Citypress-gr
Του Στέφανου Κορέλλη
Φόβητρο, σωτήρας ή και τα δύο; Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει αποκτήσει την κακή του φήμη ακριβώς λόγω του σκοπού για τον οποίο έχει συσταθεί.
Η δανειοδότηση κρατών που βρίσκονται στα πρόθυρα της κατάρρευσης είναι… βρόμικη δουλειά. Πολύ περισσότερο από τη στιγμή που το ταμείο, εκτός από τα κονδύλια τα οποία δανείζει, ζητά (και επιβάλλει) σκληρά μέτρα από τα δανειοδοτούμενα κράτη. Και όχι μόνο.
Η αρνητική φήμη έχει προκληθεί και από τις πολιτικές συνέπειες που έχει η προσφυγή στο ΔΝΤ για τα κράτη. Πόσο μάλλον όταν δεν λείπουν και οι αποτυχίες των μέτρων τα οποία αυτό έχει κατά περίπτωση ζητήσει να ληφθούν, όπως για παράδειγμα στην Αργεντινή από το 1999 έως το 2001.
Μέχρι τώρα αρκετές χώρες έχουν προστρέξει στον οργανισμό στη 46 ετών ιστορία του. Μεταξύ αυτών υπάρχουν δύο μεγάλες, η Ρωσία και η Τουρκία, οι οποίες προσέφυγαν τρεις φορές η καθεμία τα τελευταία 20 χρόνια.
Επίσης, υπάρχει ακόμα μία χώρα που θέλει να διαγράψει από την ιστορία της την ατιμωτική προσφυγή στο ΔΝΤ: Πρόκειται για τη Βρετανία, η οποία το 1976, μετά την κατάρρευση της στερλίνας έναντι του δολαρίου, αντιμετώπισε οξύτατη οικονομική και πολιτική κρίση. Έτσι ζήτησε δάνειο 2,3 δισ. στερλινών από το ταμείο, το οποίο έως τότε βοηθούσε οικονομικά μόνο χώρες του Τρίτου Κόσμου.
Ειδικότερα, το ΔΝΤ (όπως και η Παγκόσμια Τράπεζα) ιδρύθηκε το 1944 όταν εκπρόσωποι 45 χωρών συναντήθηκαν στο Bretton Woods με στόχο να αποτρέψουν την επανάληψη μιας κρίσης ανάλογης με τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930. Η σύσταση των δύο οργανισμών προβλέπεται στην Τελική Πράξη της Συνδιάσκεψης που υπογράφηκε στις 22 Ιουλίου 1944.
Στόχοι για τη δημιουργία του ΔΝΤ ήταν να συμβάλει στην ισορροπημένη ανάπτυξη, να διασφαλίσει τη σταθερότητα των ισοτιμιών στο πλαίσιο της προώθησης του διεθνούς εμπορίου και, φυσικά, να συνδράμει τα μέλη του σε περίπτωση ανάγκης.
Σήμερα ο οργανισμός έχει 186 μέλη και η έδρα του βρίσκεται στην Ουάσιγκτον. Εύλογα, τον πρώτο λόγο στη λήψη των αποφάσεων τον έχουν οι ισχυρότερες οικονομικά χώρες, αφού το ειδικό βάρος κάθε κράτους επί του συνόλου των ψήφων στο διοικητικό και στο εκτελεστικό συμβούλιο καθορίζεται από τη συνεισφορά του στο ταμείο.
Έτσι, την πρώτη θέση μεταξύ των ισχυρότερων την κατέχουν οι ΗΠΑ με 17% επί του συνόλου των ψήφων. Ακολουθούν η Ιαπωνία (6,12%), η Γερμανία (5,98%) και η Βρετανία με τη Γαλλία (4,94% έκαστη). Από την άλλη, προγραμματίζεται η αύξηση του ποσοστού επί των ψήφων της Κίνας, της Ινδίας και της Βραζιλίας, η οποία φυσικά θα προέλθει μετά την αύξηση των εισφορών των ισχυρά αναπτυσσόμενων αυτών κρατών.
Πάντως, η ισχυρή επιρροή των δυτικών κρατών, και κυρίως των ΗΠΑ, προκαλεί επικρίσεις πως μέσω των κονδυλίων διάσωσης επιβάλλει τα συμφέροντα των ΗΠΑ και των δυτικών επιχειρηματικών κολοσσών στα διάφορα σημεία του πλανήτη.
Η μεγάλη επιστροφή
Η σημερινή οικονομική κρίση συνέβαλε στη μεγάλη… επιστροφή του οργανισμού στη διεθνή σκηνή, καθώς τις τελευταίες δεκαετίες ήταν ένας θεσμός με ελάχιστες δανειοδοτήσεις κρατών.
Στη σύνοδο της ομάδας των 20 ισχυρότερων κρατών (G20) στις 15 Νοεμβρίου 2009 ο γενικός διευθυντής του ΔΝΤ, κ. Ντομινίκ Στρος-Καν, κλήθηκε να παρουσιάσει τις προτάσεις του για την επιστροφή της σταθερότητας στις αγορές και την οικονομική ανάπτυξη. Όμως, με τη σημαντική συνδρομή και των Ευρωπαίων ηγετών, ο ρόλος του ταμείου αναβαθμίστηκε και εκτός από την ανάλυση των οικονομικών δεδομένων διεθνώς και ανά χώρα ανέλαβε ρόλο και στην εποπτεία του χρηματοοικονομικού συστήματος.
