H έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ φέρει το ρίσκο της έναρξης μιας μεγάλης πυρκαγιάς στην Ευρώπη και πιθανότατα και σε διεθνές επίπεδο, και μπορεί να οδηγήσει σε μια παγκόσμια οικονομική κρίση.
Οι χώρες που θα επηρεαστούν από ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν περιλαμβάνουν μόνο τα νότια κράτη-μέλη και τους εταίρους τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά επίσης τις ΗΠΑ, την Κίνα και άλλες αναδυόμενες χώρες. Αυτό είναι το συμπέρασμα της μελέτης οικονομικής πρόβλεψης που διεξήγε η Prognos AG για λογαριασμό του γερμανικού ινστιτούτου Bertelsmann Stiftung
Η μελέτη αναλύει τις χρηματοοικονομικές συνέπειες διαφόρων σεναρίων εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Για πρώτη φορά, το report ασχολείται με τον υπολογισμό των πιθανών συνεπειών στο ρυθμό ανάπτυξης της Γερμανίας καθώς και σε 42 σημαντικά βιομηχανικές και αναδυόμενες χώρες μέχρι το 2020, εάν ένα από τα τέσσερα σενάρια που εξετάζει, γίνουν πραγματικότητα.
Για την Ελλάδα, το σενάριο της εξόδου θα υποδηλώνει κρατική χρεοκοπία, μαζική υποτίμηση του νέου ελληνικού νομίσματος, ανεργία, κατακόρυφη μείωση της ζήτησης και πολλά άλλα προβλήματα. Όλες αυτές οι εγχώριες επιδράσεις θα έχουν άμεση επίπτωση στους εμπορικούς της εταίρους. Μόνο στην Ελλάδα, οι απώλειες στην ανάπτυξη θα ανέλθουν στα 164 δισ. ευρώ ή 14.300 ευρώ κατά κεφαλή μέχρι το 2020. Οι 42 μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο θα πρέπει να απορροφήσουν ζημιές ύψους 674 δισ. ευρώ στο σύνολο.
Ωστόσο, από τη στιγμή που μια ελληνική έξοδος μπορεί να θέσει σε κίνδυνο και άλλα κράτη-μέλη του Νότου, η μελέτη υπολογίζει την οικονομική επίδραση τριών ακόμη πιο ακραίων σεναρίων εξόδου. Στο ενδεχόμενο μιας επιπλέον απόσχισης της Πορτογαλίας για παράδειγμα, αυτό θα σημαίνει ζημιές 225 δισ. ευρώ για τη Γερμανία μέχρι το 2020 και αναγκαία διαγραφή χρέους ύψους 99 δισ. ευρώ. Παγκοσμίως οι συσσωρευμένες ζημιές στην ανάπτυξη θα διαμορφωνόταν στα 2,4 τρισ. ευρώ, από τα οποία τα 365 δισ. ευρώ θα έπρεπε να επωμιζόταν οι ΗΠΑ και τα 275 δισ. ευρώ η Κίνα. Σε αυτό το σενάριο, οι κατά κεφαλή ζημιές εισοδήματος στη Γερμανία θα διαμορφωνόταν στα 2.790 ευρώ σε οκτώ χρόνια.
«Στην τρέχουσα κατάσταση πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι η κρίση στην Ευρώπη δεν εξελίσσεται σε πυρκαγιά», δηλώνει ο Aart de Geus, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του εκτελεστικού συμβουλίου του Bertelsmann Foundation. Οι αβεβαιότητες στην αγορά που θα προκύψουν από ενδεχόμενη ελληνική ή πορτογαλική έξοδο, αυξάνουν το risk premium που πρέπει να πληρωθεί από τις ήδη υπερχρεωμένες οικονομίες της Ισπανίας και της Ιταλίας, οι οποίες θα μπορούσαν να προκαλέσουν άμεσα περαιτέρω διάβρωση της ευρωζώνης. Ακόμη και εάν σκεφτούμε μόνο το εγχώριο βάρος που προκύπτει για αυτές της χώρες από μια αποχώρηση από την ευρωζώνη, δηλώνει ο De Gaus, αυτό θα έχει αγγίξει ήδη τα όρια εντός των οποίων μπορεί να δράσει η ΕΕ ως κοινότητα αλληλεγγύης.
