Οι θεσμικοί σκουπιδιάρηδες του πλανήτη

Του Ηλία Καραβόλια,
Θα ξεκινήσω απο τiς πλέον πρόσφατες αποφάσεις, σε επιπεδο Κενρικών Τραπεζών, αυτές της Fed. Κατ αρχήν, είναι άλλο πράγμα το ότι διατήρησε αμετάβλητο στο 0,25% το βασικό επιτόκιο του δολαρίου και άλλο το ότι αποφάσισε να προχωρήσει σε νέο επιθετικό πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωησης-QΕ3-ύψους 40 δισ. δολ. τον μήνα(τρίτο κατα σειρά πρόγραμμα ανοιχτών αγορών ομολόγων : θα αγοράζει κάθε μήνα χρεόγραφα με εγγυήσεις ενυπόθηκα δάνεια 40 δισ. δολάρια) Επιπλέον, θα διατηρήσει το πρόγραμμα Operation Twist. Πρόκειται για ανταλλαγές βραχυπρόθεσμων χρεογράφων με πιο μακροπρόθεσμης λήξεως, και επίσης θα επανεπενδύσει τα έσοδα από τις λήξεις ομολόγων. Συνολικά, η FED θα προσθέτει συνολικά 85 δισ. δολ. σε
μακροπρόθεσμα ομόλογα κάθε μήνα ως τα τέλη του έτους.
Ανακοίνωσε ότι παρατείνει τη δέσμευσή της να κρατήσει τα επιτόκια σε αυτά τα επίπεδα ( 0% – 0,25% ) τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του 2015, που σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι ενώ αναλαμβάνει δράση «για να υποστηρίξει την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης», ουσιαστικά στοχεύει αλλού: στο να δημιουργήσει πτωτικές πιέσεις στα πιο μακροπρόθεσμα επιτόκια, ώστε να δώσει κίνητρα για μακροπρόθεσμους δανεισμούς( στεγαστικής πίστης ,κυριως).Εδώ αξίζει να διαβάσει κάποιος το σημείωμα των οικονομολόγων Kenneth Garbade και Jamie McAndrews της Federal Reserve Bank της Νέας Υόρκης με τίτλο «Αν τα επιτόκια ήταν αρνητικά ή… πρόσεχε τι εύχεσαι», στις 29/8,ως απάντηση στις προτάσεις για επιβολή αρνητικών επιτοκίων στις τράπεζες από τη Fed, με στόχο να αναγκαστούν οι τράπεζες να δανείζουν τα χρήματά τους αντί να τα συσσωρεύουν στον αποταμιευτικό τους λογαριασμό στη Fed. Φαίνεται, ότι το χρήμα δεν κινείται πάντα με όρους’τραπεζικής ορθολογικής’ ακόμα και αν είναι φθηνό να το δανειστείς( ή να το παρκάρεις….)
Η πραγματικότητα ειναι κάπως διαφορετική: η ανεργία στις ΗΠΑ ανεβαίνει σταθερά, και καθώς η Fed θέλει να δημιουργήσει έδαφος επενδύσεων, μέσω χαμηλού κόστους δανεισμού, προσπαθεί να παρεμβαίνει με ισορροπημένη προσέγγιση, χωρίς να παραβιάσει την βασική της στόχευση : την σταθερότητα των τιμών σε αγαθά, υπηρεσίες, περιουσίες( βασική αιτία για την φούσκας των στεγαστικών,που έσκασε το 2007-08) .Είναι βέβαιο ότι το Q3 δεν μπορεί να λύσει μόνο του τα προβλήματα της οικονομίας,αν δεν ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση του επονομαζόμενου δημοσιονομικού γκρεμού( fiscal cliff), δηλαδή το συνεχώς αυξανόμενο δίδυμο έλλειμα και χρέος των ΗΠΑ.