Ταυτόχρονα, πέραν των αρμοδιοτήτων, έλαβε και επιπλέον κονδύλια. Οι ηγέτες του G20 αποφάσισαν να τριπλασιάσουν στα 750 δισ. δολάρια τα κονδύλια του ΔΝΤ, ενώ ο οργανισμός έχει άμεση ρευστότητα που ξεπερνά τα 200 δισ. δολάρια.
Έτσι, από το 2008 στον οργανισμό έχουν προσφύγει η Αρμενία, η Γεωργία, το Ελ Σαλβαδόρ, η Ζάμπια, η Ισλανδία, η Κένυα, η Λετονία, η Λευκορωσία, το Μαλάουι, το Μεξικό, η Ουγγαρία, η Ουκρανία, το Πακιστάν, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Ρωσία, η Σερβία, οι Σεϋχέλλες και η Σρι Λάνκα. Πάντως, οι λόγοι για την προσφυγή όλων αυτών των χωρών δεν συνδέονται άμεσα με την κρίση. Η Κένυα λ.χ. ζήτησε δάνειο για να αντιμετωπίσει την επισιτιστική κρίση.
Για τη λήψη του δανείου και με στόχο τη μείωση των ελλειμμάτων τους οι χώρες υποχρεώθηκαν σε αυστηρά μέτρα, όπως περιορισμό των κρατικών δαπανών, πάγωμα προσλήψεων στον δημόσιο τομέα, πάγωμα μισθών, ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις, απελευθέρωση αγορών και αλλαγές στο σύστημα κοινωνικής προστασίας.
Βέβαια, αναλυτές επισημαίνουν ότι το ΔΝΤ έχει αμβλύνει τα μέτρα που ζητά από τις δανειοδοτούμενες χώρες (σε σχέση π.χ. με τα δάνειά του σε κράτη μετά την κρίση του 1997) και εμφανίζεται όχι ως τιμωρός αλλά ως σύμβουλος των απρόσεκτων κυβερνήσεων. Ίσως και σε αυτήν τη στροφή του ΔΝΤ να ελπίζουν κάποιοι…
* Ιδρύθηκε το 1944.
* Έχει 186 χώρες-μέλη και έδρα στην Ουάσιγκτον.
* Ο γενικός διευθυντής του είναι πάντα Ευρωπαίος, όπως συμφώνησαν τα ισχυρά ιδρυτικά του μέλη (στο πλαίσιο της ίδιας συμφωνίας, ο επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας είναι από τις ΗΠΑ).
* Έχει 2.478 άτομα προσωπικό από 143 χώρες.
* Το μεγαλύτερο μερίδιο στη λήψη των αποφάσεων το έχουν οι ΗΠΑ με 17% επί του συνόλου των ψήφων. Ακολουθούν η Ιαπωνία (6,12%), η Γερμανία (5,98%) και η Βρετανία με τη Γαλλία (4,94% έκαστη).
* Διαθέτει άμεση ρευστότητα πάνω από 200 δισ. δολάρια.
* Από το 2008 στο ΔΝΤ έχουν προσφύγει για δάνειο η Ισλανδία, η Λετονία, η Λευκορωσία, το Μεξικό, η Ουγγαρία, η Ουκρανία, το Πακιστάν, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Ρωσία, η Σερβία και αρκετές άλλες μικρότερες χώρες.
ΝΕΑ ΔΑΝΕΙΑ, ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΚΕΡΔΗ
Εκτός από την αναβάθμιση του ρόλου του στη διεθνή οικονομική σκηνή, η τελευταία οικονομική κρίση βοήθησε το ΔΝΤ να αναβαθμίσει και τα κέρδη του.
Σύμφωνα με αναλυτές, φέτος το ταμείο θα έχει κέρδη που μπορεί να προσεγγίσουν τα 650 εκατ. δολάρια. Αυτά θα προέλθουν από τους τόκους τους οποίους εισπράττει από τις δανειοδοτούμενες χώρες.
Μάλιστα, η φετινή κερδοφορία αποκτά μεγαλύτερη αξία από τη στιγμή που, με βάση τις προ της κρίσεως προβλέψεις, το ΔΝΤ θα εμφάνιζε φέτος ζημία ύψους 360 εκατ. δολαρίων. Οι αρνητικές προβλέψεις ήταν αποτέλεσμα της… αναδουλειάς, καθώς εξαιτίας της διεθνούς οικονομικής άνθησης (προ του 2008) οι πιστωτικές εργασίες του είχαν μειωθεί όσο ποτέ άλλοτε τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Επίσης, στο πλαίσιο αυτό το ΔΝΤ το 2008 είχε σχεδιάσει πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου, το οποίο προέβλεπε την αποχώρηση 380 εργαζομένων. Τώρα ο οργανισμός έχει 2.478 υπαλλήλους.
Εκτός από την ενίσχυση του ρόλου του και την αντιστροφή από ζημίες σε κέρδη, η αλλαγή σκηνικού για το ΔΝΤ βοηθά και τον επικεφαλής του, κ. Ντομινίκ Στρος-Καν. Ο 61χρονος Γάλλος πολιτικός ξεκίνησε στα φοιτητικά του χρόνια ως κομμουνιστής και κατόπιν πέρασε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα. Το διάστημα 1997 – 1999 διετέλεσε υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση του κ. Λιονέλ Ζοσπέν και το 2006 ήταν υποψήφιος για το χρίσμα του Σοσιαλιστικού Κόμματος για τις προεδρικές εκλογές. Τότε έχασε από την κ. Σεγκολέν Ρουαγιάλ. Πολλοί λένε ότι πλέον παίζει πολύ δυνατά για τις επόμενες προεδρικές εκλογές στη Γαλλία το 2012.
Πηγή