1861: Η άρνηση του Κανάρη για πρόσθετη σύνταξη…

Bρισκόμαστε στο 1861, στον θρόνο ο τότε Βασιλιάς Όθωνας, οι πολιτικές διαμάχες εξα­κολουθούν να είναι στο προσκήνιο… Η Αθήνα και η Ελλάδα ολόκληρη βρισκό­ταν σε αναβρασμό. Ο θρόνος του πρώ­του βασιλιά κυριολεκτικά «έτριζε»… και η αντίστροφη μέτρηση για την απομάκρυνσή του έχει ήδη αρχίσει.
Ο Κωνσταντίνος Κανάρης, μια από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της μεγάλης Ελληνικής Επανάστα­σης… είναι 68 χρόνων, ήδη κουφός και κόντρα στο τότε βασιλικό καθε­στώς, παρά το γεγονός ότι συμμετεί­χε στο τότε πολιτικό σύστημα διατε­λώντας ναύαρχος και υπουργός σε κυβερνήσεις επί βασιλείας Όθωνα.
Ο Έλληνας «μπουρλοτιέρης», που έκανε πασίγνωστο το όνομα της χώ­ρας μας σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο προκαλώντας με τα κατορθώματά του ρεύμα φιλελληνισμού και υποστήριξης στον αγώνα, τασσόταν πάντα με το μέρος του λαού, που όλο και περισσότερο βυθιζόταν στη φτώ­χεια και την ανέχεια.
Ήταν μεγάλη η προσφορά του γενι­κότερα στη χώρα, και κατά την περίοδο του Αγώνα αλλά και αργότερα, αφού συμμετείχε σε αρκετές κυβερνήσεις.
Όμως εκείνη την εποχή συνέβη ένα γεγονός που καταγράφεται στα υπέρ του και θεωρήθηκε τότε μεγάλη ηθι­κή προσφορά. Ήταν μια απόφασή του, που θα μπορούσε κάποιος να θε­ωρήσει ότι ήταν κόντρα σε όσα συνέ­βαιναν τότε με τέτοιου είδους θέματα αλλά και σε όσα συμβαίνουν ακόμη και στις μέρες μας…
Στη ουσία τότε ο Κανάρης έσω­σε την τιμή του πολιτικού κόσμου, η οποία ήταν, όπως και σήμερα, καταρ­ρακωμένη. Για να τον εξευμενίσουν λοιπόν, εκείνη την εποχή, οι άνθρω­ποι του Όθωνα εξέδωσαν διάταγ­μα με το οποίο του έδιναν μηνιαία τιμητική σύνταξη χιλίων δραχμών, επιπρόσθετη της σύνταξης που ήδη λάμβανε από το δημόσιο ταμείο!!!
Η απόρριψη
Αρνούμενος μια τέτοια «προσφο­ρά», λοιπόν, ο Κωνσταντίνος Κανάρης έγραψε μια επιστολή προς τον ειση­γητή του θέματος, τον τότε υπουργό Ναυτικών Αθανάσιο Μιαούλη, γιο του άλλου θαλασσομάχου της Επανάστασης Ανδρέα Μιαούλη, επισημαίνο­ντας τα εξής:
«Και άλλοτε, οσάκις μου εγένοντο τοιαύται προτάσεις υπό υπουργών, απήντησα με την αυτήν γλώσσαν» έγραφε ο Κανάρης, ο οποίος αφού αρνήθηκε τα χρήματα και τις τιμές τό­νισε πως «μίαν ημέραν το Ελληνικόν Έθνος θέλει αναγνωρίση και αποδό-ση αυτά εις την οικογένειάν μου».
Και συμπλήρωνε με νόημα ότι «δεν μπορώ να δεχτώ από το σημερινό σύστημα ακόμη και την πιο πλατιά και κολακευτική ικανοποίηση, διότι θα δινόταν η ιδέα του ατομικού συμφέ­ροντος. Αντιπολιτεύομαι όμως την κυ­βέρνηση όχι γιατί παραγνώρισε τα δι­κά μου δικαιώματα, αλλά γιατί εμηδένισε το συνταγματικό πολίτευμα και εμάρανε τας εθνικάς δυνάμεις»!
