Η δημοσιογραφία που "τρέμει" και συμφωνεί
Του Κώστα Βαξεβάνη
Θέλω αρχικά να διευκρινίσω κάτι. Θεωρώ πως η συναδελφική αλληλεγγύη, στάθηκε στην Ελλάδα ο «ευγενέστερος» τρόπος συγκάλυψης και ατιμωρησίας. Έχω παρακολουθήσει δίκες με γιατρούς που ήταν πασιφανές πως έκαναν κάποιο ιατρικό λάθος, αλλά υπέρ τους κατέθεσαν αρκετοί συνάδελφοί τους ισχυριζόμενοι πως δεν έφταιγαν οι γιατροί. Τα πειθαρχικά του Δημοσίου είναι γεμάτα με καταθέσεις υπαλλήλων που καταθέτουν υπέρ επίορκων συναδέλφων τους.
Στη δημοσιογραφία, αυτή η κακώς εννοούμενη αλληλεγγύη, κλείνει στόματα και διαστέλλει ανοχές. Πολλά χρόνια τώρα η δημοσιογραφία εκμαυλισμένη, αντιλαμβάνεται τον εαυτό της πέρα από Αρχές. Οι δημοσιογράφοι έχουν πάψει να είναι απέναντι από την εξουσία και προτιμούν να είναι δίπλα της. Αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως τον ομοτράπεζο του υπουργού, του βουλευτή, του δήμαρχου, του επιχειρηματία. Δεν είναι κακό να γευματίζεις με τον οποιονδήποτε. Κακό είναι να μην μιλάς επειδή είσαι μπουκωμένος από τα αποφάγια ή τα ορντεβρ της εξουσίας.
Ποτέ άλλοτε στην Ελλάδα το ηθικό δεν ήταν σε τόση αντιπαλότητα με το νόμιμο. Ο Βουλγαράκης απλώς το είπε δημόσια. Εκατοντάδες δημοσιογράφοι εργάζονται σε γραφεία Τύπου εταιρειών κάνοντας ταυτόχρονα το αντίστοιχο ρεπορτάζ στα Μέσα που δουλεύουν ή θέτουν τον εαυτό τους στην υπηρεσία συμφερόντων. Ξεπλένουν δηλαδή σκάνδαλα, επιχειρηματίες, βρωμιές. Και στο τέλος κόβουν και ένα τιμολόγιο, από την εταιρεία τους που παρέχει «συμβουλές και επικοινωνία».
Αν κάποιος τους απευθύνει το ερώτημα αν έχουν δικαίωμα να το κάνουν απαντούν κορδωμένοι και με θράσος πως είναι νόμιμοι. Αυτή η ξεχειλωμένη νομιμότητα δεν χωρά τίποτα ηθικό. Προφανώς και ο καθένας κάνει όποιες επιλογές θέλει. Μπορεί να είναι δημοσιογράφος και επιχειρηματίας και ό,τι άλλο θέλει ταυτόχρονα. Αλλά οφείλει να είναι και ειλικρινής. Να πει δηλαδή στο κοινό του πως δεν «πουλάει» μόνο ειδήσεις αλλά και άλλα πράγματα. Δημόσιες σχέσεις και συμβουλές σε ανθρώπους και εταιρείες που θα έπρεπε ίσως να ελέγξει.
Στην δημοσιογραφία παγκοσμίως οι όροι με τους οποίους ασκείται, δεν αφήνονται στην καλή ή κακή θέληση του καθενός, αλλά περιγράφονται με Αρχές Δεοντολογίας. Τέτοιες έχουν διατυπωθεί και στην Ελλάδα. Αλλά τα θεσμικά δημοσιογραφικά όργανα μάλλον έχουν χάσει πια την μπάλα στην προσπάθειά τους τόσα χρόνια να δικαιολογήσουν με μια συνδικαλιστική αντίληψη, το «επιπλέον εισόδημα των δημοσιογράφων».
Τα σκάνδαλα της SIEMENS και της Πειραιώς ήταν χαρακτηριστικά. Όταν υπήρχε η ανάγκη να αποκαλυφθεί η αλήθεια, εφημερίδες, κανάλια και sites γέμιζαν με διαφημίσεις των ελεγχόμενων. Το ίδιο έγινε και με το ΔΝΤ. Δύο εταιρείες και πολλοί δημοσιογράφοι ανέλαβαν να προωθήσουν την «αναγκαιότητα των μέτρων» τα οποία σαφώς δεν θα έπλητταν τους ίδιους.
Αυτή η κατάσταση όμως δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο. Και για να σταματήσει πρέπει να σταματήσουμε να είμαστε ανεκτικοί, φοβισμένοι και αισχρά αλληλέγγυοι. Αυτός είναι ο λόγος που το νέο τεύχος του HOT DOC ασχολείται με αυτό το θέμα.
Αλληλέγγυοι πρέπει να είμαστε προκειμένου να αποκαλύπτεται η αλήθεια. Όχι για να συγκαλύπτεται. Ούτε για να επιβραβεύεται η σιωπή.
Διαβάστε από αύριο στο HOT DOC που κυκλοφορεί: «Δημοσιογραφία πλυντήριο χρημάτων και φήμης» www.koutipandoras.gr