Αυτό το σενάριο μπορεί να γίνει ακόμη πιο απειλητικό εάν ενταχθεί και η Ισπανία στις χώρες που εγκαταλείπουν την ευρωζώνη. Τότε οι απώλειες για τη Γερμανία θα αυξηθούν στα 850 δισ. ευρώ μέχρι το 2020, ενώ στις ΗΠΑ θα σημαίνει απώλειες στην ανάπτυξη ύψους 1,2 τρισ. ευρώ και 7,9 τρισ. ευρώ στις 42 χώρες που εξετάζει το ινστιτούτο.
Στη χειρότερη περίπτωση, η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει πλήρως εκτός ελέγχου εάν φθάσουμε στο σημείο που αποσχιστεί η Ιταλία από την ευρωζώνη. Η Γερμανία θα χάσει 1,7 τρις. ευρώ και θα πρέπει να διαγράψει χρέος 455 δισ. ευρώ. Σε αυτό το σενάριο οι οικονομικές απώλειες στη Γερμανία (21.000 ευρώ κατά κεφαλή), θα είναι μεγαλύτερες από τις απώλειες που θα υποστούν οι χώρες που θα εξέλθουν της ευρωζώνης: η Ελλάδα θα χάσει 15.000 ευρώ στο κατά κεφαλή εισόδημα, η Πορτογαλία και η Ιταλία κοντά στις 17.000 ευρώ και η Ισπανία 20.500 ευρώ. Άλλη μία επίδραση θα ήταν η δραματική αύξηση της ανεργίας. Μόνο στη Γερμανία ο αριθμός των ανέργων θα αυξανόταν κατά 1 εκατ. μέχρι το 2015.
Αυτό το σενάριο μπορεί τελικά να οδηγήσει σε μια ισχυρή διεθνή ύφεση και σε παγκόσμια οικονομική κρίση. Μέχρι το 2020 οι απώλειες της ανάπτυξης για τις χώρες που εξετάζονται, θα έφθαναν συνολικά τα 17,2 τρισ. ευρώ. Σε απόλυτους όρους, η Γαλλία θα χρειαζόταν να υποστεί τις υψηλότερες απώλειες (2,9 τρισ. ευρώ), οι ΗΠΑ 2,8 τρισ. ευρώ, η Κίνα 1,9 τρισ. ευρώ και η Γερμανία 1,7 τρισ. ευρώ.
Στη γενική τους εκτίμηση, οι συγγραφείς αυτής της μελέτης καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μια μεμονωμένη έξοδος της Ελλάδας και μια χρεοκοπία μιας χώρας της ευρωζώνης, μπορεί να είναι κάτι που η ΕΕ μπορεί να αντιμετωπίσει, από καθαρά οικονομική πλευρά. Την ίδια στιγμή ωστόσο, είναι τρομερά δύσκολο να εκτιμήσει κανείς εάν και σε ποιο βαθμό αυτό μπορεί να προκαλέσει ένα κύμα περισσότερων εξόδων κρατών-μελών του νότου από την ευρωζώνη. Εάν συμβεί αυτό, οι επιπτώσεις για την παγκόσμια οικονομία θα είναι καταστροφικές. Η βαθιά ύφεση η οποία μπορεί να προκύψει από σειρά αποσχίσεων μελών της ευρωζώνης, δεν θα σταματήσει στα όρια της ΕΕ αλλά θα επηρεάσει σημαντικά και άλλες οικονομίες. Εκτός από τα οικονομικά ρίσκα, ιδιαίτερα αυτές οι χώρες που θα εγκαταλείψουν την ευρωζώνη, θα αντιμετωπίσουν ραγδαία κλιμάκωση των κοινωνικών εντάσεων και πολιτικών ασταθειών.
Ως εκ τούτου, ο κίνδυνος ότι ενδεχόμενη ελληνική έξοδος και χρεοκοπία της ελληνικής κυβέρνησης μπορεί να μετατραπεί σε οικονομική, πολιτική και κοινωνική πυρκαγιά που θα εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη. Σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, η διεθνής κοινότητα και όχι μόνο η ευρωπαϊκή, θα πρέπει να κάνει οτιδήποτε απαραίτητο ώστε να αποτρέψει μια τέτοια εξέλιξη.