Στις 26 Οκτωβρίου 2006 μια πυρκαγιά στην περιοχή Esperanza της Καλιφόρνια των ΗΠΑ έσπειρε τον πανικό σε πολίτες και πυροσβέστες. 162 τετραγωνικά χλμ. βλάστησης κάηκαν και μαζί τους απανθρακώθηκαν 34 κατοικίες, ενώ βρήκαν τον θάνατο παλεύοντας με τις φλόγες πέντε πυροσβέστες. Η υπηρεσία εκτάκτων καταστάσεων της πολιτείας αποφάσισε να ζητήσει τη βοήθεια της NASA η οποία αμέσως ενεργοποίησε τους δορυφόρους του προγράμματος MODIS, ένα μη επανδρωμένο ρομποτικό αεροσκάφος και επίγειο εξοπλισμό που αποτελούνταν από κεραίες μετάδοσης δεδομένων, ειδικές τηλεφωνικές συσκευές, κινητούς επιστημονικούς σταθμούς μέτρησης διαφόρων περιβαλλοντικών παραμέτρων κ.ο.κ. Μετεωρολογικά δεδομένα, υγρασία και ξηρότητα του εδάφους, ποσοστό χλωροφύλλης, ένταση και διεύθυνση των ανέμων στις συγκεκριμένες περιοχές σε πραγματικό χρόνο δημιούργησαν ένα οπλοστάσιο πληροφοριών που αποδείχτηκε ιδιαίτερα χρήσιμο για τον σχεδιασμό των επιχειρήσεων κατάσβεσης. 17 ώρες μετά τα πράγματα ήταν υπό έλεγχο. «Οταν άρχισαν να έρχονται τα δεδομένα, σκέφτηκα ότι απόψε το βράδυ θα κοιμηθούμε και πολλά στρέμματα καμένης γης», δήλωσε αργότερα ο υπεύθυνος του θαλάμου επιχειρήσεων.Φέτος NASA και Δασική υπηρεσία έχουν εγκαινιάσει κοινή υπηρεσία η οποία αναζητεί τρόπους εισαγωγής των νέων τεχνολογιών στην υπηρεσία της πολιτικής προστασίας.
«Παρατηρήσεις από το Διάστημα σε συνδυασμό με επίγειες παρατηρήσεις και πληροφορίες της Δασικής Υπηρεσίας μπορούν να αποδώσουν τα μέγιστα τόσο στην πρόγνωση όσο και το σχεδιασμό επιχειρήσεων. Η δυναμική χαρτογράφηση δίνει σοβαρά πλεονεκτήματα στη διαχείριση κρίσεων», λέει ο Φυσικός Μηνάς Καφάτος από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια που εργάζεται για το πρόγραμμα MODIS.
Ψηφιακή Δασοπροστασία
«Οι δορυφόροι είναι χρήσιμοι τόσο στην πρόγνωση μιας κρίσης, όσο και κατά τη διάρκεια μιας επιχείρησης και βεβαίως στην αποτύπωση της κατάστασης μετά την καταστροφή», λέει ο Γ. Δαγκλής, διευθυντής του Ινστιτούτου Διαστημικής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Πριν από ένα περίπου μήνα, Αμερικανοί επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, έφτιαξαν ψηφιακούς χάρτες που συνδυάζουν καιρικά και γεωγραφικά δεδομένα σε πραγματικό χρόνο από διαφορετικές πηγές, τα οποία ώς τώρα διασκορπίζονται σε διαφορετικούς αποδέκτες. Πάνω στις δορυφορικές εικόνες του Google earth, που είναι ελεύθερο για όλους στο Διαδίκτυο, προσθέτουν δεδομένα θερμοκρασίας, υγρασίας, κατεύθυνσης ανέμων, αλλά και τρισδιάστατες κατακόρυφες στήλες που απεικονίζουν τον καπνό σε μια πυρκαγιά. Στο «μάζεμα» (mashup) των δεδομένων χρησιμοποιούν ακόμα κινητές συσκευές, όπως τηλέφωνα και PDA, από τα οποία ανανεώνονται επιτόπου οι πληροφορίες του συστήματος.
