Πράσινη Οικονομία και… Πράσινα Άλογα!

Του Ηλία Καραβόλια,
Επειδή εδώ και αρκετά χρόνια, χιλιάδες Έλληνες έγιναν ‘σύμβουλοι’ ‘ειδικοί’ ή ακόμα και ‘επενδυτές’ στην ‘πράσινη οικονομία’, νομίζω ότι από χθες αρκετοί πρέπει να ξανασκεφτούν καλά τον ρόλο τους. Γιατί σε μια οικονομία μικρή, όπως η δική μας, και μάλιστα εν μέσω βαριάς κρίσης και λιτότητας, η μεγαλύτερη στρέβλωση προκαλείται από όσους ασχολούνται με την ‘μόδα’ στις αγορές και στις επιχειρήσεις. Και η μόδα στην Ελλάδα, ήταν εδώ και λίγα χρόνια η ενέργεια, και πιο συγκεκριμένα οι ανανεώσιμες πηγές,(ΑΠΕ) ,με καθοδηγητές τα φωτοβολταικά.
Χθες λοιπόν η ΡΑΕ( Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) ανακοίνωσε μεταξύ άλλων ,παραδίδοντας
γνωμοδότηση προς το Υπουργείο Κλιματικής Αλλαγής ότι ‘…η μείωση του κόστους του εξοπλισμού στα φωτοβολταϊκά υπερβαίνει το 70% τα τελευταία τέσσερα έτη, ενώ ο μέσος ρυθμός μείωσης του κόστους είναι υψηλότερος από την σταδιακή μείωση των εγγυημένων τιμών (7% ανά εξάμηνο)….’
Με απλά λόγια, κρίνεται σκόπιμη η αναπροσαρμογή των τιμών πώλησης τόσο για τις εγκαταστάσεις σε στέγες όσο και για τα υπόλοιπα έργα, και φυσικά η ΡΑΕ ανάβει το πράσινο φως στο Υπουργείο για περαιτέρω μείωση των τιμών σε νέες εγκαταστάσεις. Πιο συγκεκριμένα, η περίφημη αυτή ΡΑΕ, Διαβάστε το υπόλοιπο κείμενολέει ότι ‘…η απόδοση των έργων σε τρέχουσες τιμές (IRR) δεν θα πρέπει να υπερβαίνει -για το ειδικό πρόγραμμα εγκαταστάσεων σε στέγες- το 17%, και για τους υπόλοιπους σταθμούς το 12% με 14%, με τις μεγαλύτερες αποδόσεις να αφορούν τα μικρότερα έργα…’
Επειδή ζούμε σε εποχές όπου η Ρύθμιση, το Κράτος και η Αγορά, οφείλουν να συμβάλλουν τα μέγιστα για την Οικονομία και τα μέλη της( εμάς δηλαδή) ,θέλω να επισημάνω κάτι ,στο σκεπτικό της γνωμοδότησης που διάβασα: υπάρχουν για τους επενδυτές οι αναλυτικοί πίνακες με την εκτίμηση απόδοσης ιδίων κεφαλαίων μετά από φόρους, αλλά και της συνολικής απόδοσης μετά από φόρους, ανάλογα με την τιμή της επιδότησης. Όπως σωστά αναλύει στο Capital.gr o X. Φλουδόπουλος( http://www.capital.gr/gmessages/showTopic.asp/ ) ,το εύρος των τιμών για τις ‘ταρίφες’ που προτείνει η ΡΑΕ και τα συνεπαγόμενα προσδοκώμενα επενδυτικά μεγέθη ,θα είναι:
– 245 ευρώ/MWh για έργα μικρότερα των 100 KW, άρα απόδοση ιδίων κεφαλαίων, (equity IRR) =15,2%
– 190 ευρώ/MWh για έργα μεγαλύτερα των 100 KW ( equity IRR 12,4%)
– 270 ευρώ/MWh για τις στέγες (equity IRR 16,5% )
Οι βασικές παραδοχές για τους υπολογισμούς της ΡΑΕ είναι : ετήσιος πληθωρισμός 2% και τραπεζικό επιτόκιο δανεισμού 9%, διότι υποτίθεται ότι η χρηματοδοτική διάρθρωση θα αποτελείται από 75% τραπεζικό δανεισμό( με τις στρόφιγγες των τραπεζών κλειστές σήμερα.) και 25% συμμετοχή με ίδια κεφάλαια( με ρευστότητα ιδιωτών ανύπαρκτη στην αγορά)
