απάντηση έρχεται αυθόρμητα, χωρίς σκέψη: «ναι». Γιατί; «Επειδή βλέπω τις αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο, βλέπω τις γερμανικές εφημερίδες που προτρέπουν να πουλήσουμε τα νησιά, βλέπω τις τούρκικες απαιτήσεις. Όταν συνέβη η τρομοκρατική επίθεση την 11η Σεπτεμβρίου, ήμουν στην Κωνσταντινούπολη και η Τουρκία ήταν τελείως χρεοκοπημένη.
Όποτε ήθελα να πληρώσω σε τουρκικές λίρες, μου έλεγαν όχι , δολάρια, δολάρια. Για να πάει η σύζυγός μου στην τουαλέτα, έπρεπε να πληρώσει 300.000 λίρες! Και κοιτάξτε πού είναι η Τουρκία τώρα!».
«Οι πολιτικοί δεν μπορούν να αλλάξουν την κοινωνία. Οι άνθρωποι πρέπει ν΄αλλάξουν»
Θα δεχόταν να σταθεί στο πλευρό κάποιας κυβέρνησης στην Ελλάδα, για να σχεδιάσει κάτι καινούργιο, αν τού το ζητούσαν; “Η ιδέα ότι ένας πολιτικός μπορεί να αλλάξει την κοινωνία δεν είναι σωστή. Οι άνθρωποι πρέπει να αλλάξουν. Οι πολιτικοί εκλέγονται και αντιδρούν στη διάθεση του κόσμου. Αν ο καθένας σκέφτεται τον εαυτό του και το δικό του συμφέρον δεν θα έλθει η αλλαγή”, λέει.
«Οι αγορές θα αποφασίσουν αν αξίζει να πετάξουμε τα δισ. δολ, που επενδύθηκαν στο πυρίτιο»
Φεύγοντας από «τα του οίκου μας», ρωτήσαμε τον δρα Αβούρη για το πρακτικό αντίκρισμα της έρευνάς του πάνω στο γραφένιο. Πόσο κοντά βρίσκεται στην εμπορική αξιοποίησή του; Η απάντηση φαίνεται ότι δεν είναι απλή. «Δυστυχώς δεν υπάρχει απάντηση, δεν ξέρω πότε θα γίνει αυτό (…)
Για να αλλάξεις μια τεχνολογία θα πρέπει να σκεφθείς αν είναι καλύτερη από αυτή που έχεις. Αν είναι φθηνότερη και πόση επένδυση πρέπει να κάνεις για να την αλλάξεις. (…) Επίσης, θα πρέπει, όποια νέα ιδέα έχεις να είναι εξελισσόμενη, κλιμακούμενη (scalable), να ξέρεις πώς θα εξελιχθεί στο μέλλον. Αυτά δεν είναι θέματα τεχνικά, αλλά εξαρτώνται από τις επιχειρήσεις και από τις αγορές (…) Αυτές θα αποφασίσουν αν αξίζει να πετάξουμε τα δισεκατομμύρια δολάρια που ξοδεύτηκαν γύρω από το πυρίτιο (…) για να πάμε σε κάτι άλλο”, επισημαίνει.
Πριν το τέλος της συζήτησής μας, ερωτήσαμε τον δρα Αβούρη: Υπάρχει κάτι που να τού λείπει από την Ελλάδα;
«Η κοινωνική συναναστροφή, οι φίλοι μου, η οικογένειά μου, ο τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδρούσα. Οι αμερικάνοι είναι ψυχροί. Δεν έχεις φίλους και θα έλεγα ότι με τους Έλληνες είναι δύο άκρα αντίθετα». Εκείνο που χρειάζεται, λέει, είναι κάτι στο μέσον…
Οι Έλληνες εμφανίζονται να τα έχουν κλέψει όλα…
Δίνουμε στους ξένους αφορμές για ν’ αρχίσουν να ξαναγράφουν την ιστορία… Στο καινούργιο βιβλίο ενός καθηγητή στην Οξφόρδη, οι Έλληνες εμφανίζονται να τα έχουν κλέψει όλα: την τέχνη από την Αίγυπτο. Τους θεούς από τη Μέση Ανατολή. Τα μαθηματικά από τη Βαβυλώνα (…) Έχει αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο οι ξένοι βλέπουν την Ελλάδα. Αυτή είναι η πιο σημαντική επίπτωση για το μέλλον της χώρας. Πιο σημαντική ακόμη και από τα οικονομικά της προβλήματα. Είδα τελευταία ακόμη και δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά γενετικής, τα οποία υποστηρίζουν ότι έγιναν τεστ DNA και αποκαλύφθηκε δήθεν ότι οι μόνοι που δεν είναι ευρωπαϊκής προέλευσης είναι οι Έλληνες (…) Παλιά δεν αισθάνθηκα ποτέ άβολα όταν δήλωνα ότι είμαι Έλληνας. Τώρα (…) Γερμανοί, Τούρκοι, έχουν απαιτήσεις. Κι όταν είμαστε τελείως χρεοκοπημένοι, όταν έχουμε χάσει τον σεβασμό προς τη χώρα μας, ποιος θ΄αντιδράσει;».
ΑΜΠΕ