Ο πάντα εύστοχος Ιωάννης Φιλήμων έσπευσε την επομένη να επιση­μάνει ότι οι κρατούντες προσπαθού­σαν να σβήσουν τη λάμψη του και να τον ευτελίσουν, όπως όλους τους πολιτικάντηδες εκείνης της εποχής, όμως έγραψε: «Η υπογραφή Κων­σταντίνος Κανάρης δηλοί ότι η Πατρίς ημών δεν απέθανε»!
Λεύκωμα τιμής
Το 1862 ο κόσμος έψαχνε διάφο­ρους τρόπους για να στείλει στο πα­λάτι το μήνυμα της δυσαρέσκειας, η οποία διογκώνεται όλο και περισσότε­ρο, και ο Κανάρης είχε γίνει για δεύτε­ρη φορά ήρωας…
Την Πρωτοχρονιά, λοιπόν, ο Ιω­άννης Φιλήμων, μαζί με μια παρέα φίλων του Κανάρη, αποφάσισαν να φτιάξουν ένα λεύκωμα αφιερωμένο στον γέροντα μπουρλοτιέρη, που δεν είχε δεχτεί να λάβει την επιπρόσθετη τιμητική σύνταξη ως αντίδραση και διαμαρτυρία στα δεινά που υπέφε­ραν οι συμπατριώτες του, βουτηγμέ­νοι στη φτώχεια.
Το λεύκωμα θα είχε μία καινοτομία. Θα περιλαμβανόταν σε αυτό η «φωτογεγραμμένη εικών» του μπουρλοτι­έρη, δηλαδή η φωτογραφία του, που την περίοδο εκείνη ήταν η μεγάλη εφεύρεση της εποχής. Στην απέναντι δε σελίδα με χρυσά γράμματα προβλεπόταν να είναι εκτυπωμένο το 107 άρθρο του Συντάγματος που ανέφερε: «Η τήρησις του Συντάγμα­τος αφιερούται εις τον πατριωτισμό των Ελλήνων».
Η αναγνώριση
Σε μία – δύο ημέρες περισσότεροι από διακόσιοι επαγγελματίες και έμπο­ροι των Αθηνών είχαν υπογράψει και ει­σφέρει τον οβολό τους για τη δημιουρ­γία του λευκώματος, παρά το γεγονός ότι το θέμα δεν άργησε να λάβει δια­στάσεις και να εκδηλωθεί η πρώτη αντί­δραση της αστυνομίας, επειδή ο ποινι­κός νόμος απαγόρευε τους εράνους.
Ακολούθησε επιστολή της ομάδας των φίλων του Κανάρη που είχε την πρωτοβουλία για το λεύκωμα, προς στην πολιτική ηγεσία της αστυνομίας, δηλαδή στον υπουργό Εσωτερικών, δηλώνοντας ότι με την ενέργειά τους ήθελαν να εκφράσουν βαθιά ευγνωμο­σύνη στον γηραιό αγωνιστή και όχι να υποσκάψουν «τα καθεστώτα».
Στήλες ολόκληρες γέμισε στην εφη­μερίδα του ο Ιωάννης Φιλήμων αναδεικνύοντας σε μείζον θέμα την τιμή προς τον Κανάρη. «Η τιμή και η δόξα δεν μετρούνται διά της ύλης και διά του μετάλλου» έγραφε, ενώ περισσότεροι από δύο χιλιάδες άνθρωποι στέκονταν αρωγοί στην απόφαση τιμής προς τον εθνικό ήρωα. Το γεμάτο με συμβολι­σμούς λεύκωμα φτιάχτηκε και παραδόθηκε στον γέρο μπουρλοτιέρη, ο οποί­ος λίγες ημέρες αργότερα κλήθηκε από τον Όθωνα να σχηματίσει κυβέρνηση!
L1 Οι ιστορίες αυτές προέρχονται από κείμενα του ιστορικού ερευνητή και δημοσιογράφου Λευτέρη Σκιαδά,  εκδότη της εφημερίδας «ΜΙΚΡΟΣΡΩΜΗΟΣ», www.mikros-romios.gr