Δεν δίνω άλλα αριθμητικά στοιχεία, διότι με ενδιαφέρει ένα άλλο σκέλος του θέματος, αλλά νομίζω ότι είναι ξεκάθαρο το τοπίο της ‘επενδυτικής αριθμητικής’ για όποιον ενδιαφέρεται να το χαρτογραφήσει. Η αλήθεια ότι οι παλιότερες αρχικές τιμές απορρόφησης της ενέργειας από φωτοβολταικά, αλλά και στις ΑΠΕ γενικότερα, ήταν υψηλές παντού στην Ευρωπαική Ένωση, ως αρχικό κίνητρο για να γεννηθεί μια νέα βιομηχανία. Αυτό ήταν ‘κοινοτική ντιρεκτίβα’ και όχι ελληνική κρατική πολιτική. Το ότι το αρχικό κόστος κατασκευής φωτοβολταικών εγκαταστάσεων , μειώθηκε σταδιακά τόσο έντονα, δείχνει ότι η αρχική πολιτική ‘ρύθμισης’ υψηλών τιμών, μάλλον απέδωσε! Λογικό είναι σήμερα να μειώνεται και το κίνητρο της τιμής απορρόφησης(έτσι συμβαίνει πάντα στο ξεκίνημα ενός νεοεμφανιζόμενου κλάδου στις ελεύθερες αγορές)
Αλλά , ας δούμε τι έχει συμβεί στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, ώστε να κατανοήσουμε τελικά αν η ΡΑΕ και το Δημόσιο, ενισχύουν τον κλάδο ή τελικά , θέτουν…. αντικίνητρα. Είναι γεγονός ότι έχει αναπτυχθεί σοβαρός κύκλος εργασιών γύρω από τις ΑΠΕ , και μια σχετικά καλή ‘εγχώρια’ τεχνολογία . Όμως, για εκείνους τους επενδυτές, μικρούς και μεγάλους, που συμμετείχαν στα αρχικά και ακριβά στάδια ανάπτυξης αυτής της τεχνολογίας, δεν είναι μάλλον δίκαιο, ούτε και μακροπρόθεσμα ορθολογικό , να ‘αλλάξεις’ τις συμβάσεις τιμών απορρόφησης του προιόντος ή να επιβάλλεις “διορθωτική” φορολογία ,με το σκεπτικό ότι έχει πλέον πέσει η τιμή κατασκευής των πάρκων ! Να σημειώσω, ότι για την αναδρομική μείωση των τιμών ,υπάρχει δεδικασμένο στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο, υπέρ των παραγωγών: τόσο στην Μ. Βρετανία όσο και στην Ισπανία, όπου πήγε να συμβεί κάτι παρόμοιο, , οι εθνικές ενώσεις παραγωγών ενέργειας δικαιώθηκαν σε ευρωπαικό επίπεδο. Οπότε δεν θα είναι και πολύ απίθανο, σύντομα η ελληνική κυβέρνηση να ανακοινώσει μια μορφή ‘εισφοράς’ , κάτι σαν…. ‘πράσινο χαράτσι’ στους ‘πράσινους’ παραγωγούς !
Γνωρίζουμε ότι, όπως και σε άλλους κλάδους σε αυτή την χώρα, το μοντέλο ανάπτυξής των ΑΠΕ στηρίχτηκε σε ‘άναρχες δομές’(πχ, χωρίς ικανή διασπορά φορτίου και κεφαλαίων, με μόνη εξαίρεση τα μικρά ΦΒ και τις στέγες) και σε αρρύθμιστες παραμέτρους ,που στην συνέχεια ρυθμίζονται αναγκαστικά ,απότομα και ανώφελα, προκαλώντας στρεβλώσεις στο σύστημα και στην οικονομία. Έτσι, ίσως πολλοί βιαστούν να πουν ότι αν ισχύσουν τα νέα δεδομένα, θα απωθηθούν πολλοί επενδυτές, ειδικά οι μεγάλοι αφού στην Ελλάδα οι άδειες επένδυσης δίδονται μετά από μήνες ή χρόνια. Αν μάλιστα προβλέπεται και απόσβεση σε 8 έτη, δεν μοιάζει ελκυστική περίπτωση στο σημερινό διεθνές περιβάλλον.