Ενα παρόμοιο σύστημα (χωρίς να κάνει χρήση δορυφόρων όμως) με πολύ καλά μέχρι στιγμής αποτελέσματα λειτουργεί εδώ και δύο χρόνια στην Κέρκυρα. Τερματικά υπολογιστών στο τοπικό κέντρο επιχειρήσεων της πυροσβεστικής παρακολουθούν πάνω σε ένα χάρτη GIS στατικά και δυναμικά δεδομένα. Γεωγραφικό ανάγλυφο, δρόμοι και μονοπάτια, δίκτυο της ΔΕΗ και όσες πληροφορίες κατόρθωσαν να συλλέξουν οι επιστήμονες του Ερευνητικού Ακαδημαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών (ΕΑΙΤΥ) συνδυάζονται πάνω σε ένα χάρτη με στοιχεία από 16 επίγειους μετεωρολογικούς σταθμούς (κινητούς και σταθερούς), καθώς και τη θέση των οχημάτων που αποτυπώνουν στο σύστημα, συσκευές GPS.
«Το επιτελείο της πυροσβεστικής κατανέμει κάθε μέρα τα οχήματα και τα μέσα του σώματος στα σωστά σημεία, βάσει του βαθμού επικινδυνότητας κάθε περιοχής. Τα δεδομένα έρχονται σε πραγματικό χρόνο, ώστε να μπορεί να προσαρμόσει κάθε φορά τη στρατηγική της» λέει ο Ν. Κανελλόπουλος, πρόεδρος του Τμήματος Τεχνών Ηχου & Εικόνας, του Ιονίου Πανεπιστημίου, που το σχεδίασε. Το σύστημα δεν λειτουργεί χωρίς προβλήματα, αφού η διάρθρωση και λειτουργία της πυροσβεστικής δεν εγγυάται την ορθή συνέχιση της λειτουργίας του, όμως μέχρι στιγμής χάρη στον «πατριωτισμό» των πυροσβεστών -όπως λέει ο καθηγητής- έχει προστατεύσει αποτελεσματικά το νησί.
Ολοι συμφωνούν πως είναι επιτακτική ανάγκη να προστεθούν τεχνολογικά συστήματα διαχείρισης κρίσεων και να σταματήσει η εν πολλοίς εμπειρική αντιμετώπισή τους που γίνεται σήμερα.
Η ειδική γραμματεία ψηφιακού σχεδιασμού του υπουργείου Οικονομικών προκήρυξε για κάθε νομαρχία που επλήγη πέρυσι από πυρκαγιές, προγράμματα προστασίας ανάλογα με αυτό της Κέρκυρας, όμως φαίνεται πως έχει κάνει ένα αθώο, ή μη, λάθος. «Η προκήρυξη τέτοιων συστημάτων σε επίπεδο νομαρχίας μπορεί να προκαλέσει προβλήματα διαλειτουργικότητας και συμβατότητας μεταξύ τους. Κάθε νομαρχία καλείται να ορίσει τις προδιαγραφές. Ο δασικός όγκος όμως δεν περιορίζεται πάντα στα όρια μιας νομαρχίας. Ποιος θα είναι υπεύθυνος για μια φωτιά που εκδηλώνεται σε μια περιοχή ευθύνης, αλλά περνάει σε μια άλλη χωρίς να μπορούν τα συστήματα να συνεργαστούν; Μπορεί να γίνει αλαλούμ. Γι’ αυτό κι εμείς πήγαμε σε επίπεδο περιφέρειας» λέει ο Νίκος Κανελλόπουλος.
Κινητοποίηση διεθνούς δικτύου σε περιόδους κρίσεων
Σε περιόδους κρίσεων τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) μπορούν να ενεργοποιήσουν ένα διεθνές δίκτυο δορυφόρων προκειμένου να συγκεντρώσουν κάθε είδους δεδομένα για την αντιμετώπιση μιας κρίσης.
Η υπηρεσία δεν συγκεντρώνει στοιχεία μόνο από ευρωπαϊκούς δορυφόρους, αλλά από ένα διεθνές δίκτυο στο οποίο συμμετέχουν ακόμα ο Καναδάς, η Κίνα, η Ινδία, οι ΗΠΑ και άλλες χώρες.
Η Ελλάδα ως πλήρες μέλος της ESA είχε και πέρσι και πρόπερσι το δικαίωμα (αλλά και κάθε λόγο) να ενεργοποιήσει το σύστημα το οποίο παρέχει δελτία με δεδομένα κάθε είδους, αλλά δεν το έκανε πριν από την 30η Αυγούστου, όταν ήταν ήδη πολύ αργά δηλαδή, για τον νομό Ηλείας.
Μέχρι τότε τον συντονισμό των επιχειρήσεων έμοιαζαν να διενεργούν οι… παρουσιαστές των δελτίων ειδήσεων της τηλεόρασης.
Πηγή: tsitimakis.blogspot.com
Το σύστημα θα μπορούσε κάλλιστα να εφαρμόζεται στην Ελλάδα, αν στην τοπική μας αυτοδιοίκηση υπήρχαν υπεύθυνοι άνθρωποι και όχι κλόουν.