Πάμε τώρα να δούμε τί ακριβώς συμβαίνει με το περίφημο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων του Mario Draghi. Ουσιαστικά πρόκειται για πολιτική απόφαση της ΕΚΤ , με πολλαπλούς στόχους, αλλά βασικότερο έναν :την ισορροπία των επιτοκίων δανεισμού στις χώρες της ευρωζώνης .Όμως,για να είμαστε πιο ακριβείς ,το ‘απεριόριστα δυνητικό’ μέγεθος παρέμβασης , ουσιαστικά σημαίνει ‘ορισμένου μεγέθους’ παρεμβατική ικανότητα, ας μην ξεγελιόμαστε. Η ΕΚΤ, γνωρίζουμέ πλέον ότι έχει γίνει ο θεσμικός σκουπιδιάρης( όπως και η Fed στις ΗΠΑ) των αγορών, και η μόχλευση της,είναι διαφορετική απο τις μοχλεύσεις μια εμπορικής ή επενδυτικής τράπεζας. Το νέο χρήμα σε αγορές κρατικού χρεόυς, σε επίπεδο Ευρωζώνης, δεν είναι ανευ όρων και ούτε ανευ μακροπρόθεσμων συνεπειών. Κατ αρχήν, για να ευνοηθούν από τις αποφάσεις της ΕΚΤ, τα ενδιαφερόμενα κράτη θα πρέπει να υπογράψουν προγράμματα λιτότητας και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Η αυστηρότητα της Bundesbank παραμονεύει,ώστε η ΕΚΤ να κόβει λευκές επιταγές στις αγορές ομολόγων.Αν πχ, ο Ραχόι υποκύψει και η Ισπανία θελήσει μελλοντικά να αξιοποιήσει την πρόταση της ΕΚΤ(ώστε να υποχωρήσουν περαιτέρω τα spreads), τότε οι μηχανισμοί στήριξης EFSF και ESM, δεν θα σταματήσουν να αγοράζουν ισπανικά ομόλογα από την πρωτογενή αγορά, παράλληλα με την ΕΚΤ που θα αγοράζει βραχυπρόθεσμα ομόλογα στη δευτερογενή αγορά, εξασφαλίζοντας συγκριτικά χαμηλά επιτόκια. Εδώ, να μην αμελούμε μια βασική αρχή στις συναλλαγές ομολόγων: το ότι οι διαφορές επιτοκίων σε πρωτογενή και δευτερογενή αγορά, επηρεάζονται πάντα απο την ικανότητα, την φερεγγυότητα και τις προθέσεις των αγοραστών, οπότε και αποκλείονται ή δημιουργούνται συνθήκες εξισορροπητικής κερδοσκοπίας( arbitrage). Kαι μάλλον πολλοί ισχυροί παίχτες, θα το αξιοποιήσουν στο έπακρο …
Ο P.Coy στο Bloomberg Businessweek, στις 10/9, κάνει λόγο για 4 λόγους που ίσως δεν αφήσουν το σχέδιο Draghi να αποδώσει : η κοντόφθαλμη λογική του, η πιθανή συνέχιση της ύφεσης λογω περικοπών, η δημοσιονομική δυσαρμονία μεγεθών και τα δεσμά των τραπεζών. Θέλω να σταθώ στον τελευταίο πολύ σημαντικό λόγο, καθ ότι σε αποφάσεις νομισματικής πολιτικής ,εκτός απο τους
πολλαπλασιαστές ( αφανείς και εμφανείς), υπάρχουν και οι διακόπτες ασφαλείας, που πρέπει να λαμβάνουμε πολύ σοβαρά εάν λειτουργούν ή όχι. Ταπεινή μου άποψη είναι,ότι εδώ και λίγες μέρες έχει δρομολογηθεί μια πολύ σημαντική εξέλιξη, που ίσως
ενισχύει και στεγανοποιεί τα θετικά οφέλη απο τις όποιες νομισματικές και δημοσιονομικές παρεμβάσεις στις οικονομίες, είναι η πιθανή επέκταση και στην Ευρωζώνη, του Κανόνα Volcker στις ΗΠΑ : η απαγόρευση του αποκαλούμενου proprietary trading – των επενδύσεων δηλαδή που γίνονται με κεφάλαια της ίδιας της τράπεζας. Βάσει του σχεδίου για τον διαχωρισμό των δραστηριοτήτων trading, κάθε τράπεζα που υπερβαίνει ένα ανώτατο όριο trading ως ποσοστό του συνόλου των δραστηριοτήτων -το οποίο θα τεθεί στο χαμηλό επίπεδο του 5%- θα υποχρεώνεται να δημιουργήσει μία θυγατρική με ξεχωριστά κεφάλαια που θα φιλοξενεί αυτές τις δραστηριότητες. Ήδη, η βρετανική επιτροπή Vickers κατέληξε στο ότι οι δραστηριότητες λιανικής τραπεζικής θα πρέπει να διαχωριστούν από τις επενδυτικές δραστηριότητες των τραπεζών. Οι Jenkins και Masters, των Financial Times, αποκαλύπτουν με άρθρο στις 10/9, ότι άτομα που πρόσκεινται στην επιτροπή Liikanen -η οποία συστάθηκε τον Νοέμβριο στις Βρυξέλλες από τον Michel Barnier- αναφέρουν ότι σε συνάντηση στις Βρυξέλλες την προηγούμενη εβδομάδα τουλάχιστον 7 άτομα από την 11μελή επιτροπή φέρονται να στηρίζουν τον διαχωρισμό των δραστηριοτήτων trading για τις ευρωπαικές τράπεζες.
Ας ευχηθούμε, η πληροφορία αυτή να αληθεύει, διότι μόνο αν χτυπηθεί η ρίζα του κακού, η απληστία των τραπεζιτών που ‘παίζουν’ στις αγορές μοχλεύοντας τα δικά μας λεφτά, τότε οι κοινωνίες θα νιώσουν ότι πιάνουν τόπο οι θυσίες τους για να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα, να ισορροπήσουν δημοσιονομικά τα κράτη και να αναδιανεμηθεί δίκαια ο πλούτος που παράγεται….