Ίσως πάλι κάποιοι ,αναλύοντας διαφορετικά την κατάσταση, καταλήξουν στο εξής απλό συμπέρασμα: όσοι επένδυσαν, απλά δεν έβλεπαν τι τους έρχεται και μάλλον ακούσια συμμετείχαν σε μια αφανή ‘ πυραμίδα’ ! Πχ, ένας τέως Υπουργός, που πρόσφατα μίλησα μαζί του, μου είπε το εξής, σχεδόν σε απόλυτο τόνο : ‘Μα, δεν γίνεται να διαλύσουμε την αγορά ενέργειας, για να κερδίσουν μερικές χιλιάδες άτομα κάποια επιπλέον χρήματα!’ Και αναρωτιέμαι ακόμα αν είχε δίκιο….
Οι ΑΠΕ όμως δεν είναι κλάδος όπου όλα ανάγονται στο γνωστό θέσφατο της προσφοράς και ζήτησης. Τεχνολογία, καινοτομίες, στρεβλώσεις, κόστη, εξωγενείς παράγοντες του κλάδου, επηρεάζουν τις επενδυτικές –αρχικές- προβλέψεις. Και φυσικά, υπάρχει πάντα ο παράγοντας του ‘φυσικού μονοπωλίου’( ΔΕΗ) και της γνωστής ελληνικής κρατικής ασυδοσίας, με την παρέμβαση σε συμβάσεις και μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς.
Όσοι πάλι γνωρίζουν από τις διαφορές κόστους σε αιολικά και φωτ/κά πάρκα , καθώς και στις γενικότερες κατανομές επενδύσεων και σχεδίων στους βασικούς αυτούς κλάδους σήμερα, μάλλον θα καταλήξουν στο συμπέρασμα πώς αν δεν ισχύσουν ‘ισοδύναμες’ μειώσεις τιμών σε όλες τις μορφές ΑΠΕ ,τότε στρεβλώνεται έντονα η επενδυτική αγορά ενέργειας.
Πάντα σε αυτές τις ‘εξισώσεις ‘ κάποιος ψύχραιμος αναλυτής πρέπει να τοποθετεί όσο το δυνατόν περισσότερους όρους( πχ, στήριξη της εγχώριας βιομηχανίας κατασκευής panels και ανεμογεννητριών, μείωση εξάρτησης πετρελαίου, παράπλευρες απώλειες σε αγροτική/γεωργική παραγωγική κ.α) Κυρίως όμως, το Κράτος είναι αυτό που οφείλει, νωρίς και έγκαιρα, να μειώνει τις πιθανότητες δημιουργίας παρα-οικονομίας και μαύρης αγοράς αδειοδοτήσεων, συμβάσεων και ‘αποδόσεων’. Διότι στο τέλος, ούτε απασχόληση δημιουργείται, ούτε ποιοτικά προιόντα και υπηρεσίες απολαμβάνουν οι πολίτες.
Και στην χώρα του ήλιου και του ανέμου, όπου υποτίθεται ότι οι Γερμανοί φίλοι μας με το πρόγραμμα Ήλιος κάποτε ‘θα’ επενδύσουν για να τα ‘εξάγουν’ ως ενεργειακά φορτία στην χώρα τους, καλό είναι να μην ξεχνάμε ότι τελικά ,ανέκαθεν η χώρα αυτή δεν μπορούσε να ρυθμίσει σωστά αυτά τα δύο παραγόμενα αγαθά από τον ήλιο και τον άνεμο : την ζέστη και τον αέρα (τον κοπανιστό…)